Aile içi iletişimin iyileştirilmesinde en önemli unsur kullandığımız dildir. Eşimize ve çocuklarımıza karşı kullandığımız kelimeler ilişkilerimizin kalitesinin artmasına yardımcı olacağı gibi bu ilişkilerin bozulmasına da sebep olabilir.
Çocuklar aileyi yansıtırlar. Aile içindeki bireylerin kişilik yapısı ve sorunları ele alıp çözme becerisi gelişmişse çocukta hayata daha rahat göğüs geren prensipli bir birey olma yönünde doğru adımlarla ilerleyecek demektir. İletişim becerileri gelişmemiş bir ailenin çocukları büyük ihtimalle iletişim becerileri zayıf olarak yetişmiş bireyler olacaktır. Bu nedenledir ki; aile içindeki bireylerin birbirlerine yakınlaşmasını ve birbirlerini hem duygusal hemde bilişsel olarak anlamalarını sağlayacak olan şey doğru ve etkili iletişim becerilerinin kazanılmasıdır.

DİLİMİZDEKİ ZEHİR ‘SEN!’

Bir aynanın karşısına geçin ve aşağıdaki cümlelerinden birkaçını kendinize bakarak söyleyin;

‘Beni anlamıyorsun!’
‘Anca kendini düşün sen zaten, evdekilerin sana ihtiyacı var mı yok mu umurunda değil!’
‘Eve yine geç kaldın’
‘Sen beni ne zaman anladın ki?’
‘Ne beni ne çocukları düşünüyorsun!’
‘Bebek gibisin, büyü biraz!’

Bu cümlelerin herhangi biri size neyi doğru yapacağınızı öğretti mi? Ya da karşınızdaki kişinin ne istediğini anlamanızı sağladı mı?
Peki size bunları söyleyen birisine karşı yoğun bir sevgi mi hissedersiniz yoksa öfke ve kızgınlık mı? Sizinle sürekli böyle konuşan insanların yanında kendinizi rahat hisseder misiniz, yoksa kendi içinize çekilmeyi ya da saldırganlık davranışlarında (karşı gelme, bağırma, kızma, küsme vs) bulunmayı mı tercih edersiniz?

‘Sen Dili’ olarak ifade ettiğimiz bu cümleler karşımızdaki kişi ile kuracağımız iletişimdeki en büyük engellerden bir tanesidir. ‘Sen Dili’ duygularımızı karşımızdaki kişiye iletmez. Emir verme, öğüt verme, yargılama gibi iletişim engellerini içerir. Kişiliğimize yöneliktir. Özellikle karşıdaki bireyin benlik saygısını zedeler, onda öfke ve kızgınlık duyguları oluşturur. Düşünsenize sizinle böyle konuşan birine karşı sempati beslemeniz ne kadar zor olurdu.

İnsan anlaşılmak ister. Eşler birbirlerinin en büyük destekçisidirler. Birbirlerinin duygularını bilen ve anlayan eşler birbirlerine karşı daha anlayışlı ve sevgi dolu çiftler haline gelecektir.

‘ne beni ne çocukları düşünüyorsun’ demek yerine ‘kendine vakit ayırmanı anlıyorum ama ben ve çocuklar seni çok özlüyoruz, seninle vakit geçirmeye ihtiyacımız var’
ya da
‘Eve yine geç kaldın’ demek yerine ‘eve geç geldiğinde senin için endişeleniyorum, bana gecikeceğinde haber verirsen beni mutlu edersin’

gibi basit ifadelerle dilimizi değiştirmek aile bireylerimiz ile olan ilişkimizi kuvvetlendirecek, eşe ve çocuklara sosyal destek sağlayıp, sağlıklı bir şekilde ailenizin gelişmesine yardımcı olacaktır.

‘BEN’ NE YAPABİLİRİM?

Ailemiz ve yakın çevremizle kurduğumuz dil genellikle onların davranışları değiştirmeye yöneliktir. Kimse suçu kendinde aramaz. ‘Ben buyum, değişemem’ demek yerine ‘bu sorunun çözümü için ben ne yapabilirim?’ demek aile ilişkilerini kuvvetlendirecektir.

Bardağı yere düşüren çocuğa ‘dikkat etsene!’ / ‘her tarafı batırdın’ / ‘Çekil şuradan’ vs. gibi kelimeler kullanırız. Bunlar çocuğun bir daha bardağı düşürmemesine sebep olmaz. Sadece var olan kriz anında gerilimi daha yukarı taşır. Bu gibi durumlarda anne- babaların sakin kalıp ‘ Kırıkları toplamana yardım edebilirim, lütfen bir dahakine daha dikkatli ol’ demeleri çocuklara sorunlarla baş etme konusunda anne babanın doğru bir tutumunu göstererek örnek olur.

‘Yorgun olduğum zaman canım oyun oynamak istemiyor, bir saat sonra oynayalım mı?’
‘Bugün kendimi çok yorgun hissediyorum. Bana yardımcı olursan çok sevinirim. ‘
‘Akşam yemeğini zamanında yetiştiremeyeceğim diye endişeleniyorum. Bana yardım edebilir misiniz?’
İletişimde ben dilini kullanmak karşımızdaki kişiye duygularımızı iletir. Benlik saygısını geliştirir ve değerli hissettirir. Kişide yardım etme isteği uyandırır ve girişken bireyler yetiştirmemize yardımcı olur. Ben dili çocuğun ana-babasının kabul edemediği davranışını değiştirmesinde daha etkili olduğu gibi çocuk- ana baba ilişkisi için de daha sağlıklıdır. Ben dili çocuğu direnmeye, isyan etmeye yöneltmez. Örneğin dışarı çıkmak için isteyen bir çocuğa:
“Hayır, hemen odana git, sokağa çıkamazsın” demek mi doğrudur; yoksa “hava karardığı için sokağa çıkman beni endişelendiriyor. Bu yüzden gitmeni istemiyorum ama, yarın erken saatte arkadaşlarınla birlikte olmana izin verebilirim.” demek mi? İlk cümle ‘sen’ iletilerini içerdiği için çocukta bir direnme ya da isyana yol açacaktır. Ancak ikinci cümlede duyguların ifadesi söz konusu olduğu için ‘ben’ dilini kullanmak daha etkilidir. Çünkü ben dili davranışı değiştirme sorumluluğunu çocuğa devreder ve kendi kontrolünü sağlayabilen davranışlarının sorumluluğunu alabilen bireyler yetiştirmemize yardımcı olur.
Unutmayın;
‘Sen’ dili çatışmanın, ‘Ben’ dili iletişimin dilidir ve iyi iletişim iyi ilişkilerin anahtarıdır.

Bazı İletişim Örnekleri
'Sen' dili:
-Sen hatalısın! Çok yanlış davranıyorsun!
'Ben' dili:
-Senin bu davranışın beni incitti üzüldüm!

"Sen" dili:
-Çok kabasın! Her zaman sözümü kesiyorsun!
"Ben"dili:
-Bir şey söylemeye başlayıp ta bir türlü sonunu getiremediğim zaman çok rahatsız oluyorum.