Bir ebeveyn olarak çocuğunuzla ilgili tahmin edemeyeceğiniz bir şey yok gibidir; ama çocuğunuzun okula başlaması ile birlikte yani artık bir veli olduğunuzda cevabını bilmediğiniz bazı sorularla karşılaşacağınızdan eminim. Kuşkusuz kimse size her zaman geçerli olacak mükemmel yanıtlar veremez. Fakat temel konularla ilgili önemli olguları bilmenizin sizin için yararlı olabileceği düşüncesindeyim.

Birçok çalışmaya göre, veli ve öğretmenler arasındaki sağlıklı iletişimin çocuklar için iyi bir şey olduğu konusunda anlaşıyor. Araştırmaların gösterdiğine göre ana babalar çocukların eğitimine katıldıklarında;

Öğrenciler daha yüksek notlar alıyor, uzun vadede daha iyi bir akademik başarı elde ediyor. Bu başarı, çocukların ilk eğitim yıllarından itibaren ebeveynlerinin eğitim süreçlerini yakından takip etmesiyle doğru orantılı olarak artıyor.

Veliler okulla ilişkide olduğunda, öğrencinin okula devamı, okulla ilgili tutumları, benlik kavramı ve davranışları daha iyiye gidiyor.

Eğitim programları ve okullar daha etkin hale geliyor.

Neredeyse hiç kimse velilerin katılımının değerini yadsımıyor fakat herkes bu konuyu farklı tanımlıyor. Bazı veliler bu katılımı sınıf veya okul uygulamalarının kararı konusunda söz sahibi olmak olarak algılıyor. Bazı veliler her gün okulda bulunarak süreci takip etmesi gerektiğini düşünüyor. Sonuç olarak, her zaman iyi bir veli olmak adına yapılan davranışların verimli olmadığı görülüyor.

Veli olarak eğitim sürecine dâhil olurken ve öğretmen ile ilişki kurarken atılacak üç önemli adım bulunmaktadır:

İlk adım, veli olarak kendi rolünüzü yani çocuğunuzun eğitim hakkının en güçlü ve temel takipçisi olduğunuzu açıkça görmenizdir. Bazı veliler öğretmen ve yöneticilerle konuşmaktan çekinebilmektedirler; “sorun çıkaran” olarak tanımlanma endişesi duyabilmektedirler. Çocuğunuzun huzuru, mutluluğu veya başarısı tehlikedeyse konuşmaktan çekinmenin telafisi zor sonuçlar doğuracağı aşikârdır. Fakat bu, istekleriniz üzerinde rahatsız edici bir şekilde ısrar etmeniz ya da çocuğunuzun uygunsuz davranışlarını körü körüne savunmanız gerektiği anlamına gelmiyor. Sadece, çocuğunuzun savunucusu olarak haklı rolünüzle onun ihtiyaçlarını belirleme, gördüğünüz şekliyle (objektif olmaya gayret ederek) bunları öğretmen ile paylaşma ve okul yaşamının gerçekleriyle bu ihtiyaçları dengeleme üzerine dikkatlice düşünmeniz anlamına geliyor.

İkinci adım, “veli katılımı” ifadesinin sizin için ne demek olduğu üzerine düşünmektir. Araştırmalar, en etkili veli katılımının veli ve öğretmenin “ortak hedefler” doğrultusunda kendi paylarına düşen sorumlulukları eş zamanlı olarak yerine getirdiklerinde ortaya çıktığını söylemektedir.

Güçlü Bir Veli Öğretmen İşbirliği İçin Gerekenler:
Güven
Karşılıklı saygı
Açık iletişim
Dürüstlük
Önemseme
Anlama
Sorumluluk paylaşımı
Tam bir bilgi akışı

Bu bağlamda, veliye düşen sorumlulukların başında ev çalışmalarının desteklenmesi geliyor. Verimli bir ev çalışması için;

Çocuğunuzla günlük olaylar hakkında konuşmalı,

Ders dışı okumalar için yüreklendirmeli,

İzlediği televizyon veya video içeriklerini gözlemlemeli ve bunları birlikte analiz etmeli,

Duygularınızı açıklamalı,

Bazı isteklerinin karşılanması ile ilgili sabretmesi veya emek harcaması sağlanmalı,

Ev ödevlerinin ve sorumluluklarının yapılması konusunda kararlı bir tutum sergilemelisiniz.

Üçüncü adım, çocuğunuzun akademik gelişimi ile ilgili öğretmenleriyle düzenli iletişim kurmak ve okul süreçlerine dâhil olmak için içinizde kişisel bir sorumluluk duygusu yaşatmaktır. Sadece bir sorun olduğunu hissettiğinizde okul ile iletişime geçmek geç kalınmış bir davranış veya sorunun büyümesine sebep olabilecek iletişim hatalarına sebebiyet verebilir.

Öğretmen İle Nasıl Konuşulmalı

Çocuğunuzun henüz bir problemi yokken öğretmeniyle bağlantı kurmak olumlu bir ilişkinin belki de en önemli unsurudur. Deneyimlerimizin gösterdiğine göre öğretmen ve veli arasında iletişim çok azsa veya yoksa, her iki taraf da diğerinin sessizliğini ya ilgisizlik ya da her şeyin yolunda gittiğinin işareti olarak yanlış bir şekilde yorumlayabilmektedir. Ardından bir sorun yaşandığında yapılacak ilk veli-öğretmen görüşmesinde zihinlerde oluşan önyargılar sağlıksız bir iletişim kurulmasına sebep olacaktır. Bu nedenle okul başladıktan birkaç hafta sonra mutlaka öğretmeni ile bir görüşme planlanmalıdır. Öğretmenden sınıf düzeyiyle ilgili genel beklenti ve hedeflerin bilgisi alınmalı ve bu beklentiler doğrultusunda veli olarak sizin üzerinize düşen sorumlulukların neler olacağı konuşulmalıdır. Ayrıca çocuğunuzla ilgili özel hedef ve beklentileriniz ile ilgili öğretmenin bilgi sahibi olmasını sağlamalısınız.

Her şey yolundayken iletişim kurmak öğretmen ve veli açısından oldukça kolaydır. Fakat, okul ortamında meydana gelebilen akademik başarısızlık, bir takım davranışsal problemler veya arkadaşlık ilişkileri gibi konularda yaşanabilen sorunlarda veli-öğretmen iletişimini olumsuz etkileyen kızgınlık, savunmacılık, inkar, suçlama ve inanmama başlıklı beş temel unsur bulunmaktadır. Yaşanan sorunların çözümünde ve çocuğunuzun her türlü potansiyelinin en üst noktasına ulaşmasında bu unsurlara dikkat etmenin ve işbirlikçi bir tutum sergilemenin en verimli yöntem olduğu unutulmamalıdır. Umuyorum ki, bu unsurları örnek diyaloglar üzerinden açıklamak daha anlaşılır olmasını sağlayacaktır.

Öğretmen: Aramak zorunda kaldığım için üzgünüm; ama çocuğunuzun davranışları sınıfta sorun yaratıyor. Beni dinlemiyor. Sizinle görüşmemiz gerekiyor.

Kızgın Veli: Evet, o da sizin ona kötü davrandığınızı söylemişti.

İşbirlikçi Veli: Memnuniyetle gelirim, ne zaman sizin için uygun olur?

Savunmacı Veli: Birilerinin sürekli arayıp çocuğumun kötü bir çocukmuş gibi konuşmasından bıktım usandım.

İşbirlikçi Veli: Bu şikâyetleri daha önce de duymuştuk. Benzer davranışların devam etmesi beni hayal kırıklığına uğrattı; fakat bunu düzeltmek için yapabileceğimiz bir şeyler olduğuna eminim.

İnkar Eden Veli: Bugüne kadar okuldaki kurallara uymada hiç güçlük çekmedi. Çocuğumun problem yarattığına inanamıyorum.

İşbirlikçi Veli: Çocuğumun sınıfta sorun yarattığını kabul etmek çok zor geliyor; ama bu noktada sizi dikkate alacağım. Görüşmemiz iyi olur. Bu konuda veli olarak üzerime düşen ne varsa yapmaya hazırım.

Suçlayıcı Veli: Öğretmeni olarak çocuğumla gerçekten ilgilendiğinize inanıyor musunuz?

İşbirlikçi Veli: Evde kurallara uyma konusunda bizde sorunlar yaşıyoruz. Okulda da benzer sorunlar yaşandığını kabul etmek benim için çok zor. Yüz yüze görüşmemiz iyi olacak.

İnanmayan Veli: Çocuğumu tanıyamadığınızı düşünüyorum. Mutlaka öyle davranmasının geçerli bir sebebi vardır.

İşbirlikçi Veli: Anlattığınız çocuğun benim çocuğum olduğuna inanmak istemiyorum; ama söylediklerinizi düşüneceğim. Bu davranışların özellikle ne zaman ortaya çıktığını ve sizce nedeninin ne olduğunu öğrenmek isterim. Bunları konuşmak için görüşmemiz iyi olur.

Bazen çocuğunuz ile ilgili duyduklarınızdan hoşlanmayabilir veya kabul etmekte zorlanabilirsiniz. Fakat, öğretmeniniz ile çocuğunuzun iyiliği noktasında ortak bir hedefe sahip olduğunuzu düşünerek olumsuzluklar karşısında objektif olabilmeyi sağlayabilirsiniz. Sizler gibi, öğretmenlerin de duyguları ve farklı kişilik özellikleri olduğu için iletişimi olumsuz etkileyen unsurları içeren ifadeleri bazen öğretmenlerin de kullanabildiği bir gerçektir. Eğer tüm çabalarınıza rağmen, öğretmenin anlattığı çocuk sizin tanıdığınız çocuk gibi değilse, o zaman ne yapmanız gerektiği konusunda okulun rehberlik birimine başvurabilirsiniz.

Uzm. Psk. Burcu Özkök
Kaynakça:
Martin, M. Ve Waltman, C. (2002). Çocuğunuzun okulla ilgili sorunlarını çözebilirsiniz. (F. Dağıdır, Çev.) İstanbul: Sistem.