Akut Stres Bozukluğu Nedir?

ASB bir olayın sonucu olarak güçlü veya kalıcı bir stres reaksiyonunun ortaya çıkmasıdır. Bu olay, bir kişinin hayatını tehlikeye sokabilecek veya hayatını kaybettiği bir travma, doğal afet, işkence, tecavüz, savaş gibi acil durumlar gibi fiziksel ya da duygusal açıdan zararlı bir olay olabilir. Süresi travmatik olayı yaşadıktan sonra 3 gün ile 4 hafta arasında değişmektedir.


Nedenleri:

ASB kişinin yaşadığı travma sonucu ortaya çıkar. Travma, bir kişinin hayatını tehlikeye sokabilecek ya da hayatını kaybettiği fiziksel ya da duygusal açıdan zararlı bir olay olarak tanımlanır. Travmatik olaylar, insanların hayatını değiştirebilir ve daha sonraki hayatlarına etkileyebilir.


Risk Faktörleri:

Bazı insanlar ASB açısından daha yüksek risk altındadır:
- Kişinin daha önce travmatik olaylar yaşaması
- Daha önceki psikolojik bozukluklar
- Yetersiz sosyal destek
- Alkol veya uyuşturucu kullanımı
- İş veya aile içi stres


Tanı Yöntemleri:

ASB tanısı, bir kişinin belirtileri, geçmişi ve fiziksel muayenesi gibi faktörleri göz önünde bulundurarak yapılır. Ayrıca, bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılan bir psikolojik değerlendirme de gereklidir.


Belirtiler:

- Uyku bozuklukları
- Kendini suçlama veya suçlanma duyguları
- Kendini koruma amaçlı davranışlar (Kaçınma gibi)
- Depresyon, kaygı veya öfke gibi duygusal bozukluklar
- Fiziksel belirtiler, örneğin baş ağrısı, kol veya bacak titremesi gibi
- Olumsuz duygu durum


Tedavi:

Psikoterapi ASB için en etkili yöntemlerden biridir.
-Kişinin stres yönetimi tekniklerini geliştirmeye yardımcı olunur.
-Nefes teknikleri ve gevşeme egzersizleri çalışır.
-Kişinin travmatik olaya yönelik düşünceleri ve inançları incelenir ve bunlar üzerine çalışılır.
-Kişinin travmatik olayının anısını tekrar tekrar gözden geçirmesine ve anıya duygusal tepki vermesi süreci çalışılır.

Sosyal destek: Kişinin yalnız olmaması ve destek alması önemlidir. Aile ve arkadaşları tarafından sağlanan sosyal destek, kişinin iyileşmesine yardımcı olacaktır.

Grup Terapisi: Grup terapisi, travmatik olayın etkilerini azaltmaya ve başa çıkmaya yardımcı olan bir terapidir. Terapi sırasında, diğer insanlarla birlikte tartışma ve paylaşma fırsatı bulunur ve bu da kişinin iyileşmesine yardımcı olabilir.

ASB için iki önemli hususu hatırlatmakta fayda vardır: Unutmayın ki, her birey biriciktir ve herkesin tedavi ihtiyacı farklıdır. Bir kişinin tedavi planı, onun ihtiyaçlarına ve durumuna uygun olarak belirlenmelidir. Profesyonel bir destek almak, akut stres bozukluğu ile başa çıkmak ve iyileşmek için en iyi yoldur.

Bir diğer önemli husus ASB’nin çekirdek belirtileri olan dissosiyatif belirtilerin (derealizasyon, depersonalizasyon, dissosiyatif amnezi) travma sırasında veya sonrasında bulunması kişinin ileride TSSB geliştireceğini gösteren önemli bir etken olarak yorumlanmaktadır (Marshall, et all, 1999).

* Derealizasyon: Kişinin diğer insanlardan, çevresinden veya dünyadan kopmuş hissetmesidir. Derealizasyon yaşayan kişiler, çevrelerindeki dünyayı gerçek dışı veya sanki bir rüyaymış gibi algılayabilirler.
* Depersonalizasyon: kişinin kendisinden, düşüncelerinden, hislerinden ve hatta bedeninden kopmuş hissetmesini ifade eder. Bireyler, genellikle kendilerini sanki dışarıdan bir gözlemci gibi izlediklerini hissettiklerini belirtir.
* Dissosiyatif amnezi: Genellikle travmatik olan ya da stres doğuran önemli kişisel bilgileri (ismini, nerde yaşadığını, ne iş yaptığını, annesinin babasının kim olduğunu vb.) sıradan bir unutkanlıkla açıklanamayacak bir biçimde anımsayamama durumudur.

KAYNAKLAR:
Bilgiç, S. (2011). Travma sonrası stres bozukluğu ve akut stres bozukluğu ile uyum bozukluğunun klinik açıdan karşılaştırılması. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi. Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi.
Gölge, B. (2022). Kişilerarası Şiddet ve Ruhsal Travma Dersi notları.
Kocabey, E. (2022, 27 Kasım). Depersonalizasyon - Derealizasyon Bozukluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir? https://evrimagaci.org/depersonalizasyon-derealizasyon-bozuklugu-nedir-belirtileri-nelerdir-13405#:~:text=Derealizasyon%20ise%20ki%C5%9Finin%20di%C4%9Fer%20insanl ardan,bir%20r%C3%BCyaym%C4%B1%C5%9F%20gibi%20alg%C4%B1layabilirler.
Marshall, R. D., Spitzer, R., & Liebowitz, M. R. (1999). Review and critique of the new DSM-IV diagnosis of acute stress disorder. American journal of psychiatry, 156(11), 1677-1685.