Haftalardır eşinin kendisine ne kadar merhametsiz davrandığını anlatmaya devam ediyordu. Bazen onun adına üzülüyor, onun yerinde olmadığım için kendimi şanslı hissediyorken bazen eşine karşı içim öfkeyle doluyor, bu adama neden katlandığını anlamlandırmaya çalışıyordum. Bazen ona bazı taktikler öğretip eşinin üstüne salmak istiyor ama kendimi frenliyordum. Bir yandan da bu anlattıklarının gerçeği ne kadar yansıttığını anlamaya çalışıyordum. Çünkü eşiyle aralarında olanları sadece onun cephesinden dinliyordum. Elimde bu anlatılanların doğruluğunu somut olarak değerlendirebileceğim bir araç yoktu. Sürekli kendi kendime şunu sormam gerektiğini telkin ediyordum: duyduklarım somut gerçeklik mi yoksa karşımdaki kişinin çarpıtan gözlüklüklerle gördüğü bir yanılsama mı?

Bir terapist bunu hiç bir zaman yüzde yüz bilemez elbette ama neyi takip etmesi gerektiğini bilir. Örneğin karşısındaki kişinin hayatındaki diğer figürlere karşı da benzer algılar ve duygular taşıyıp taşımadığını, bu algılarını ne kadar çok alana taşıdığını gözlemlemeye koyulur. Hatta daha da önemlisi bu algılarını ve duygularını seans odasında yani terapistle ilişkisine de taşıyıp taşımadığını anlamaya çalışır. Çünkü bir süre sonra terapist sadece işine sadık kalmaya çalıştığı halde karşısındaki kişi tarafından zalimlik, bencillik ve merhametsizlikle suçlanmakla karşı karşıya kalır.

İşte burası çok hassas davranılması gereken noktadır. Terapist insani bir eğilim olarak kendini savunma ihtiyacı hisseder, karşısındakine neyi neden yaptığını açıklayarak kötü niyetli olmadığını, seans odasındaki tutumlarının terapi süreci açısından bazı amaçlara hizmet ettiğini anlatma ve kendini aklama ihtiyacı duyabilir :)...ya da (eğer daha tecrübeli ise) bu durumun kendisiyle ilgili olmadığını düşünüp karşısındaki kişinin realiteyi çarpıtma potansiyelinin farkında olarak kişinin çarpık imgelerini düzeltme işine girişir hızlıca. oysa ki bu hızlı çaba malesef kişinin terapi sürecine getireceği esas malzemeyi kesintiye uğratmaktan başka bir işe yaramaz. Çünkü terapi sürecinde üzerinde çalışılması hedeflenen asıl şey işte bu realitenin çarpıtılması sonucu oluşan bozulmuş imgeler ve öznel deneyimlerdir.

Peki doğru zaman olduğunu nasıl anlarız?

Terapist öncelikle kişinin çarpıtmalarından doğan öznel deneyiminin ayrıntılarını çok net bir şekilde anladığından emin olmalıdır. gerekiyorsa duyduklarını teyid etmek için geri bildirimde bulunmalı veya sorular sorarak kişinin zihnindeki dünyayı netleştirmeye çalışmalıdır: şunu mu demek istedin....?, böyle mi hissediyorsun....?, benim karşımda böyle mi hissediyorsun....?, beni böyle mi algılıyorsun...? vs. şeklinde. Kişinin öznel gerçekliği bu şekilde gözler önüne serildikten sonra, bu öznel gerçekliğin paylaşılan ortak gerçeklikten sapma gösterdiğinin ne kadar farkında olduğunun çok iyi analiz edilmesi gerekir. Eğer danışanda bu sapmaya dair hiç bir şüphe ve farkındalık yoksa yapılan her yorum boşa kürek çekmekten başka bir şey değildir.