Takıntı Hastalığı: Obsesif Kompulsif Bozukluk
Halk arasında takıntı olarak bilinen Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) tedavi edilmediğinde kişinin günlük hayatında işlevselliğini, ilişkilerini, yaptığı işi ve işin kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir hastalıktır. Araştırmalar, bilişsel davranışçı terapinin yetişkinlerde ve çocuklarda OKB tedavisinde etkili bir yaklaşım olduğunu ortaya koymuştur.
Obsesyon, bireyde sıkıntı oluşturan, tekrar tekrar kişinin isteği dışında aklına gelen ve geldiğinde rahatsızlık oluşturan düşünce, dürtü veya görüntülerdir . Kompulsiyonlar ise, bu rahatsız edici düşüncelerin oluşturduğu sıkıntıyı azaltmak amacıyla tekrar tekrar yapılan davranışlardır. Bireyin inancına göre kompulsiyonlar onun korktuğu sonuç ile karşı karşıya kalmasını engeller .
Sıklıkla rastlanan obsesyonlar; mikrop veya kir bulaşması, istenmeyen bir davranışta bulunacağına ilişkin düşünceler, kendine veya başkalarına zarar verme düşüncesi, cinsel içerikli obsesyonlar, kuşku obsesyonu, dini obsesyonlar olarak bilinmektedir. Kompulsiyonlar ise çok sık veya uzun süre el yıkama, ocak, kapı gibi şeyleri tekrar tekrar kontrol etme, düzen oluşturma, bazı işleri belirli sayıda yapma davranışları sayılabilir. Birey bu davranışları günlük hayatını olumsuz şekilde etkileyecek şekilde tekrar tekrar yapmayı sürdürür. Eğer yapmazsa başına kötü bir şey geleceğini düşünür ya da sadece yapmamanın oluşturduğu sıkıntıdan kurtulmak için yapar. Kişi çoğu zaman bu düşüncesinin saçma olduğunu bilir ancak tekrarlayan davranışları yapmadan duramaz. Sayı sayma, dua etme gibi kompulsiyonları kişi çoğunlukla içinden yaptığı için bu davranışlar dışarıdan gözlemlenemeyebilir. Özellikle çocuklarda böyle olduğunda çocuğun rahatsızlığı fark edilemeyebilir.
Obsesif düşünceler ve bu düşünceleri yok etmek adına yapılan kompulsiyonlar kişinin hayatında ciddi sıkıntı yaratmaktadır. Belirli bir düzende yaptığımız diğer işlerle karıştırılmamalıdır. Zaman zaman herkesin aklına rahatsız edici düşünceler gelebilir. Önemli olan bu düşüncelerin kişinin hayatını nasıl etkilediğidir. Bir yerden mikrop bulaşması pek çok kişinin aklına gelebilir. Ancak bu düşünce, kaygı ile ilişkilendirildiğinde bu kaygının yarattığı sıkıntıdan kurtulmak için mikrop bulaşacağı düşünülen yerlerden uzak durma, bulaştığı düşünülen mikrobu temizlemek amacıyla yapılan tekrarlayan temizlik, sık sık el yıkama davranışları sıkıntıyı azalttığından birey için bir ödül niteliği taşımaktadır. Belirli bir süre kişinin gerginliğini azaltmaya yarayan, sorunu ortadan kaldırıyormuş gibi görünen bu davranışlar, uzun vadede düşünüldüğünde bireyin günlük yaşantısını ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemekte, günlük işlerini aksatmasına sebep olmaktadır. Bazen kompulsiyonlar öyle sık ve uzun süre yapılır ki birey diğer işlerini yapamaz hale gelebilir. Obsesyonlar ve kompulsiyonlar genellikle kişinin işlevselliğini bozarak iş, aile ve özel yaşamını olumsuz etkiler.
Çocuklarda OKB fark edilip gerekli müdahale yapılmadığında çocuğun oyunlara katılmasını, sosyalleşmesini engelleyebilir, ders başarısını düşürebilir. Çocukların anneye ya da babaya aynı soruyu tekrarlayan bir biçimde sorup onay alma davranışı, belirli davranışları (el yıkama, bir yere belirli sayıda dokunma vb.) tekrar tekrar yaptığı fark edildiğinde anne babanın iyi gözlem yapması gerekmektedir. Bu durumlarda bir uzmandan destek almak önemlidir.
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde çeşitli psikoterapi teknikleri kullanılmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi tekniklerinden “alıştırma tedavisi (exposure) ve tepki engelleme” tekniğinin OKB tedavisinde başarı oranının yüksek olduğu yapılan çeşitli araştırmalarda görülmüştür. Tedavinin ilk aşaması, kişiyi hastalığı ve tedavi süreci ile ilgili detaylı bir şekilde bilgilendirmedir. Bu konuda yeterli bilgi sahibi olmak danışanların güven duyması açısından önemli olduğu kadar tedavi sürecini de olumlu etkilemektedir. Danışanın sürece aktif katılımı, terapiste ve terapiye olan inancı iyileşmede etkili bir faktördür. Bu yüzden terapist ile danışan arasındaki işbirliği önemlidir.
Obsesyon, bireyde sıkıntı oluşturan, tekrar tekrar kişinin isteği dışında aklına gelen ve geldiğinde rahatsızlık oluşturan düşünce, dürtü veya görüntülerdir . Kompulsiyonlar ise, bu rahatsız edici düşüncelerin oluşturduğu sıkıntıyı azaltmak amacıyla tekrar tekrar yapılan davranışlardır. Bireyin inancına göre kompulsiyonlar onun korktuğu sonuç ile karşı karşıya kalmasını engeller .
Sıklıkla rastlanan obsesyonlar; mikrop veya kir bulaşması, istenmeyen bir davranışta bulunacağına ilişkin düşünceler, kendine veya başkalarına zarar verme düşüncesi, cinsel içerikli obsesyonlar, kuşku obsesyonu, dini obsesyonlar olarak bilinmektedir. Kompulsiyonlar ise çok sık veya uzun süre el yıkama, ocak, kapı gibi şeyleri tekrar tekrar kontrol etme, düzen oluşturma, bazı işleri belirli sayıda yapma davranışları sayılabilir. Birey bu davranışları günlük hayatını olumsuz şekilde etkileyecek şekilde tekrar tekrar yapmayı sürdürür. Eğer yapmazsa başına kötü bir şey geleceğini düşünür ya da sadece yapmamanın oluşturduğu sıkıntıdan kurtulmak için yapar. Kişi çoğu zaman bu düşüncesinin saçma olduğunu bilir ancak tekrarlayan davranışları yapmadan duramaz. Sayı sayma, dua etme gibi kompulsiyonları kişi çoğunlukla içinden yaptığı için bu davranışlar dışarıdan gözlemlenemeyebilir. Özellikle çocuklarda böyle olduğunda çocuğun rahatsızlığı fark edilemeyebilir.
Obsesif düşünceler ve bu düşünceleri yok etmek adına yapılan kompulsiyonlar kişinin hayatında ciddi sıkıntı yaratmaktadır. Belirli bir düzende yaptığımız diğer işlerle karıştırılmamalıdır. Zaman zaman herkesin aklına rahatsız edici düşünceler gelebilir. Önemli olan bu düşüncelerin kişinin hayatını nasıl etkilediğidir. Bir yerden mikrop bulaşması pek çok kişinin aklına gelebilir. Ancak bu düşünce, kaygı ile ilişkilendirildiğinde bu kaygının yarattığı sıkıntıdan kurtulmak için mikrop bulaşacağı düşünülen yerlerden uzak durma, bulaştığı düşünülen mikrobu temizlemek amacıyla yapılan tekrarlayan temizlik, sık sık el yıkama davranışları sıkıntıyı azalttığından birey için bir ödül niteliği taşımaktadır. Belirli bir süre kişinin gerginliğini azaltmaya yarayan, sorunu ortadan kaldırıyormuş gibi görünen bu davranışlar, uzun vadede düşünüldüğünde bireyin günlük yaşantısını ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemekte, günlük işlerini aksatmasına sebep olmaktadır. Bazen kompulsiyonlar öyle sık ve uzun süre yapılır ki birey diğer işlerini yapamaz hale gelebilir. Obsesyonlar ve kompulsiyonlar genellikle kişinin işlevselliğini bozarak iş, aile ve özel yaşamını olumsuz etkiler.
Çocuklarda OKB fark edilip gerekli müdahale yapılmadığında çocuğun oyunlara katılmasını, sosyalleşmesini engelleyebilir, ders başarısını düşürebilir. Çocukların anneye ya da babaya aynı soruyu tekrarlayan bir biçimde sorup onay alma davranışı, belirli davranışları (el yıkama, bir yere belirli sayıda dokunma vb.) tekrar tekrar yaptığı fark edildiğinde anne babanın iyi gözlem yapması gerekmektedir. Bu durumlarda bir uzmandan destek almak önemlidir.
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde çeşitli psikoterapi teknikleri kullanılmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi tekniklerinden “alıştırma tedavisi (exposure) ve tepki engelleme” tekniğinin OKB tedavisinde başarı oranının yüksek olduğu yapılan çeşitli araştırmalarda görülmüştür. Tedavinin ilk aşaması, kişiyi hastalığı ve tedavi süreci ile ilgili detaylı bir şekilde bilgilendirmedir. Bu konuda yeterli bilgi sahibi olmak danışanların güven duyması açısından önemli olduğu kadar tedavi sürecini de olumlu etkilemektedir. Danışanın sürece aktif katılımı, terapiste ve terapiye olan inancı iyileşmede etkili bir faktördür. Bu yüzden terapist ile danışan arasındaki işbirliği önemlidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Takıntı Hastalığı: Obsesif Kompulsif Bozukluk" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Rukiye BURMA KÖROĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Rukiye BURMA KÖROĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
