KİTAP ÖNERİSİ
KEŞKE ANNEM BABAM DA OKUSAYDI DEDİĞİNİZ KİTAP
PHILLIPPA PERRY
ÇEVİRİ: GÜLDEHAN AYSAN
HEP KİTAP

Geçtiğimiz günlerde karşıma bir kitap çıktı, ismi başlıkta olan kitap. Bu kitabın nasıl bir kitap olduğunu, içeriğinin neler olduğunu anlatan bir inceleme yazısı hazırladım. Bu başlığa ek olarak yazar “Siz okuduğunuz için çocuklarınız çok sevinecek.” notunu da ekliyor. İçerisinde çocukluk, yetişkinlik, ebeveynlik, eş olmak var. Bu kitaba dair incelememi bazı kısımlarını alıntılayarak aktarıyorum. Kitabın yazarı bir psikoterapist ve danışanları ya da yakınlarının yaşadıklarından ortaya çıkanları yazmış.
“Bu kitapta sizi kendi bebeklik ve çocukluk deneyimlerinize bakmaya teşvik ediyorum; böylece sizin yetiştirilmenizde yapılmış faydalı şeyleri çocuğunuza aktarabilir, daha az faydalı unsurları geride bırakabilirsiniz.” Kitabın giriş kısmında bu cümleler var. Davetkar, merak uyandırıcı ve aynı zamanda endişe verici bir başlangıç olabilir bu. Aslında yazar, okuyucuyu önce kendine bakması için yüreklendiriyor. Acaba geçmiş bohçanızda, mesela şimdi sizin çocuğunuzun yaşında olduğunuz yaşlarda size ait neler var?
“Eğer siz büyürken, çoğunlukla, eşsiz ve değerli bir birey olarak saygı gördüyseniz, size kayıtsız şartsız sevgi verildiyse, yeterince pozitif ilgi gösterildiyse ve aile fertlerinizle tatminkar ilişkileriniz olduysa, pozitif ve fonksiyonel ilişkiler yaratmak için elinizde bir taslak var demektir.” Bunun böyle olduğu durumlarda geçmişe dönmek, bağlantıları kurmak çok zorlayıcı olmazken bu her zaman böyle ilerlemez. Sanki çocuğunuz sizin kendinizi gördüğünüz bir ayna taşıyordur.
“Çocuğunuzun yaptığı ya da istediği bir şeye karşılık öfke ya da içerleme, hüsran, kıskançlık, iğrenme, panik, kızgınlık, ürkme, korkma gibi herhangi bir duygu hissettiğinizde bunun bir uyarı olduğunu düşünmek iyi bir fikir olabilir. Çocuğunuzun ya da çocuklarınızın yanlış bir şey yaptığı yönünde bir uyarı değil, sizin düğmelerinize basıldığı yönünde bir uyarı.” EMDR'da buna tetiklenme diyoruz. Onarılmamış ruhsal yaramıza dokunan bir deneyim yaşadığımızda fiziksel bir yaramıza dokunulmuş gibi sıçrayabiliriz.
Kitabın ilerleyen sayfalarında Philippa bizler için alıştırmalar öneriyor. Bu alıştırmalar kitabın içeriğini sindirirken bizi yavaşlatacak, kendimize zaman tanımımıza yardımcı olacak araştırmalar aslında. Çünkü bu kitap ruhumuzun bize yetişmesini beklememiz gereken türden. Anonim bir hikayeden alıntıladım bu sözü. Meksika’da İnka tapınaklarına çıkmak isteyen bir grup turiste yerel insanlar rehberlik ediyormuş. Yerel rehberler bir süre ilerledikten sonra yolun kenarında beklemişler. Turistler mola süresini aşan bu beklemeye anlam veremeyerek onlara uymuşlar ancak merakları da devam ediyormuş. Tapınağa vardıklarında neden yolda o kadar beklediklerini sormuşlar. Yerel insanlar da çok hızlı gittik, ruhumuz geride kaldı, onun bize yetişmesini bekledik cevabını vermişler.
Alıştırma örneklerinden birkaçı şöyle:
• Çocuğunuza yönelik öfke (ya da başka aşırı yoğun duygu) hissettiğinizde, ona düşünmeden yanıt vermek yerine, durun ve kendinize sorun: Bu duygu tamamen bu duruma ve benim şu anda yanımda olan çocuğuma mı yönelik?
• Çocuğunuzun hangi davranışının, sizdeki en güçlü negatif yanıtı tetiklediğini sorun kendinize. Çocukken aynı davranışı sergilediğinizde size ne oldu?
• Gün boyunca aklınızdan geçen eleştirel düşünceleri yazmak için elinizin altında bir kalem ve not defteri bulundurun. Bu eleştiriler arasında, geçmişinizde başkalarının size yönelttiğini hatırladığınız, tanıdık eleştiriler var mı?
• Çocuğunuzla, hiçbir şey yapmadan, sadece yanında olmak için vakit geçirme alışkanlığı edinin. Onun yönetmesine izin verin.Onu izlemeyi ve yardım etmeyi düşünün, kurtarmayı değil. Onun için yapmak yerine, kendisinin çözüm üretmesine izin verin.
Bu yazının başında kitabın çift ilişkilerine de değindiğini belirtmiştim. Eğer birlikte yaşayan iki ebeveynseniz çocuğunuzla beraber hayatınızda aşağıdaki gibi bazı değişimler olabilir.
“O an içinden geleni yapmak mümkün olmayacak, eşinizle çok fazla baş başa zaman geçiremeyeceksiniz yakın hissettiğiniz insanlarla görüşmeniz kısıtlanacak, kendi başınıza geçirdiğiniz zaman azalacak, hatta belki de tamamen bitecek. Sizin ya da eşinizin cinselliğe yaklaşımı da değişebilir, seks yapmak için de daha az fırsatınız olacaktır. Uyku düzeniniz bozulacak, büyük ihtimalle hep daha az uykuyla idare etmeniz gerekecek. Bir çiftin ya da daha geniş ailedeki her bireyin farklı ebeveynlik felsefeleri olabilir, ilişki içindeki dinamikler yer değiştirebilir. İş alışkanlıklarınız değişecek, dahası ücretli bir işte çalışmayı bırakırsanız, bu kendinizi nasıl gördüğünüzü de etkileyecektir.Sosyal hayatınız üzerinde etkileri de cabası; eski iş arkadaşlarınızla çok az görüşebilirsiniz; belki de hiç görüşemeyebilirsiniz; bazı arkadaşlarınız bebekle çok fazla meşgul olduğunuz için kendilerini biraz geri çekebilirler... gibi.”
Tanıdık gelen oldu mu? Çift ilişkilerinde bir değişiklik olması doğaldır çünkü en yalın haliyle aileye bir birey daha katılmaktadır, henüz dünyayı yeni keşfedecek bir birey.. Yani aile bir evreden diğerine geçmiş olacaktır: “Yeni doğan bebeği olan aile”. Ve çocuk sahibi olduktan sonra gelişimsel sürecinde ve belki de hayat boyu size ihtiyacı olacaktır. Yani ailenizin evrelerinin (elbette farklı isimler buna eşlik edebilir) çocuğunuzla beraber okula yeni başlayan çocuğu olan aile, ergen bireyi olduğu aile, üniversite hayatına başlamış ve evden ayrılmış çocuğu olan aile olarak devam etmesi yüksek bir olasılıktır.
Bu değişiklikler, evreden evreye geçişler eşlerin birbirleri ile ilişkisinin daha önce nasıl kurulduğuna bağlı olarak aileyi farklı şekillerde etkileyecektir. Eğer ilişkinin ilk yıllarında değişmesi beklenen, halının altına süpürülen ve ilişkiyi zayıflatan konular varsa bu konuların geçişlerle birlikte gündeme gelmesi ve artık halının altında kalamayacak olması olasıdır. Bu ertelenmiş konuların yukarıda da bahsedildiği gibi sizi nasıl etkilediği (tetiklediği) bağlantılı yaşantıları fark ederek iletişime geçmek ve geçmişte kalmış gibi görünse de henüz “geçmemiş” konularla ilgili paylaşımda bulunmak o yaraların iyileşmesi için bir yoldur. Ve bu pansuman için hiçbir yaşam döneminde geç kalınmış değildir.
Kitap sizi düşünmeye, uygulamaya, değiştirmeye davet ediyor. Geçmişten bugüne yanımızda taşıdığımız bavulumuzdan bize iyi gelmeyenleri ayıklayabiliriz. Bu ayıklamada yardım olarak kullanabileceğimiz bazen bir kitap, bir deneyim, bir terapi yolculuğu olabilir. Eğer bir kitap olabileceğini düşünüyor ve onu araştırıyorsanız fikir verebilmesi için birkaç sayfasından alıntılar yaptım.
Ve yine kitaptan güzel bir alıntıyla bitiriyorum...
"Güvenli bağlanmaya sahip olmanın, dünyayı merak etmenin ve ne hissettiğini bilmenin meyvelerini topladıkları zaman, hayatta ne istediklerini ve neye ihtiyaçları olduğunu da bilebilirler ve siz de onların, bunun peşinden koşmasını zevkle izleyebilirsiniz."
Devamında destek alabileceğiniz, kendinizi besleyebileceğiniz bazı öneriler eklemek istiyorum.
• Eda Kurtuluş (Podcast-Spotify)
• Özşefkatle ilgili: Zeynep Selvili (Podcast-Spotify)
• Uyum bozucu şemalarımızla ilgili: Arzu Erkan Yüce (Podcast-Spotify ve Youtube)
• Duygularımızla ilgili: Ters Yüz (Animasyon Film)