2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Psikoloji ve Sinema : “eternal Sunshine Of The Spotless Mind” Psikanalitik Film Analizi
YAZI #5093 © Yazan Uzm.Psk.Enes KUŞ | Yayın Ekim 2018
Filmde anlatılan konu itibariyle romantik bir aşk hikayesi karşımıza çıkıyor. Hatta bir çok insanı belki de geçmiş zamandaki bir ilişkisine götürecek bir film. Filmi daha iyi anlamak için öncelikle psikoloji biliminin insan davranışlarını açıklamak için tanımladığı yineleme zorlantısını kavramak gerekiyor. İnsanın geçmiş yaşantısından getirdiği bir zorlantıyı farklı nesne ya da aynı nesne ile yeniden yaşantılayarak düzeltmeye çalışmasıdır. Bu şekilde tanımlayabileceğimiz yineleme zorlantısı, karakterlerin eylemlerinin ardındaki psikolojiyi bize sunacak bir anahtardır.

Karakter Özellikleri
Ana karakterlerin özellikleri, birbirlerini neden seçtiklerini açıklamaya yetmektedir. Joel’in Clementine ile konuşmalarında göz temasından kaçınması, yaşadığı karanlık ve küçük ev, film boyunca izlediğimiz Joel karakterinin krokisini sunuyor. Clementine, Joel’in hayatına ilk girdiği andan itibaren sınır tanımaz tavırları, arzularının peşinden koşan deli dolu bir kadın şeklinde karşımıza çıkıyor.

Karakter özellikleri ilişki içerisinde şekil değiştirmiyor. Talepkar tavırları, kendi doğruları olan yanlışları olmayan ya da yanlışlarını düşünmeyen, dışa dönük, çoğu zaman dürtüsel bir Clementine karakteri var. İçe dönük, temkinli ve kontrol saplantılı, kendi kişiliğini geri planda tutan Joel karakteri görüyoruz. Karakter örüntülerini en belirgin şekilde gördüğümüz bölüm belki de donmuş Charles Gölüne gittikleri sahnedir. Clementine ne olacağını düşünmeksizin kontrolsüzce hareket ederken, Joel, şaşkınlık içerisinde ayaklarını yerden kesmeden temkinli bir şekilde yürüyor.

Joel, ben hayatında birlikte olduğu en iyi adamım, ifadesini kullanıyor. Narsisistik olarak değerlendirilebilecek bu ifadenin altında ilişki içerisinde yeterince beslenememiş hatta baskılanmış bir narsisizm aynı zamanda ilişki yaşamak adına yücelttiği Clementine’i değersizleştirme arzusuna düşündürüyor. Joel benzer kalıbı, Clementine’in sevilme ihtiyacını karşılamak adına önüne gelenle birlikte olma arzusu olduğunu belirterek de bizlere sunuyor.

Bilinçdışı Sakar Eylemler ve Arzular
İki ana karakter de birbirlerinden vazgeçmek istemiyor. Bu düşünceyi sadece yeniden birbirlerini seçmelerinde görmüyoruz. Joel, anıların sildirilmesi için Clementine’nin eşyalarını götürmek için yola çıkarken, dikkatsizlik yapıyor ve arabaların durması ile muhtemel bir kaza önleniyor. Bu sahne bilinçdışından gelen bir sakar eylemi anımsatıyor. Muhtemelen Joel’in Clementine’li anılardan vazgeçmek istememesi ilk olarak burada karşımıza çıkıyor. Sanki bilinçdışı olarak bir kaza ile anıların yüklü olduğu çuvalı, anıların silineceği kliniğe ulaştıramama arzusunu görüyoruz. Bilinçdışı sakar eylemlere bir başka örnek, Clementine’nin sarhoş bir şekilde Joel’in arabasını kullanması ve kaza yapması. Sanki Clementine’nin kendisine duyduğu öfkenin aynı zamanda Joel’in sıkıcılığını da bir tür cezalandırma isteği olabilir.

Clementine’in kendisine yönelik öfkesi filmin başlarında, Joel’in “tatlı” demesinden sonra gösteriği agresif tepki ve ilerleyen bölümlerde çocukluk anılarında bir ördek oyuncağına kendi adını vererek güzel olmadığı için ona kızdığı sahnede görebiliyoruz. Clementine’nin Joel ile aralarındaki ilişkiyi tanımlarken belki de duyduğu rahatsızlığı ifade ederken kendisinin gizlisinin olmadığını, belki de kendisine ulaşılmasının kolay olmasını belirttiği sahnede, sen bana bir şey anlatmıyorsun, ben kapağı açık bir kitap gibiyim, şeklinde ifade ediyor. Aslında filmde ele aldığımız karakter analizinin kısa bir özetini sunuyor bize. İçe dönük, yalıtılmış, baskılanmış, keşfedilmemiş ancak keşfedilmeyi bekleyen bir Joel.

Yan İlişkilerin Analizi
Diğer taraftan kendisine güvenen, umarsızca arzularını gerçekleştirme isteği ile yanıp tutuşan, kendi içerisinde değersizliğinin farkında olan ve değer gösterecek birini arayan Clementine.
Clementine’in ilişki yaşadığı bir diğer kişi, anıların silinmesinde yardımcı olarak çalışan Patrich. Patrich anıları tekrar canlandırarak kendisine bağlanmasını istediği Clementine ile eski ilişkisinin anılarını tekrar yaşıyor. Ancak aynı sonuca ulaşamıyor. Belki bu noktada yapılacak en uygun çıkarım, anılardaki olaylar insan için önemli değil, önemli olan libidinal yatırımın yapıldığı kimse ile yaşanması.

Clementine: Beni tanıyorsun, ben aklıma eseni yaparım.
Joel: İşte bu yüzden seviyorum seni.

Bu diyalog Joel ile Clementine arasındaki ilişkinin nevrotik yapısını gösteriyor. Arzu ettikleri, bastırdıkları ya da sahip olmak istedikleri yaşantıdaki tatmini arayan bir ilişki yapısının oluştuğunu görüyoruz. Çünkü Joel’in kontrolcü ve içe dönük yapısının altında baskılanan bir serbest bırakılmayı bekleyen doyumsuz arzular, Clementine’in ise bir türlü kontrol altına alamadığı ve bu sebeple devamlı zarar gördüğü arzuları var.

Yineleme Zorlantısı
Clementine ile Joel sahilde bir partide tanışıyorlar. Ve anıların silinmesi sırasında, birlikte yaşadıkları tüm anılarının tükenmek üzere olduğu sırada Clementine Joel’in en çok baskıladığı duygusuna saklanmak istediğini söylüyor. Utancına. Joel’ Clementine’yi saklamak için bilinçdışına yöneliyor. Çocukluk anılarına dönüyor. Joel’in çocukluk anılarında Clementine ilk olarak Joel’in annesinin arkadaşı olarak ortaya çıkıyor. Bu çocukluk anısında Ödipal Kompleksin belirgin bir örneğini görüyoruz. Çocukluğunda anneye yöneltilen libinal arzu annesinin arkadaşına yöneltiliyor. Annesinin arkadaşı ile şimdiki zamandaki sevgilisi arasında bir özdeşim kuruluyor. Burada aslında, Joel annesi ile Clementine arasındaki özdeşim olması gerekirken bir bilinçdışı sansürle karşılaşıyoruz. Clementine Joel’in annesinin yerine arkadaşının yerine geçiyor.

Clementine’i bir başka sahnede, Joel mastürbasyon yaparken yanında uzanırken buluyoruz ve tam bu sırada annesine yakalanarak büyük utanç duyuyor.Bir başka utanç anısında ise Joel’in saldırganlık dürtüsünün doyumu ve arkadaşları tarafından rencide edilirken küçük bir kız çocuğu ile uzaklaştığını görüyoruz. Ancak küçük kız çocuğunun Joel ile diyalogları bir anne ile çocuğu arasındaki diyalogları anımsatıyor. Bu sahne de bir ödipal kompleksi çağrıştırmaktadır.

Anıların silindiği kliniğin sekreteri ile Dr. Howard arasında yaşanan ilişki bir başka ödipal kompleksi çağrıştıran ilişki. Sekreter Mary, kendisinden yaşça büyük, bilgili, evli ve çocukları olan patronuyla yasak bir ilişki yaşıyor. Mary en büyük arzusunun Howard ile çocuk sahibi olmak olduğunu vurguluyor ve Elektra kompleksi olarak tanımlanan başka bir kavrama yönelik çağrışımlar yapıyor.
Mary’nin Dr. Howard’a karşı kur yapmaları aşikar bir şekilde gösteriliyor. Mary Dr. Howard’a entelektüel görünmek adına Alexander Pope’nin şiirinden alıntı yapmak istiyor ve şairin adını yanlış sölüyor ve Mary hayranlığını dile getirmek için fırsat yakalıyor.

Filmin Genel Değerlendirilmesi
Filmin son sahnelerinde Joel, bu sefer farklı olacak bir kere daha deneriz, diyor Clementine’e. Bu replik ve filmin bütününde konu olan yeniden denemeler, romantik bir aşk hikayesinden ziyade yineleme zorlantısı olarak nitelendirilebilecek bir zorlantının yansımasıdır. Her ilişkinin başlangıcı gibi sonu da önemli ve gereklidir. Clementine ile Joel’in ilişkileri için, Clementine Joel’in kulağına vedalaşmak için buluşma yerini fısıldıyor.

Filmi analizimizde çıkardığımız nevrotik yapı, anıları sildirmek için kaydedilen ses kaydında açık bir şekilde Clementine ve Joel tarafından söyleniyor. Clementine Joel’i anlatırken sıkıcı ve her an içini karamsarlıkla kaplatan biri olduğunu, Joel ise Clementine için sanki kendisini sıradanlıktan kurtaracakmış gibi hissettirdiğini söylüyor. Burada aslında yine nevrotik yapıya da ait bir aktarım ve karşı aktarım görüyoruz. Kendi içlerindeki arzuları karşı tarafa yansıtıyorlar.
     8 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Enes KUŞ Fotoğraf
Uzm.Psk.Enes KUŞ
Kocaeli
Uzman Psikolog - Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi2 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Enes KUŞ'un Makale ve Yazıları
► Psikanalitik Terapide Yöntemler Psk.Doğancan GÖKÇE
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Psikoloji ve Sinema : “eternal Sunshine Of The Spotless Mind” Psikanalitik Film Analizi' başlığıyla benzeşen toplam 21 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Benliğin Yapısal Modeli Mayıs 2019
► Kişilik Bozuklukları Ekim 2018
► Depresyon Ekim 2018
◊ Ayrılık Kaygısı Ekim 2018
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


14:51
Top