“Bazen sizin de hasta olmayı çok istediğiniz olur mu? Ya da var olan hastalığınıza ait belirtilerin daha da ağırlaşmasını istediğiniz zamanlar? Hasta olmadığınız halde hastaymış gibi davrandığınız oldu mu? İşte bu kişilerin yaşadığı rahatsızlık Munchausen Sendromu olarak tanımlanıyor. Siz de bu sorulara evet yanıtını veriyorsanız, gelin Munchausen Sendromunu birlikte inceleyelim.”
Herhangi bir hastalığı olmadığı halde, kendisini hasta gibi göstererek doktora başvuran ve hastalığı konusunda ısrarcı davranan kişilerde görülen Munchausen Sendromu, ayırt edilmesi oldukça güç olan ve dikkatli bir inceleme gerektiren psikolojik bir rahatsızlıktır. Kişi, belirlediği hastalığı taklit ederek hastaymış gibi birçok hastaneye başvurur ve hatta bazı durumlarda hasta olduğu konusunda görevli kişileri inandırmak için kendisine zarar veren davranışlarda bulunabilir. Bu davranışlar klinik tabloda hastanın kendisini yaralaması, beden ısısının yüksek çıkması için termometre ile oynaması, süreç içerisinde var olan bir hastalığı mevcut ise hastalığının semptomlarını arttıracak yöntemler uygulaması, tahlil sonuçları üzerinde oynaması şeklinde kendini gösterebilir. Bu kişilerin öyküsü çoğunlukla yalanlarla doludur, karşısındaki kişi ne kadar iyi bir gözlemci olursa olsun onu aldatabilecek kadar başarıyla işlenmiş hastalığa dair bir kurguları vardır. Hastalığa dair kurguları işlemediğinde hasta sonuç alamadan hastaneden ayrılabilir veya benzer bir öyküyle farklı hastanelere tekrar tekrar başvurabilir, yeri geldiğinde farklı isimler dahi kullanabilir. Vitamin eksikliğine bağlı kanama bozukluğu, sahte ateş, deri yaralanmaları, enfeksiyonlar, tekrarlayan karın ağrıları, kusma, eklem ağrısı hastaneye en çok başvurma sebepleridir.
Munchausen Sendromu olan kişilerde çoğunlukla ağır duygulanım bozuklukları, histrionik kişilik özellikleri, bir veya birden fazla madde bağımlılığı görülebilmektedir. Kişide antisosyal kişilik bozukluğu bulunması, borderline (sınırda) kişilik bozukluğu bulunması, çocukluk veya ergenlik dönemi yaşantısında uzun süreli sağlık sorunu, bakım verenin ihmalkâr tutumu veya terk etme durumu, ekonomik durum, aile içerisinde yaşanan problemler gibi birçok neden Munchausen Sendromunu destekleyebilir ve kişide Munchausen Senromunun bulunmasına neden olabilir. Bunlara ek olarak kişinin düşük benlik değeri olması, kişilerarası iletişim kurmada problemler yaşaması, yoğun bir suçluluk duygusu barındırması ve suçluluk duygusunu bastırabilmek adına kendisini cezalandırma dürtüsüne sahip olması, kişinin hastalıkları taklit etme alışkanlığını kazanarak cerrahi operasyon gerektirecek klinik tablolarda yer almasına sebep olarak görülebilir. Dolayısıyla Munchausen Sendromuna sahip olan kişilerde görülen taklit etme ve yalan söyleme davranışları, bilinçli olarak ortaya çıkmamaktadır, temelinde bilinç dışı süreçler yer almaktadır.
Munchausen Sendromunun tedavi süreci, sendromun tespit edilmesinin zorluğu sebebiyle oldukça zordur. Ancak sendrom tespit edilip, kişi ile iş birliği sağlanması durumunda psikoterapi ve bilişsel davranışçı terapi uygun görülen tedavi yöntemleridir.
Uzm. Psk. Damla KANKAYA
Psikoloji Öğrencisi Tuğçe YILDIRIM