Post-modern dünyamızda akıl ve ruh sağlığı giderek artan bir kaygı kaynağı. Psikolojik rahatsızlık teşhisi konan akraba ve arkadaşlarımıza, komşularımıza, iş arkadaşlarımıza nasıl yaklaşacağımızı anlamamız önemli.

Reklamların, siyasal propaganda ve “yalan haber” kaynaklarının etkilerinin farkına varmaya başlandığı için günümüzde neyin doğru, neyin yanlış olduğu konusunda daha fazla kafa karışıklığı yaşanıyor.

Duygu durumlarını, düşüncelerini ve davranışlarını etkileyen belirtiler sergileyen aile bireylerine bazen psikolojik rahatsızlık teşhisi konur. Bu teşhisler bipolardan saplantı zorlantı bozukluğuna, depresyondan anksiyeteye, bağımlılıktan yeme bozukluklarına kadar farklı tanılar olabilir.

Bu duruma genel psikiyatrik anlayışa alternatif bir açıdan bakmak ve iyileşme sürecinde sizin nasıl bir rolünüz olabileceğini öğrenmek için okumaya devam edin.
Psikolojik Rahatsızlık Konusunda Sistem Yaklaşımı

Sistem kuramında bütün, parçaların toplamından daha büyüktür ve her parça diğerleriyle bağlantıdadır, yani her an bilinçli farkındalıklarının ötesinde, etkileşim kalıpları içinde birbirlerini etkiler ve birbirlerinden etkilenirler.

Eski kalıpların güncellenmesi gerekip sistem doğal bir şekilde uyum sağlamayı başaramadığında sorunlar ortaya çıkar. Psikolojik rahatsızlık yaşayan kişi sistemin bütününe ait bir sorunun taşıyıcısıdır. (Aslında sistemin bütün bileşenlerinde semptomlar vardır ancak bir sebeple örtülü kalırlar ve semptom gösteren kişiye yansıtılırlar, o kişi de bu semptomları rahatsız edici davranışlar şeklinde ortaya koyar ve tüm sistem kendini bu davranışlar çevresinde düzenlemeye mecbur kalır.)

Semptomların işlevi (tüm hastalıklarda olduğu gibi) organizmanın etkileşim halinde olduğu tüm sistemleri, en küçüğünden en büyüğüne kadar, sağaltmak, iyileştirmektir. Bu sistemler kişinin bedeninden başlayarak, ailesi, komşuları, iş arkadaşları, sosyal grubu içerir; hatta dostlarına, bazen içinde yaşanan ülkeye, bütün dünyaya kadar uzanır.

Aile Ağacınızdan Yararlanın

Ailenizde bugün psikolojik rahatsızlık yaşayan biri varsa bu durumun kökleri yedi kuşak geriden atalarınıza kadar gidiyor olabilir. Mark Wolynn, travmatik deneyimlerin kuşaktan kuşağa taşınmasının fiziksel düzeyde nasıl işlediğini gösteren bilimsel araştırmaları anlatıyor: Bu deneyimlerin etkileri, biz dönüştürene kadar, DNA’mıza işlenmiş olarak kuşaktan kuşağa aktarılıyor.

Aile terapisinde kullandığımız başlıca araçlardan biri aile ağaçlarıdır: Bir üyesi psikolojik rahatsızlık yaşayan aile sisteminin bugünkü durumunda rol oynayan stres kaynaklarını belirlemek için aile ağaçlarından faydalanırız.

Ya kuşaktan kuşağa aynı modeller tekrarlanır, ya da tekrarlamama çabaları aile üyelerinin mantıksız davranışlar göstermesine yol açar. Örneğin, Jülide’nin bir başka şehre taşınması ailede büyük sorun yaratmış ve anne babasını, özellikle de annesini çok üzmüştür (bir önceki kuşakta). Anneleri ağır bir depresyon yaşadığı için Jülide’nin kız kardeşi Gül, Jülide’ye öfkelidir. Gül çok kaygılı bir kişiye dönüşür, sık sık yaşadığı fiziksel ve ruhsal sorunlar yüzünden aile üyelerinin onu daha fazla koruyup kollaması gerekir. Tabii ki başka bir yere taşınma fikri bile aile üyeleri için bir tabu haline gelmiştir.

Ancak Gül’ün kızı Emel annesinden uzaklaşmamak için ne kadar çaba gösterse de bir şekilde kendini yeni doğmuş bir bebekle uzak bir şehirde bulur. Gül, Emel’le fiziksel ve duygusal ilişkiyi tamamen keser, ziyarete gitmeyi, telefon etmeyi reddeder, Emel aradığında da soğuk davranır.

İki yıl geçtiği halde Gül, evden uzaklaştığı için Jülide’ye duyduğu öfkeyi hâlâ kızı Emel’e yansıtmaya devam eder. Ebeveyn rolü üstlenen bir çocuk olarak büyüyen, annesine çok yakın ve ilgili olan Emel, anneannesinin yaşadığı depresyonu tekrar eder, anneliğinden tat alamaz, yeni ve anlamlı bağlantılar kuramaz ve yeni yerleştiği şehre alışamaz.

Gül davranışlarıyla Emel’in kızı için aynı bağlamı yaratmakta, onun da depresyon yaşayan bir anneyle büyümesine yol açmaktadır.

Bir insan böyle aile dramlarının içinde kalıp kilitlendiğinde, tıkanma ve çaresizlik duyguları hâkim olabilir.

Sorulması gereken soru şu: Siz örneğin Emel’in ya da Gül’ün eşi olsanız, eşinize ve diğer aile üyelerine nasıl yaklaşabilirdiniz?

Gül’ün kızı Emel olarak büyümüş olsaydınız, şimdi ruh sağlığınızı nasıl koruyabilirdiniz?

Aile Terapisi, Aile Dizilimi ya da Başka Bir Yöntemle Çözüm

Hepimiz hem birbirimize, hem de canlı ve cansız her şeye bağlıyız. Hayatımızdaki durum ve koşullar kısmen kendi yaptığımız şeylerden kaynaklanıyor ama kısmen de ailemizin, ülkemizin ve dünyamızın tarihinden geliyor. Bu durumlar düzeltmemiz ve dönüştürmemiz için bize kendilerini gösteriyor, bunu yalnızca kendimiz için değil, yalnızca bizden doğacak gelecek kuşaklar için değil, insanlık ve bütün dünya için yapmamız gerekiyor.

Değişimi istediğimiz ve hazır olduğumuz zaman ihtiyacımız olan araçlar kendiliğinden ortaya çıkar.

Bazen biri size bir terapist adı verir ya da İnternet’te araştırırken kendinizi yakın hissettiğiniz bir uzmanla karşılaşırsınız. Bazen bir aile dizilimi buluşmasına davet edilirsiniz. Belki YouTube’da bir video izler, bir kitap ya da bunun gibi kısa bir blog yazısı okursunuz. Sonra da sizi atalarınızın açmazlarından kurtaracak değişimi gerçekleştirirsiniz.

Bu site, örneğin Sedona Metodu ya da Ho’oponopono gibi kullanabileceğiniz araçlarla dolu. Mutluluk ve sevinçle iyileşmek için birbirinizi ve kendinizi anlama ilkeleriyle ilgili yazılar da bulabilirsiniz.

Bu tür dönüşümler aşama aşama oluyor gibi görünebilir ama aslında her biri bir anda da olabilir.

Psikolojik Rahatsızlık Yaşayan Bir Akrabayla Yaşarken

Hayatınızda psikolojik rahatsızlık yaşayan bir kişi varsa, sisteminizin arka planını böylece açıkladıktan sonra, ihem kendinizi hem de sisteminizdeki tıkanıklıkları çözmek için önerdiğim bakış açısı ve tutumlar şöyle:

Aile ağacınızda kimler var, neler olmuş araştırın, çizmeyi öğrenin, sonra içerdiği bilgilerin size anlamlı bir şekilde ulaşabilmesi için sakin bir şekilde zihninizi yavaşlatarak dinginleşin.
Psikolojik rahatsızlık yaşayan aile üyenizde ortaya çıkan parçalarınızla bağ kurmaya ve onları iyileştirmeye odaklanın.
Aile üyenize karşı anlayışlı, şefkatli, sevgi dolu ve yumuşak olun.
Hastalığın sizin sağlığınızı da tehdit etmemesi için sınırlarınızı koruyun.
İhtiyaç duyduğunuzda diğer aile üyelerinden ve uzmanlardan yardım isteyin.
Siz olduğunuz için teşekkürler, çektiğiniz acılar da, bu acıları dönüştürebilmeniz de dünyanın iyileşmesine katkı sağlıyor.