İnsanoğlu olumlu duyguları görmezden gelme ve olumsuz duyguları daha fazla hatırlama eğilimindedir. İnsana acı veren durumlarla birlikte affetme kavramı da ortaya çıkmaktadır. Uzak olduğumuz birinin yaptığı aynı şeyi yakınımızdan gördüğümüzde bunu çoğu zaman bir ihanet olarak değerlendiriyoruz. Kendimizi yakın hissettiğimiz kişilere karşı daha zor affedici oluyoruz. Affedemiyoruz çünkü bunu bir pasiflik ve acizlik olarak görüyoruz. Belki de başkalarının bizi kınayacağını düşünüyoruz. Oysa affetmek yapılanı unutmak ya da mazur görmek anlamına gelmez. Affetmek, hata yapan kişiye karşı intikam gibi olumsuz duygulardan bilerek ve isteyerek vazgeçip şefkat, cömertlik ve yardımseverlik gibi olumlu tepkiler geliştirmek için çaba sarf etmektir. Aslında affetmek, yalnızca haksız yere inciten kişi ya da kişilere yönelik değil bireyin kendisine yönelik de geliştirebileceği bilinçli ve istemli bir tercihtir. Kendini affetmek, kişinin kendine yönelik kızgınlık ve küskünlük gibi olumsuz duygularını azaltarak merhamet ve sevgi gibi olumlu duygularını arttırmasıdır. Kişi gerek başkalarını gerekse kendini affettiğinde yıpratıcı zihinsel meşguliyetine bir nokta koymaktadır.
Yapılan araştırmalar, bireyin affetme düzeyi arttıkça depresyon, anksiyete ve öfke gibi olumsuz psikolojik tepkilerde azalma olduğunu; psikolojik iyilik hali ve yaşam doyumunda ise artma olduğunu göstermektedir. Affetmek, stres hormonlarını azaltarak bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Affetmek, iyileştirici bir eylemdir. Affetmek, Bilge dedenin verdiği ders gibi mahkûmiyeti sonlandırıp özgürleşmektir.
Günlerden bir gün Bilge bir dede derste öğrencilerinin her birine birer torba ve beşer kilo patates verir. Kendisine meraklı gözlerle bakan öğrencilerinden, bugüne dek affetmeyi düşünmedikleri her kişi için birer patates almalarını ve o kişinin ismini patatesin üzerine yazıp torbalarına koymalarını ister. Kimisi üçer beşer patates koyarken kimisi torbasını ağzına kadar doldurur. Bilge dede öğrencilerinden bir hafta boyunca nereye giderlerse gitsinler torbalarını yanlarından ayırmamalarını ve hep yanlarında taşımalarını ister. Aradan bir hafta geçer ve öğrenciler “Bu kadar ağır torbayı her yerde taşımak çok zor, patatesler kokmaya başladı, sıkıldık, insanlar tuhaf tuhaf bakıyor, yorulduk!” şeklinde şikâyete başlar. Bilge dede gülümseyerek öğrencilerine şu dersi verir: “Görüyorsunuz ki evlatlarım affetmeyerek asıl kendimizi cezalandırıyoruz. Kendimizi de ruhumuzu da ağır yükler taşımaya mahkûm ediyoruz. Affetmeyi karşımızdaki insana bir iyilik olarak düşünüyoruz. Hâlbuki affetmek en başta kendimize yaptığımız en büyük iyiliktir.”
Uzm. Klinik Psikolog Çiğdem Yatkın