2007'den Bugüne 92,223 Tavsiye, 28,204 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Köpeklerin Tarihçesi
MAKALE #11745 © Yazan Vet.Hek.Bora BİLGİN | Yayın Kasım 2013 | 5,394 Okuyucu
ETİMOLOJİ

Köpek, Latince’de “evcil kurt” anlamına gelen “Canis lupus familiaris” olarak adlandırılmaktadır. Kıpçak Türkçesinde kabarmak, irileşmek anlamına gelen “köp-” sözcüğünün sonuna küçültme anlamı katan “-ek” eki getirilerek oluşan köpek sözcüğü, önceleri iri ve tüylü olanlar için kullanılsa da günümüzde genel bir sözcük halini almıştır. Önceleri köpek yerine (hala Anadolu’da ve argoda kullanılmakta) “it” sözcüğü kullanılmaktaydı. Dişi köpekler için de Farsça “kaniçak” (genç kız) sözcüğünden türeyen “kancık” ifadesi kullanılmaktadır. Proto Türkçe kökenli “enik-encik” köpek yavrularına verilen isimdir.

TARİHÇE

Boz kurdun alt türlerinden olan köpek, tilki ve çakallarla da akrabadır. Dünyada en geniş alana yayılan ve en çok beslenen iki evcil hayvandan (kedi – köpek) biridir.

Evcilleştirildiklerinden bu yana köpekler insanların av partneri, arkadaşı ve koruyucusu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Köpekler, Asya’da “miacis” olarak adlandırılan bir canlı türünden gelmektedir. “Miacis”lerin 60 milyon yıl önce yaşadığı sanılmaktadır. Yaklaşık 30 milyon yıl önce “miacis”ten “cynodictis” adı verilen bir canlı türü evrimleşip adına “gerçek köpek” denilmiştir. Daha sonra “cynodictis”, Asya ve Afrika olmak üzere iki ana gruba ayrılmıştır. Asya grubunu “tomarctus” (kurt, köpek ve tilkinin atası olarak kabul edilmektedir) oluşturmaktadır.

Kurtların 16 bin yıl önce Çin’de etleri için beslenildiği bilinmektedir.

12-14 bin yıl önce şimdiki Hindistan coğrafyasında yaşamakta olan “boz kurt”(canis lupus pallipes) türünden ilk köpekler türemiştir. Ancak Afrika kökenli köpeklerin atalarının “çakal” olduğu sanılmaktadır.

M.Ö.4500 yıllarında var olan köpek ırkları: mastif, kurt köpeği, tazı, puanter ve çoban köpekleridir.

M.Ö.3000 yıllarında Mısır’da köpekler kutsal kabul edilmekte ve sadece kraliyet ailesinin safkan köpek beslemesine izin veriliyordu. Mücevherlerden tasmalar takılıyordu. Ahirette kendilerini korumaları için soylular, köpekleriyle birlikte gömülüyordu.

Değişik ihtiyaçlara göre çeşitli köpek ırklarının evrimleşmesinde insanoğlunun önemli rolü olmuştur. Köpeklerin çeşitli yararlı özelliklerini ön plana çıkartıp farklı ırkların ortaya çıkması sağlandı.

Batılı ülkelerde genellikle ev arkadaşı, refakatçi olarak beslendiler ve bu ülkelerde köpeklere yönelik ürün ve hizmetler büyük bir endüstri teşkil etmektedir.

Günümüzde köpekler arkadaş, engellilere refakatçi, arama-kurtarma, koruma-bekçilik, avcılık gibi konularda eğitilip beslenmektedir.

Köpekler sosyal canlılardır ve yalnız yaşamaktansa insanlarla veya diğer canlılarla birlikte yaşamayı severler. Kurtlar gibi sürü hayvanıdırlar.

Aynı ırk atalardan meydana gelen ve 3 nesil boyunca soyunu sürdürebilen köpeklere “safkan” denilmektedir. Yaklaşık 400 safkan köpek ırkı olduğu bilinmektedir. Safkan köpek ırklarının standartlarını belirleyip, kayıtlarını yapan birçok köpek kulübü vardır. United Kennel Club (UKC), American Kennel Club (AKC) ve merkezi Belçika’da bulunan Dünya Köpek Federasyonu (FCI) bu kulüplerdendir. Köpek kulüpleri tarafından genel olarak kabul gören başlıca köpek grupları: tazılar, av köpekleri, terrierler, işçi köpekler, çoban köpekleri ve süs köpekleri.

Melez ırkların, atalarından farklı kendilerine has özellikler de taşıyabildiği gözlemlenmiştir.

Başlıca Köpek Grupları:

Av Köpekleri : İyi koku alan ve genellikle kuş avında yön gösteren, bulup getiren köpeklerdir. Canlı ve hareketli olmaları sebebiyle ev ortamında beslenildiğinde sık sık egzersize ihtiyaç duyarlar. Tazılar ve terrierler de avda kullanılmalarına rağmen çok çeşitli olmaları dolayısıyla av köpekleri kategorisine alınmazlar. Avlanmak anlamındaki “sporting” kelimesi Türkçeye sportif olarak çevrildiğinden dolayı av köpeklerine hatalı olarak “sportif köpekler” de denilmektedir. Puanter, retriewer, setter, spaniel, vizsla ve weimaraner gibi ırklar av köpeklerine örnek olarak verilebilmektedir.

Tazı : Avcı köpek olmalarına rağmen çok fazla çeşidi olması sebebiyle ayrı bir grupta toplanmıştır. İngiliz tazısı (greyhound) en hızlı köpektir (72 km/sa).
Afgan tazısı, İngiliz tazısı, porsuk tazısı, saluki, beagle, base, harrier, foxhound, coonhound, borzois, firavun tazısı, petit basset griffon vendeen, samur tazısı, rhodesian ridgeback (aslan avında kullanılır), bloodhound, İrlanda kurt köpeği, İskoç deerhound, basenji, whippet, Norveç elkhound, grand basset griffon veenden ve Kanada drever tazı olarak kabul edilen ırklardır.

Terrier : Ahırları kemirgenlerden ve zararlı hayvanlardan korumak için üretilen terrierler İngiltere’de fare ve tilki avında da kullanılıyordu. Hırçın ve aniden parlayan karakterleri dolayısıyla av köpeklerinden farklı olarak, buldukları avlarını öldürürler. Terrierler her an savaşmaya hazır ve gürültücü köpeklerdir.
Yere kazılan büyük bir çukurda dövüştürülen “pit bull terrier” ismini bu çukurdan almaktadır (çukur boğası). Bull terrierler ise vücuduna oranla en güçlü köpektir.

Çoğu terrier üretildikleri yerin veya kullanıldıkları ortamın adıyla bilinir: Avustralya, Bedlington, border, caim, Dandie Dinmont, Lakeland, Manchester, minyatür schnauzer, Norwich, Norfolk, İskoç, Sealyham, Skye, İrlanda Glen of Imaal, Galler, Batı Highland beyaz terrierinin yanı sıra iri terrierlerdende Airdale, İrlanda, Kerry Blue, Wheaten çeşitleri bulunmaktadır.

İşçi Köpekler : Bekçilik, rehberlik, yakın koruma, yük çekme, hayat kurtarma gibi işlerde kullanılan işçi köpekler insanlara yardımcı olmaları amacıyla üretilmiş köpeklerdir. Güçlü, dikkatli, zeki ve sadık olma özelliği taşırlar.

Bekçi köpekler: Doberman pinscher, akita inu, boxer, bullmastif, schnauzer, danua, mastiff, rottweiller, pirene, komodor, kuvasz, eskimo köpekleri. UKC’ye göre Sivas Kangal Köpeği bekçi köpekler grubuna dahil edilmiştir.

Yük çekme: Alaska malamute, Sibirya kurdu, samoyed, Bern dağ köpeği, Portekiz su köpeği, newfoundland, Saint Bernard. İngiltere’de kaniş ırkı köpeklerde faydalı köpeklerden sayılır.

Çoban Köpekleri : Sürülerin bekçiliğinde değil idaresinde kullanılması sebebiyle bekçi köpeklerden farklıdırlar. Sürü lideri karakterleri vardır. Boyu küçük olanlar bile güçlü ve başları dik yürürler. Eğitildikleri takdirde yakın koruma köpeği olabilirler. İnsanlarla iletişimleri çok iyidir.

Süs Köpekleri : İnsanlara arkadaşlık etmesi için yetiştirilmiş köpeklerdir. Kraliyet ailesinin bir üyesi olarak yanlarında gezdirebilmeleri için küçük ve iyi huylu olacak şekilde üretilmişlerdir. Enerjik ve zarif bir yapıya sahiplerdir. Günümüzde apartman dairesinde beslemek için en çok tercih edilen köpeklerdendir.

Diğer Gruplar : bazı köpekler kimi köpek kulübüne göre bir gruba dahil edilmesine rağmen, başka bir köpek kulübünde aynı gruba dahil edilmemiş olabilmektedir. Bunlardan bazıları : Dalmaçyalılar, bichon frise, bulldog, kaniş, shar-pei, chow chow, lhaso apso, fin spitz, keeshond, Fransız bulldog, schipperke, tibet spanieli, tibet terrieri.

Kimi köpek kulüplerinde “muhtelif köpekler” anlamına gelen “miscellaneous” grubu bulunmaktadır. Bu grupta resmi onay bekleyen köpek ırkları bulunur.


Bora BİLGİN
Veteriner Hekim
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Köpeklerin Tarihçesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Bora BİLGİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Bora BİLGİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     2 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Bora BİLGİN Fotoğraf
Vet.Hek.Bora BİLGİN
İstanbul
Veteriner Hekim
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi12 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Vet.Hek.Bora BİLGİN'in Makaleleri
► Köpeklerin Beslenmesi Vet.Hek.Dr.Serhat TORUN
► Köpeklerin Tuvalet Eğitimi Vet.Hek.Dr.Serhat TORUN
► Köpeklerin Beslenmesi ve Beslemenin Önemi Vet.Hek.Mehmet Erkan AVAN
► Köpeklerin Kuyruk ve Kulak Kesimi ÇOK OKUNUYOR Vet.Hek.İ.Serdar SAYAR
► Köpeklerde Doğum ve Yavru Köpeklerin Bakımı Vet.Hek.Doç.Dr.Güçlü GÜLANBER
► Geçmişten Günümüze At: Atların Tarihçesi PDF Vet.Hek.Dr.Mustafa ALTUNTAŞ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Köpeklerin Tarihçesi' başlığıyla benzeşen toplam 24 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Yavru Köpek Bakımı Eylül 2014
► Kedi - Köpek Kılı Ağustos 2013
► Hayvanlarda Davranış Bozuklukları ÇOK OKUNUYOR Mayıs 2013
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


08:32
Top