Anne bak ne yaptım! Babacım sana bir şey göstereceğim! Şeklinde başlayan cümlelere farkında olmadan ters cevap verip, çocuğun hevesini kaçırdığımızı biliyor muyduk. Yaratıcılık, ancak küçük yaşlarda desteklenirse ilerde kendini var edebilir. Özellikle çocukların düşünceleri size her ne kadar saçma ve tuhaf gelse de desteklenmelidir. Çünkü bu düşünceler başarıya ulaşıncaya kadar size acayip ve tuhaf gelecektir. Toplum gelişimi yaratıcılığa ihtiyaç duyar. Yaratıcılık ailede ve eğitim hayatında desteklenmediği takdirde körelmeye mahkûmdur. Bu yüzden çocukların yaratıcı fikirleri gözlenmeli ve desteklenmelidir.
Peki, yaratıcılık ne anlama gelmektedir? Yaratıcılık, yeni bilgiler üretmektir. Alışılmışın dışına çıkılmalıdır. Erich Fromm ise, yaratıcılığı "Merak etme yeteneği, uyumsuzluk ve gerilimle baş etme kapasitesi, bireyin kendini yeniye yöneltmesi, yaşantısının bilincine varması ve buna tüm benliğiyle tepkide bulunması" şeklinde ifade etmiştir.
Peki, yaratıcı kişilik nedir? Yaratıcı kişilik ise kimsenin sormadığı soruyu soran, ufak detayları gözden kaçırmayan kişidir. Zekâ seviyesi incelendiğinde ise, yaratıcı kişilerin zekâ seviyelerinin normal olduğu bulgusu bulunmuştur. Her normal zekâ, yaratıcı kişi olacak anlamına gelmiyor tabiki… Bu kişiler kolay olanı değil zor olanı seçip, içsel motivasyona da sahip olan kişilerdir.
0-6 yaş aralığı dönem erken çocukluk dönem olarak adlandırılıp, bu dönemde çocuğa ne verilirse onunla desteklenip, ilerde ancak sosyal çevreden ve aileden aldıkları birikimler ile kendini ifade edebileceği bir yaş aralığıdır. Yani erken yaşlarda sağlanacak imkânlar çocuğun gelişiminde büyük rol oynamaktadır. Uzun yıllara dayalı araştırmalarla, çocukluk yıllarında kazanılan davranışların büyük bir kısmının, yetişkinlikte bireyin kişilik yapısını, alışkanlık, ve değer yargılarını biçimlendirdiği gözlenmiştir. Bununla birlikte yaratıcılığın çocuğun duygusal, sosyal, fiziksel ve bilişsel gelişimi üzerine etkileri vardır. Şimdi bu etkileri sırası ile inceleyelim. Yaratıcılığın duygusal gelişime etkisi; çocuğun duygularını ifade etmesine yardımcı olur. Yaratıcılığın sosyal gelişime etkisi; çocuğun yaratıcılığı sosyal etkinliğe dönüşebilir. Şarkı söylemek gibi… Yaratıcılığın fiziksel gelişime etkisi; çocuğun makas, hamur, kalem gibi eşyalarla zaman geçiriyor olması hem göz koordinasyonu hem de motor gelişimini desteklemektedir. Son olarak yaratıcılığın bilişsel gelişime etkisi ise; yaratıcı aktiviteler çocuklarınızın dikkatlerini toparlayabilmesi ve koruyabilmesi açısından yardımcı olur. Ayrıca yaratıcılık dil ve okuma yeteneğine de katkı sağlamaktadır.
Oyunun yaratıcılık üzerindeki etkisinden üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Erken çocukluk döneminde çocuğun çevreyle etkileşime girmesinin en iyi gözlemlenebileceği ortam oyun saatleridir. Yavuzer'e göre; çocuk oyun yoluyla birikmiş enerjisini toplumsal açıdan kabul edilen bir yolla boşaltma olanağı bulmaktadır. Ayrıca oyun çocuğun en güçlü ve doğal dürtülerinden biri olan saldırganlık dürtüsünü boşaltmasına yarar. Nasıl yetişkinlerin kişilikleri hayatta edindikleri tecrübelerle gelişiyorsa, çocukların kişilikleri de oyunlarla gelişir. Oyun, yaratıcılığın sürekli bir kanıtı olur.
Bırakın çocuklarınız özgürce oyunlar oynasın kendilerini geliştirsin. Onların başında bekliyor olmak ya da onları engelliyor olmak aslında yaratıcılığın önünde de büyük bir engellemedir. Bu nedenle anne ne kadar küçük olursa olsun bebekle oynamalı, ona dokunmalı, onu sesli ve sesiz uyaranlarla tanıştırmalıdır. Çocuğun oyunlarında sadece anne değil, baba, kardeşleri ve diğer aile üyeleri de rol almalıdır. Çocuğa daha önceden yapılmış olan örnekler sunmak yerine, gerektiği yerde yol göstermek şeklinde küçük yardımlarda bulunularak etkinliği desteklenmeli, olumlu model olunmalıdır. Çocukları birbirleri ile kıyaslayarak onlara heves verme adına yapılan yanlış davranışlar da çocukların yaratıcılığı önünde büyük bir engeldir. Yaratıcı toplum, evimizdeki çocuğun desteklenmesi ile mümkündür. Çocuklarınızın engellenmemesi ve desteklenmesi dileğiyle…
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG DERYA YALÇINKAYA