KÖPEKLERDE ÖSTRUS SİKLUSUNUN EVRELERİ

Köpeklerde genellikle yılda 2 defa yada her 7 ayda bir östrus gözlenir. Bunlar ilkbahar ve sonbahar aylarında meydana gelir.
Östrus siklusu, östrojen, LH ve progesteron seviyelerindeki değişikliğe bağlı olarak proöstrus, östrus, metöstrus ve anöstrus olmak üzere bölümlere ayrılır.

1. Proöstrus

Kanamanın görüldüğü ilk günden başlayıp, dişi köpeğin çiftleşmeyi kabul etmesi ile son bulan dönem olarak tarif edilir. Dişi köpekte görülen davranışsal değişiklerin yanında, klinik olarak gözlenebilen en karakteristik bulgu vaginal kanlı akıntı. Bu süre ortalama dokuz gün kadar sürmektedir.
Dişi bu dönemde erkek köpeğe karşı direnç gösterir. Kuyruğunu perineuma doğru sıkıca bastırır ve vulvasını örter.
Endometriumun folliküler E2 sekresyonuna cevabı olarak gelişen vaginal kanamanın görülmesi her zaman mümkün olmayabilir.
Keza uzun tüylü ırklarla kısa tüylü ırklar arasında, yine açık renk tüylü köpekler ile koyu renk tüylü köpekler arasında da kanamanın izlenebilirliği açısından farklılıklar vardır. Kanama endometriumda diapedesis ve subepitelial kapillar ruptur sonucu oluşur. Vulva dudakları şişkin ve ödemlidir. Geç proöstrusta bu şişlik kopulasyona engel teşkil edebilecek kadar çok olabilir.

2. Östrus

Dişi köpeğin çiftleşmeyi kabul etmesi ile başlayan ve çiftleşmeyi reddetmesi ile biten dönemi kapsar. Ancak östrusun bitimi başlangıcı kadar ani değildir. Köpek kuyruğunu yana atarak vulvasını erkeğe gösterir ve çiftleşmek için erkek köpeğin önünde durur .Bu dönemde yoğun olarak feromon üretir. Östrus ilerledikçe vulva ödemi geriler. Serosanguin akıntı birkaç gün kadar daha devam edebilir . Ovulasyon bu dönemde spontan olarak şekillenir.


3. Metöstrus

Metöstrus, ovulasyonu takiben CL’nin organize olduğu ve P4 sekresyonunun arttığı kısa bir devre olarak kabul edilir. Bu süre gebe bir dişide 56 – 58 gün, gebe olmayanlarda ise 60 – 80 gün kadardır.Metöstrus evresi, dişi köpeğin çiftleşme için erkek köpeği reddettiği gün başlar. Metöstrus boyunca dişi genital kanal progesteron etkisi altındadır. Metöstrus evresi yaklaşık olarak hem gebe hayvanlarda hem de gebe olmayan ya da yalancı gebelerde iki ay kadardır.
Uterus bu dönemde artan progesteron seviyesinden dolayı hipertrofik ve vaskülerizedir. Gebe olmayan bir uterus maksimum büyüklüğüne kızgınlığı takip eden 20 – 30. günlerde ulaşır ki bu da progesteronun maksimumda olduğu dönemle aynıdır. Bu yüzden meme bezinin hacmi ya da progesteron artışına bakarak gebelik tahmini yapmak güçtür. Metöstrusun sonlarına doğru progesteron yoğunluğu azalıp prolaktin yoğunluluğun artış göstermesi yalancı gebelikle sonuçlanabilir.
CL’nin dejenerasyonu ve progesteron sekresyonunun bitmesi ile dönem sonlanır ve uterus yenilenme sürecine girer .

4. Anöstrus

Gebe olan bir dişi için anöstrus yavrulama ile son bulurken, gebe olmayan dişi bir köpekde ise klinik olarak metöstrus ile anöstrus arasında belirgin sınır olmadığında bir fark görülmez.
Bu safha seksüel siklusun dinlenme dönemidir. Ancak bu tamamen bir hormonal durgunluk süreci değildir. Hem hipofiz hormonlarında hem de ovariel östrojen sekresyonunda dalgalanmalar saptanmıştır. Süresi yaklaşık olarak 120 (40- 270) gündür. Gebelik anöstrus süresini 28 güne kadar uzatabilir.
Anöstrustaki bir dişi ile kısırlaştırılmış bir dişi karşılaştırıldığında belirgin bir klinik farklılık göstermez. Bunu tayin etmek ancak FSH ve LH hormon yoğunluklarının değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu gonadotropinler kısırlaştırılmış dişide çarpıcı bir şekilde yükselecektir.Sanılanın aksine anöstrus sırasında hipofizle ovaryumun hormonal olarak aktif olduğu bulunmuştur. Bir LH piki proöstrusun başlamasından hemen önce, diğeri ise östrus başlangıcından sonra meydana gelir.
Anöstrus boyunca oluşan düşük dereceli tekrarlı pulzasyonlar çok sayıda follikülü gelişme için hazırlayabilir ve ovulasyon ile olgunlaşma prosesini başlatır. Buna karşın FSH’nın periferal yoğunluğu, LH’daki gibi değildir.