Bebeklerde Kol Felci ( Doğumsal Brakiyal Pleksus Felci ) Tedavisi
Doğumsal Brakiyal Pleksus Felci(DBPF) halk arasında kol felci olarak da bilinir. Omurilikten çıkan C5, C6, C7, C8 ve nadiren T1 sinir liflerinin doğumsal olarak zarar görmesi ile oluşur. Bu felç annede Diabet olması, bebeğin 3500 gramdan daha kilolu olması, annede çatı darlığı olması, kötü doğum koşulları, doğumda bebeğin omzunun takılması, bebeğin ultrasonla tahmin edilen kilodan daha büyük doğması gibi nedenlerle oluşabilmektedir.
En hafif tipi: C5, C6 liflerinin tutulduğu “Erb- Duchenne tip” , en ağır tipi C5, C6, C7, C8, T1 liflerinin tutulduğu “Total Tutulum” olarak adlandırılır. İyileşmenin miktarı bebeğin kolundaki felcin ağır yada hafif olmasına bağlıdır. Bununla birlikte bebeklerde oluşabilecek ek problemlerin en aza indirilmesi ve aile eğitimi için fizyoterapistle mümkün olan en erken dönemde tanışılmalı ve tedaviye başlanmalıdır.
BEBEKLERDE KOL FELCİNİN TEDAVİSİ
Bebeklerde ilk iki haftada omuz ekleminde ağrı olabilir. Bu ağrı yumuşak doku yaralanması veya kolun kemikleriyle veya köprücük kemiğinde kırık olması ile ilişkili olabilir.
Bu dönemde bebeğin kolunun gövde üzerinde yada gövde yanında tutulması önerilir. Bazen kolun gövdeye iğnelenerek fizyoterapiste gideceği zamana kadar bekletilmesi dirsek ekleminde bükülme yönünde sertliğe yol açabilmektedir. Bu nedenle kolun nasıl tutulması gerektiğine “Çocuk Fizyoterapisti” karar vermelidir. Son zamanlarda bebek 20 günlük oluncaya kadar kolun hiç kımıldamadan tutulması yerine omuz eklemi hariç tutularak erken nazik eklem hareketlerine ve duyusunun geliştiği masaj ve fırçalama uyarılarına başlanması önerilmektedir.
Fizyoterapist, ebeveynlere çocuğu nasıl giydireceği, yatıracağı ve kolun nasıl destekleneceğinin eğitimi yanında hastalıkla ilgili ilk bilgileri verir. Bu dönemde eklemlerde sertlikleri önlemek için el bileğini destekleyen plastik bir malzemeden yapılan el- el bileği splinti kullanması gerekebilir. Bu splint için kararı doktor ve fizyoterapistin birlikte vermesi yararlıdır.
Fizyoterapist, bebeklerin ilk 6 aydaki takiplerinde eklem hareket açıklığını değerlendiren gonyometrik ölçümleri, çevre ve uzunluk ölçümleri ve kas gücünü ileride gelişmeleri takip etmek üzere kaydeder. Bu kayıtlar fizyoterapiden yeterince yararlanamayan bebeklerin cerrahisine karar verildiği aşamada da kullanılır. Klinikte mezura ile yapılan çevre ve uzunluk ölçümlerinin yanında kas gücünü değerlendirmek için Hospital for Sick Children of Toronto sistemi (HSC) kullanılır. HSC testi hareketin yerçekimine karşı yapabilme seviyesini 7 en yüksek ve 0 en düşük olmak üzere bebek yatarken ve otururken değerlendirilir ve kaydedilir. Gelişmelerin takibi için üst ekstremitenin tüm kasları bu kas testiyle puanlanır. Ayrıca duyu, kolun duruşu, bebeğin günlük yaşamda yapabildiği hareketler klinik olarak değerlendirilir.
Süt çocuğu için gerekli fizik tedavi programı Fizyoterapist tarafından düzenlenir. Evde programın devam edebilmesi için anne babaya ev programı öğretilir.
Bir yaşa kadar olan fizyoterapide Vojta yöntemi de kullanılabilir. Bu tedavi yöntemi bebeklerin tam soyularak vücudunda bazı ana ve yardımcı noktalara uyarı verilmesi ile uygulanır. Uygulanacak odanın iyi ısıtılması gerekir. Vojta tedavi yöntemi bu özel noktalara bebeğin yaşı ile ilgili olarak 1- 3 dakika süresince basılarak yapılmaktadır. Hastalarda bu noktalar birbirleri ile kombine edilebilir. İki yada üç noktanın kombinasyonları Vojta tedavisini bilen fizyoterapist tarafından günde 4-5 kez uygulamak üzere annesine öğretilir. Hastalar sıkı bir şekilde bu uygulamaları doğru yapmaları ve yeni nokta uygulamaları için takip edilmelidir. Hastaların takip sıklığı bebeklerin kolundaki felcin tipine bağlıdır.
Fiyoterapi bebeklerin eklemlerine gün içinde düzenli olarak yapılacak hareketlerle başlar. Ayrıca kolun inkarını azaltmak duysal farkındalığı arttırmak için ağırlık aktarma egzersizleri, masaj ve fırça farklı objelerle kolun uyarılması evde de sürdürülmelidir. Bebekler zor doğum nedeniyle aynı zamanda “Riskli Bebek” olduğundan normal motor gelişimlerinin izlenmesi ve gerektiğinde Nörogelişimsel tedavi yaklaşımıyla desteklenmesi gerekir.
Bebeklerde 3-6 aylık olmalarına rağmen dirsek bükülmesi ve parmaların tam açılmaması elde edilemezse bebekler sinir cerrahisi için yönlendirilmelidir
Çocukların eklem kontraktürlerinin oluşmasına engel olmak ve duysal gelişimlerini desteklemek için oyun aktiviteleri aileye de öğretilmelidir. Özellikle sinirde yeterince yenilenme gelişmeyen bebeklerde eklemlerde serlik ve kalıcı şekil bozuklukları oluşma riski daha fazladır. DBPF’ de en sık görülen Omuz fleksiyon ve abduksiyon, Dirsek fleksiyon, ekstansiyon, önkol pronasyon kontraktürüdür. Ağır kontraktür varlığında pasif germe, esneme egzersizleri, myofasyal gevşetme teknikleri ve eklem mobilizasyonu uygulanır. DBPF’li bebeklerde rejenerasyon başladığında normal hareketin gelişebilmesi için eklemlerin o ana kadar kontraktürden korunmuş olması, eklem kinematiklerinin normal olması, yumuşak dokularında herhangi kısalık ve gerginliğin olmaması gereklidir. Özellikle Glenohumeral eklemin fleksiyon ve iç rotasyon pozisyonunda kullanımı sonucu fleksiyon ve iç rotasyon kontraktürleri gelişebilir. Uzun süre kolun bu pozisyonda kullanımı glenohumeral eklemde dislokasyona neden olabilir. Skapula alata ve pronasyon kontraktürleri için erken mobilizasyon eğitimi ve Statik veya dinamik atel kullanılır.
Son yıllarda fizyoterapi yöntemlerine Manuel terapi yöntemleri ve Kinezyolojik bantlama gibi yardımcı teknikler de eklenmiştir.
Bir yaştan büyük DBPF’li çocuklar iki elle yapılan oyun aktivitelerine (yüzme basketbol, eller üzerinde yürüme, tırmanma) özendirilmelidir. Bunun yanında fizyoterapi programını bırakmadan devam etmesi de gerekir.
Sinir cerrahi düşünülmeyen çocuklarda gelişmenin takibi 3 yaşa kadar fizyoterapist tarafından yapılır. Bu yaşta standart dirençli kas güçlendirme programları ve oyun aktivitelerinin yanında yüzme ve basketbol programları uygulanır. Üç yaşın üzeri çocuklarda asimetrik gövde kullanımı nedeniyle skolyoz oluşma tehlikesi olabilir. Risk olan olgularda Değerlendirmede buna yönelik egzersizler programa eklenmelidir.
Üç yaşın üzerinde, yetersiz omuz eksternal rotasyonu ve abduksiyonu olan çocuklar için tendon transfer ameliyatları planlanabilir. Bu ameliyatlarla aktif olarak omuzun fleksiyonu ve abduksiyonunu artabilmektedir. Bu kararı verirken aile-doktor-fizyoterapist beklentilerin kola yapılacak cerrahi ile karşılanıp karşılanmayacağını iyi tartışılmalıdır.
BBPF’li çocukların değerlendirilmesi, cerrahi veya fizik tedavi programının planlanması ve yürütülmesi ekip işidir. Bebeklerin erken olarak pediatrik fizyoterapist, Çocuk Nöroloğu ve Cerrahların işbirliği yaptığı merkezlere yönlendirilmesi erken ve doğru müdahalenin yapılması için önem taşımaktadır.
Doğum koşullarının düzelmesine rağmen bebeklerin kol felci ile doğması engellenememektir. Fizyoterapiler erken başlanması, çocuğun doğru ve iyi şekilde tedavi edilmesi, tedavi eden fizyoterapistin gerektiğinde diğer branş doktorları ile işbirliği gerekli ve önemlidir. Fizyoterapistler bebek ve çocukların gelişmesi ve kollarını günlük yaşamda iyi şekilde kullanmasını hedef alarak bilgi ve tüm donanımlarını kullanır. Ailenin tedaviye iyi şekilde katılması başarı için şarttır.
En hafif tipi: C5, C6 liflerinin tutulduğu “Erb- Duchenne tip” , en ağır tipi C5, C6, C7, C8, T1 liflerinin tutulduğu “Total Tutulum” olarak adlandırılır. İyileşmenin miktarı bebeğin kolundaki felcin ağır yada hafif olmasına bağlıdır. Bununla birlikte bebeklerde oluşabilecek ek problemlerin en aza indirilmesi ve aile eğitimi için fizyoterapistle mümkün olan en erken dönemde tanışılmalı ve tedaviye başlanmalıdır.
BEBEKLERDE KOL FELCİNİN TEDAVİSİ
Bebeklerde ilk iki haftada omuz ekleminde ağrı olabilir. Bu ağrı yumuşak doku yaralanması veya kolun kemikleriyle veya köprücük kemiğinde kırık olması ile ilişkili olabilir.
Bu dönemde bebeğin kolunun gövde üzerinde yada gövde yanında tutulması önerilir. Bazen kolun gövdeye iğnelenerek fizyoterapiste gideceği zamana kadar bekletilmesi dirsek ekleminde bükülme yönünde sertliğe yol açabilmektedir. Bu nedenle kolun nasıl tutulması gerektiğine “Çocuk Fizyoterapisti” karar vermelidir. Son zamanlarda bebek 20 günlük oluncaya kadar kolun hiç kımıldamadan tutulması yerine omuz eklemi hariç tutularak erken nazik eklem hareketlerine ve duyusunun geliştiği masaj ve fırçalama uyarılarına başlanması önerilmektedir.
Fizyoterapist, ebeveynlere çocuğu nasıl giydireceği, yatıracağı ve kolun nasıl destekleneceğinin eğitimi yanında hastalıkla ilgili ilk bilgileri verir. Bu dönemde eklemlerde sertlikleri önlemek için el bileğini destekleyen plastik bir malzemeden yapılan el- el bileği splinti kullanması gerekebilir. Bu splint için kararı doktor ve fizyoterapistin birlikte vermesi yararlıdır.
Fizyoterapist, bebeklerin ilk 6 aydaki takiplerinde eklem hareket açıklığını değerlendiren gonyometrik ölçümleri, çevre ve uzunluk ölçümleri ve kas gücünü ileride gelişmeleri takip etmek üzere kaydeder. Bu kayıtlar fizyoterapiden yeterince yararlanamayan bebeklerin cerrahisine karar verildiği aşamada da kullanılır. Klinikte mezura ile yapılan çevre ve uzunluk ölçümlerinin yanında kas gücünü değerlendirmek için Hospital for Sick Children of Toronto sistemi (HSC) kullanılır. HSC testi hareketin yerçekimine karşı yapabilme seviyesini 7 en yüksek ve 0 en düşük olmak üzere bebek yatarken ve otururken değerlendirilir ve kaydedilir. Gelişmelerin takibi için üst ekstremitenin tüm kasları bu kas testiyle puanlanır. Ayrıca duyu, kolun duruşu, bebeğin günlük yaşamda yapabildiği hareketler klinik olarak değerlendirilir.
Süt çocuğu için gerekli fizik tedavi programı Fizyoterapist tarafından düzenlenir. Evde programın devam edebilmesi için anne babaya ev programı öğretilir.
Bir yaşa kadar olan fizyoterapide Vojta yöntemi de kullanılabilir. Bu tedavi yöntemi bebeklerin tam soyularak vücudunda bazı ana ve yardımcı noktalara uyarı verilmesi ile uygulanır. Uygulanacak odanın iyi ısıtılması gerekir. Vojta tedavi yöntemi bu özel noktalara bebeğin yaşı ile ilgili olarak 1- 3 dakika süresince basılarak yapılmaktadır. Hastalarda bu noktalar birbirleri ile kombine edilebilir. İki yada üç noktanın kombinasyonları Vojta tedavisini bilen fizyoterapist tarafından günde 4-5 kez uygulamak üzere annesine öğretilir. Hastalar sıkı bir şekilde bu uygulamaları doğru yapmaları ve yeni nokta uygulamaları için takip edilmelidir. Hastaların takip sıklığı bebeklerin kolundaki felcin tipine bağlıdır.
Fiyoterapi bebeklerin eklemlerine gün içinde düzenli olarak yapılacak hareketlerle başlar. Ayrıca kolun inkarını azaltmak duysal farkındalığı arttırmak için ağırlık aktarma egzersizleri, masaj ve fırça farklı objelerle kolun uyarılması evde de sürdürülmelidir. Bebekler zor doğum nedeniyle aynı zamanda “Riskli Bebek” olduğundan normal motor gelişimlerinin izlenmesi ve gerektiğinde Nörogelişimsel tedavi yaklaşımıyla desteklenmesi gerekir.
Bebeklerde 3-6 aylık olmalarına rağmen dirsek bükülmesi ve parmaların tam açılmaması elde edilemezse bebekler sinir cerrahisi için yönlendirilmelidir
Çocukların eklem kontraktürlerinin oluşmasına engel olmak ve duysal gelişimlerini desteklemek için oyun aktiviteleri aileye de öğretilmelidir. Özellikle sinirde yeterince yenilenme gelişmeyen bebeklerde eklemlerde serlik ve kalıcı şekil bozuklukları oluşma riski daha fazladır. DBPF’ de en sık görülen Omuz fleksiyon ve abduksiyon, Dirsek fleksiyon, ekstansiyon, önkol pronasyon kontraktürüdür. Ağır kontraktür varlığında pasif germe, esneme egzersizleri, myofasyal gevşetme teknikleri ve eklem mobilizasyonu uygulanır. DBPF’li bebeklerde rejenerasyon başladığında normal hareketin gelişebilmesi için eklemlerin o ana kadar kontraktürden korunmuş olması, eklem kinematiklerinin normal olması, yumuşak dokularında herhangi kısalık ve gerginliğin olmaması gereklidir. Özellikle Glenohumeral eklemin fleksiyon ve iç rotasyon pozisyonunda kullanımı sonucu fleksiyon ve iç rotasyon kontraktürleri gelişebilir. Uzun süre kolun bu pozisyonda kullanımı glenohumeral eklemde dislokasyona neden olabilir. Skapula alata ve pronasyon kontraktürleri için erken mobilizasyon eğitimi ve Statik veya dinamik atel kullanılır.
Son yıllarda fizyoterapi yöntemlerine Manuel terapi yöntemleri ve Kinezyolojik bantlama gibi yardımcı teknikler de eklenmiştir.
Bir yaştan büyük DBPF’li çocuklar iki elle yapılan oyun aktivitelerine (yüzme basketbol, eller üzerinde yürüme, tırmanma) özendirilmelidir. Bunun yanında fizyoterapi programını bırakmadan devam etmesi de gerekir.
Sinir cerrahi düşünülmeyen çocuklarda gelişmenin takibi 3 yaşa kadar fizyoterapist tarafından yapılır. Bu yaşta standart dirençli kas güçlendirme programları ve oyun aktivitelerinin yanında yüzme ve basketbol programları uygulanır. Üç yaşın üzeri çocuklarda asimetrik gövde kullanımı nedeniyle skolyoz oluşma tehlikesi olabilir. Risk olan olgularda Değerlendirmede buna yönelik egzersizler programa eklenmelidir.
Üç yaşın üzerinde, yetersiz omuz eksternal rotasyonu ve abduksiyonu olan çocuklar için tendon transfer ameliyatları planlanabilir. Bu ameliyatlarla aktif olarak omuzun fleksiyonu ve abduksiyonunu artabilmektedir. Bu kararı verirken aile-doktor-fizyoterapist beklentilerin kola yapılacak cerrahi ile karşılanıp karşılanmayacağını iyi tartışılmalıdır.
BBPF’li çocukların değerlendirilmesi, cerrahi veya fizik tedavi programının planlanması ve yürütülmesi ekip işidir. Bebeklerin erken olarak pediatrik fizyoterapist, Çocuk Nöroloğu ve Cerrahların işbirliği yaptığı merkezlere yönlendirilmesi erken ve doğru müdahalenin yapılması için önem taşımaktadır.
Doğum koşullarının düzelmesine rağmen bebeklerin kol felci ile doğması engellenememektir. Fizyoterapiler erken başlanması, çocuğun doğru ve iyi şekilde tedavi edilmesi, tedavi eden fizyoterapistin gerektiğinde diğer branş doktorları ile işbirliği gerekli ve önemlidir. Fizyoterapistler bebek ve çocukların gelişmesi ve kollarını günlük yaşamda iyi şekilde kullanmasını hedef alarak bilgi ve tüm donanımlarını kullanır. Ailenin tedaviye iyi şekilde katılması başarı için şarttır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bebeklerde Kol Felci ( Doğumsal Brakiyal Pleksus Felci ) Tedavisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Gönül ACAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Gönül ACAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
doğumsal fel, kol felci, brakiyal, pleksus, paralizisi, brachial, plexus, palsy, bebeklerde kol felci, kol felci tedavisi, bebekte kol felci, brakiyal pleksus felci, bbpf, felçli bebek, dbpf, erb duchenne tip, vojta yöntemi, vojta tedavisi, vojta
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
