Çocukların Ailelerini Çizdiği Resimler
Aile resimleri çocukların kişilerarası ilişkilerini yansıttığı en önemli ilk adımlardan birisidir. Çocuklarla yapılan çalışmalarda aile kişilerini anlayabilmek terapistik süreçte önemli olduğundan çocuklarla çalışmalarda ile resimlerini çizdirmek yaygın olarak kullanılan teknikler arasındadır. Genel değerlendirmenin en önemli parçası olarak kullanılan teknikler arasındadır. Genel değerlendirmenin en önemli parçası olarak sık sık kullanılan aile resimlerinin çocukların yalnızca kendileri ve ailedeki sistemleri, sınırları nasıl algıladıklarını yansıttığı görülmektedir.
Çocuklar aile çizimlerini yaparken duygu ve davranışlarını simgeleyen özellikleri bilinçdışı bir şekilde ifade ederler. Çocuk aile içerisinde kendisini nasıl yorumladığını, algıladığını yansıtır. Örneğin kendisini reddedilmiş olarak hisseden çocuk, kendisini resim içerisinde gruptan ayrı bir yere çizebilir. Ailesiyle arasına ayırıcı öğeler koyan çocuk kendini aileden soyutluyordur. Çocuğun yakın hissettiği, değer verdiği ebeveyn olduğundan büyük çizilir.
Çocuk, sosyalleşme sürecinde çevresindekilerle ve ebeveynleriyle sürekli etkileşim kurar. Yaşadıkları ilişkileri ve düşünceleri bu etkileşimlerin sonuçları çocuğun resmine yansır. Çocuk çizimlerinde aile resimlerin çocukları değerlendirmek kullanımı yaklaşık 1930’lu yıllardan beri devam eder.
Çocukların yansıttıkları aile resimleri değerlendirilirken resimlerdeki figürlerin sırası kişilerin boyutları, sayfadaki konumlandırma, vücut oranları, kim kimin yanında veya uzağında, kim kime doğru bakıyor gibi çizim özellikleri değerlendirilir.
Çocukların resimlerinde aile bireylerinin çiziliş sırası çok çok önemlidir. Aile içerisindeki etkileşimleri, en yakın ilişki nesneleri çocuğun nasıl algıladığını, aile içerisinde çocuğun kendisini nasıl gördüğünü bize gösterir. Sayfanın sol tarafına ilk olarak çizilen kişi değer verdiği ve yakın bulduğu kişi olabilmekle birlikte, çatışma yaşadığı kişi de olabilir. Dikey çizilen insan figürleri sayfanın solunda yer alıyorsa bağımlı bir yapı söz konusu olabilir.
Türk çocuklarının resimlerinde genellikle anne figürü sol tarafta baba ise sağ tarafta yer alıyor, bunun sebebi olarak babanın evin dışarıya açılan kişisi olduğunu söyleyebiliriz. Machover’a göre insan figürlerini resmin sol tarafına yerleştirmek benmerkezci kişiliği göstermekte sayfanın sağ tarafına çizilenlerin gelecekle bağlantılı kendisine hedef belirlemeyle ilgili olduğu görülmektedir. Çocuk kendisini sağ tarafa çiziyorsa progrese olmaya arzusu vardır, bireyselleşmeye arzusu vardır, gelişmeye açıktır.
Çocuklar gördüklerini değil düşündüklerini resmederler. Çocuklar aile içerisinde güçlü bulduğu ve özdeşim kurduğu kişiyi büyük göze çarpacak şekilde resmeder. Bazı çocuklar kendilerini daha büyük çizer bunun sebebi bu çocukların ebeveynleri tarafından bireyselliklerinin desteklenmemesidir. Çok küçük çizilen aile bireyleri ise çocuğun önemsemediği, varlığından rahatsızlık duyduğu kişiler olabilir. Çizimlerde bulunmayan kişiler ise çoğunlukla çocuğun çatışma yaşadığı yakınlaşmakta problem duyduğu kişiler genellikle de kardeşi olmaktadır.
Aile bireyleri birbirlerine yakın ve tensel temas içinde çizilmişse aile bireylerinin yakın ilişki ve paylaşım içinde olduğunu belirtir. Birbirinden uzak ve ayrı çizilen kişilerin arasında çatışma yaşandığı ve bir bütünlük sağlanamadığı düşünülebilir. Ailesinden uzakta çizilen kişilerin sayfanın hangi yönünde olduğu ve hangi tarafa baktıkları dikkatle alınmalıdır. Genellikle çocuğun sayfanın sol tarafına bakarken çizdiği kişiler arasında bağlılık görülür. Sayfanın sağ tarafına bakarken çizdiği kişilerin aileden uzaklaşma, bireysellik kazanma ihtiyacı içinde olduğu belirtilir. Bu tür çizimlere çoğunlukla ergenlik döneminde sıklıkla rastlanmaktadır.
Çocuklar kendi anne ve babalarını, akrabalarını, kardeşlerini kendi özel merceklerinden görürler, hayatlarındaki önemli bireyleri resmederek kişisel algılarını yansıtabilir ve onlarla ilgili düşüncelerini inanışlarını ilerletirler, kendilerinin ve aile üyelerinin resimlerini çizmek çocuklara kişilerarası perspektiflerini yansıtan kolay bir yoldur. Çocuk ve aile resimlerinin uygun şekilde kullanımları ve özenle incelenmesi çocukların aile yaşamları ayrıca sosyal destek ve bağlanma alanlarındaki duygularını anlamada yardımcı olabildiği görülmektedir.