Futbol Hakemlerınde Görülen Muskuloskeletal Ağrı ve Yaralanmaya Neden Olan Faktörler
GIRIŞ- AMAÇ
Futbol hakemi; futbol maçını yönetmede ve oyun kurallarını uygulamada tam yetkili olarak atanmış kişilere denir. Futbol dört hakemin yönetiminde ve gözetiminde oynanır. Oyunu orta hakem yönetir. Taç çizgisi üzerinde her yarı saha için bir yardımcı hakem olmak üzere toplam iki yardımcı hakem vardır. Bunlar çapraz olarak yer alırlar. Dördüncü hakem oyunu gözler, oyuncu giriş çıkışlarını kontrol eder ve herhangi bir sakatlık durumunda orta hakem görevini icra eder.
Hakemlerin maçlarda yoğun performans sergilediklerinden dolayı sık sık ağrı ve sakatlık problemlerine maruz kaldıkları gözlenmiştir. Yaptığımız araştırmada, hakemlerde %92 oranında ağrı ya da sakatlık problemi olduğu gözlenmiştir. Bu sakatlıkların birçok nedeni olduğu düşünülmektedir.
Çalışmamızın amacı, kas kuvvet, kas kısalığı, kassal endurans, esneklik, denge ve çeviklik parametrelerinin yaralanma ve muskuloskeletal ağrı üzerine etkisini araştırmaktı.
MATERYAL-METOT
Araştırma evreni olarak, Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri İzmir Şubesi’ne kayıtlı 130 hakem belirlendi. Çalışmaya başlamadan önce 130 hakeme birebir antrenman sırasında ve e-mail yoluyla ulaşıldı. Tüm hakemlere çalışma hakkında bilgi verildi. Çalışmaya alınma kriterlerine uyan ve gönüllü olan 57 hakem ile çalışma tamamlandı.
Çalışmaya alınma kriterleri; Kas iskelet sistemine ait cerrahi bir işlemin olmaması ve en az 2 yıl aktif hakemlik yapmaktı. Değerlendirme parametrelerini yapmaya engel sağlık problemi olanlar çalışmaya dahil edilmedi.
Çalışmaya dahil edilen hakemlerin yaş, boy uzunluğu, vücut ağırlığı gibi demografik özellikleri birebir kaydedildi. Antrenman ve maç sırasında yaptığı aktiviteyi sonlandırmasına neden olan muskuloskeletal ağrının varlığı ve bölgesi vücut diagramı üzerinde işaretlemesi istendi. Yaralanma bilgisi hakemlerdren ve sağlık dosyalarındaki kayıtlardan elde edildi.
Daha sonra olgulara denge, hamstring kas kısalığı, çeviklik, kassal endurans, kas kuvveti ve esneklik değerlendirmeleri ile ilgili testler yapıldı.
Denge değerlendirmesi : Nörocom Balance Master (8.0) denge değerlendirme süngerinde, dominant taraf tek ayak üzerinde gözler açık ve kapalı olarak iki ayrı şekilde test edildi. Maksimum 60 saniye olacak şekilde, deneklerden tek ayak üzerinde dengede durmaları istendi. Test üç kez tekraralndı ortalamalar saniye cinsinden sonuç olarak kaydedildi.1
Kas kısalık testi : Hamstring kas kısalığı değerlendirmesi yapıldı. Olgulşar düz zemine sırt üstü yatırıldı. Kalça eklemi 90 derece fleksiyonda iken diz eklemine pasif ekstansiyon yaptırıldı. Hareketin son noktası gonyometre ile ölçülerek kaydedildi.1
Çeviklik; Çevik testi olarak Shutle run testi kullanıldı (Eurofit test bataryası) Olgular düz bir alan üzerinde eni 5 metre boyu 10 metre olan dikdörtgen çizildi. Hakemlerden bu dikdörtgenin çevresinde 5 turu en kısa zamanda tamamlamaları istendi. 5 tur sonunda tamamlama süreleri saniye cinsinden kaydedildi.1
Kassal endurans; Gövde fleksör kaslarının enduransı değerlendirildi. Olgular düz bir zemine sırt üstü yatırıldı. Dizler fleksiyon pozisyonunda desteklendi. Bu pozisyonda hakemlerden 30 saniye içinde maksimum sayıda mekik çekmeleri istendi. 30 saniye sonunda tamamladıkları mekik sayıları kaydedildi.1
Kas kuvveti; Kas kuvveti değerlendirmesinde Quadriceps Femoris, Tibialis anterior, Hamstring ve Peroneal kaslarına kas kuvvet testi yapıldı. Test portable dinamometre ile aynı kişi tarafından yapıldı ve sonuçlar Newton cinsinden kaydedildi.1
Esneklik; Esneklik testinde “otur-uzan testi” yapıldı. Olgular düz bir zeminde otur-uzan aparatı ile test edildi ve ölçüm 3 kez yapıldı ortalaması santimetre olarak kaydedildi.1
İstatistiksel analiz; İstatistiksel analiz için elde edilen veriler SPSS (15.0) veri bölümüne kaydedildi ve analizler bu sistem kullanılarak yapıldı. Demografik özelliklerin ortalamakrı ve standart sapmakları hesaplandı. Muskuloskeletal ağrı ve yaralanma ile değerlendirilen paramatreler arasındaki ilişki için Pearson Correlation Analizi yapıldı. Anlamlılık derecesi 0.05 olarak kabul edildi.
BULGULAR
Çalışma toplam 57 hakem ile tamamlandı. Hakemlerin yaş ortalaması 24,6 yıl, boy uzunluğu 181 cm, vücut ağırlığı 74 kg idi (Tablo 1).
Muskuloskeletal ağrı belirten olgu sayısı 32 idi ve en fazla ağrının olduğu bölgeler sırasıyla bacak, diz, ayak - ayak bileği bölgesi idi. Benzer şekilde tanı almış yaralanmaların olduğu olgu sayısı 19 du ve sırasıyla en fazla yaralan bölgeler bacak, diz, ayak-ayak bileği idi.
Tablo 1 Olguların demografik özellikleri
Ort. ± SS Min-Maksimum
Yaş 24,6 17-34
Boy uzunluğu 181,1 170-192
Vücut Ağırlığı 74 55-92
BKİ 22,5 18,5-27,7
Hakemlik yılı 3,46 2-9
Yaralanma ve muskuloskeletal ağrı ile değerlendirilen parametreler arasındaki ilişkiye bakıldığında, Abdominal kassal enduransı ile yaralanma ve ağrı rarasında istataistiklse olarak anlamlı bir korelasyon bulunmadı ( Ağrı: p=0.12, Yaralanma: p=0.336)
Benzer şekilde Dengede kalma süresi ( Gözler açık Ağrı: p=0.607, yaralanma: p=0.156, Gözler kapalı Ağrı: p=0.486, yaralanma: p=0.954), çeviklik, (Ağrı: p=0.53, Yaralanma: p=0.207), otur-uzan testi (Ağrı: p=0.112, Yaralanma: p=0.261), Quadriseps kası (Ağrı: p=0.34, Yaralanma: p=0.463), Hamstarin kasları (Ağrı: p=0.187, Yaralanma: p=0.354), Tibialis anterior kası (Ağrı: p=0.201, Yaralanma: p=0.17) ve Peroneus longus kaslarının kuvveti (Ağrı: p=0.81, Yaralanma: p=0.588) ile yaralanma ve ağrı arasında istatiksel olarak anlamlı bir korelasyon bulunmadı.
Hamstring kas kısalığında ise her iki ekstremitede de hem ağrı hemde yaralanma arasındaki korelasyon istatistiksel olarak anlamlı idi ( R: Ağrı: p=0.005, Yaralanma: p=0.02, L: Ağrı: p=0.01, Yaralanma: p=0.078)
TARTIŞMA
Literatüre baktığımızda futbol alanındaki araştırmalar daha çok sporcular üzerine odaklanır. Bu araştırmalar, genellikle sporcu performansını arttırma merakı sonucu ortaya çıkar. Oysa ki hakemler sporda çok önemli bir unsurdur ve sporun kalitesini belirler. Futbolda hakemler doğrudan topla mücadele içinde olmasalar bile her an pozisyonlara yakın olmak zorundadırlar. Bu durum hakemlerin en az futbolcular kadar fiziksel kondisyona ve çevikliğe sahip olmalarını gerektirir.
Literatürde hakem yaralanmalarını araştıran çalışmalar bulunmasına karşın bunların sebeplerini araştıran çalışmalar bulunmamaktadır. Hakem yaralanmalarını araştıran çalışmalarda hakemlik seviyesinin yaralanmalarla korelasyonunu ortaya koyan çalışmalar ve buna karşıt çalışmalar da vardır. Literatürdeki bazı çalışmalarda hakemlik kariyer süresi 5 yıldan fazla olanların hamstring kısalıkları daha az olduğu görülmüştür. Bu konuda hakemlerin kariyer seviyesi arttıkça egzersiz bilgi düzeyinin arttığını düşünülebilir. Bizim çalışmamızda hakemlere ait özelliklerle ilgili parametreler araştırılmış hakemlerde görülen muskuloskeletal ağrı ve yaralanmada hamstring kas kısalığının etkili olduğu bulunmuştur. Beklenin aksine alt ektremite kas kuvvetinin dengenin, çevikliğin ise her iki olumsuzluktada etkili olmadığı belirlenmiştir.
Çalışma sonuçlarımız yoğun antrenma katılan ve fiziksel olarak futbolculara yakın eforlar sarfeden hakemlerde ağrı ve yaralanmaların olduğunu ve bunlarda kas kısalıklarının etkili olabileceğini göstermiştir. Hakemlerin yaralanmalardan korunması için hamstring germe egzesizlerinin antrenman programlarına dahil edilmesi gerekliliğini ortaya çıkmıştır. Ancak daha kesin sonuçlar için ileriki çalışmalar ihtiyaç bulunmaktadır.
Kaynaklar:
1. eurofit
Futbol hakemi; futbol maçını yönetmede ve oyun kurallarını uygulamada tam yetkili olarak atanmış kişilere denir. Futbol dört hakemin yönetiminde ve gözetiminde oynanır. Oyunu orta hakem yönetir. Taç çizgisi üzerinde her yarı saha için bir yardımcı hakem olmak üzere toplam iki yardımcı hakem vardır. Bunlar çapraz olarak yer alırlar. Dördüncü hakem oyunu gözler, oyuncu giriş çıkışlarını kontrol eder ve herhangi bir sakatlık durumunda orta hakem görevini icra eder.
Hakemlerin maçlarda yoğun performans sergilediklerinden dolayı sık sık ağrı ve sakatlık problemlerine maruz kaldıkları gözlenmiştir. Yaptığımız araştırmada, hakemlerde %92 oranında ağrı ya da sakatlık problemi olduğu gözlenmiştir. Bu sakatlıkların birçok nedeni olduğu düşünülmektedir.
Çalışmamızın amacı, kas kuvvet, kas kısalığı, kassal endurans, esneklik, denge ve çeviklik parametrelerinin yaralanma ve muskuloskeletal ağrı üzerine etkisini araştırmaktı.
MATERYAL-METOT
Araştırma evreni olarak, Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri İzmir Şubesi’ne kayıtlı 130 hakem belirlendi. Çalışmaya başlamadan önce 130 hakeme birebir antrenman sırasında ve e-mail yoluyla ulaşıldı. Tüm hakemlere çalışma hakkında bilgi verildi. Çalışmaya alınma kriterlerine uyan ve gönüllü olan 57 hakem ile çalışma tamamlandı.
Çalışmaya alınma kriterleri; Kas iskelet sistemine ait cerrahi bir işlemin olmaması ve en az 2 yıl aktif hakemlik yapmaktı. Değerlendirme parametrelerini yapmaya engel sağlık problemi olanlar çalışmaya dahil edilmedi.
Çalışmaya dahil edilen hakemlerin yaş, boy uzunluğu, vücut ağırlığı gibi demografik özellikleri birebir kaydedildi. Antrenman ve maç sırasında yaptığı aktiviteyi sonlandırmasına neden olan muskuloskeletal ağrının varlığı ve bölgesi vücut diagramı üzerinde işaretlemesi istendi. Yaralanma bilgisi hakemlerdren ve sağlık dosyalarındaki kayıtlardan elde edildi.
Daha sonra olgulara denge, hamstring kas kısalığı, çeviklik, kassal endurans, kas kuvveti ve esneklik değerlendirmeleri ile ilgili testler yapıldı.
Denge değerlendirmesi : Nörocom Balance Master (8.0) denge değerlendirme süngerinde, dominant taraf tek ayak üzerinde gözler açık ve kapalı olarak iki ayrı şekilde test edildi. Maksimum 60 saniye olacak şekilde, deneklerden tek ayak üzerinde dengede durmaları istendi. Test üç kez tekraralndı ortalamalar saniye cinsinden sonuç olarak kaydedildi.1
Kas kısalık testi : Hamstring kas kısalığı değerlendirmesi yapıldı. Olgulşar düz zemine sırt üstü yatırıldı. Kalça eklemi 90 derece fleksiyonda iken diz eklemine pasif ekstansiyon yaptırıldı. Hareketin son noktası gonyometre ile ölçülerek kaydedildi.1
Çeviklik; Çevik testi olarak Shutle run testi kullanıldı (Eurofit test bataryası) Olgular düz bir alan üzerinde eni 5 metre boyu 10 metre olan dikdörtgen çizildi. Hakemlerden bu dikdörtgenin çevresinde 5 turu en kısa zamanda tamamlamaları istendi. 5 tur sonunda tamamlama süreleri saniye cinsinden kaydedildi.1
Kassal endurans; Gövde fleksör kaslarının enduransı değerlendirildi. Olgular düz bir zemine sırt üstü yatırıldı. Dizler fleksiyon pozisyonunda desteklendi. Bu pozisyonda hakemlerden 30 saniye içinde maksimum sayıda mekik çekmeleri istendi. 30 saniye sonunda tamamladıkları mekik sayıları kaydedildi.1
Kas kuvveti; Kas kuvveti değerlendirmesinde Quadriceps Femoris, Tibialis anterior, Hamstring ve Peroneal kaslarına kas kuvvet testi yapıldı. Test portable dinamometre ile aynı kişi tarafından yapıldı ve sonuçlar Newton cinsinden kaydedildi.1
Esneklik; Esneklik testinde “otur-uzan testi” yapıldı. Olgular düz bir zeminde otur-uzan aparatı ile test edildi ve ölçüm 3 kez yapıldı ortalaması santimetre olarak kaydedildi.1
İstatistiksel analiz; İstatistiksel analiz için elde edilen veriler SPSS (15.0) veri bölümüne kaydedildi ve analizler bu sistem kullanılarak yapıldı. Demografik özelliklerin ortalamakrı ve standart sapmakları hesaplandı. Muskuloskeletal ağrı ve yaralanma ile değerlendirilen paramatreler arasındaki ilişki için Pearson Correlation Analizi yapıldı. Anlamlılık derecesi 0.05 olarak kabul edildi.
BULGULAR
Çalışma toplam 57 hakem ile tamamlandı. Hakemlerin yaş ortalaması 24,6 yıl, boy uzunluğu 181 cm, vücut ağırlığı 74 kg idi (Tablo 1).
Muskuloskeletal ağrı belirten olgu sayısı 32 idi ve en fazla ağrının olduğu bölgeler sırasıyla bacak, diz, ayak - ayak bileği bölgesi idi. Benzer şekilde tanı almış yaralanmaların olduğu olgu sayısı 19 du ve sırasıyla en fazla yaralan bölgeler bacak, diz, ayak-ayak bileği idi.
Tablo 1 Olguların demografik özellikleri
Ort. ± SS Min-Maksimum
Yaş 24,6 17-34
Boy uzunluğu 181,1 170-192
Vücut Ağırlığı 74 55-92
BKİ 22,5 18,5-27,7
Hakemlik yılı 3,46 2-9
Yaralanma ve muskuloskeletal ağrı ile değerlendirilen parametreler arasındaki ilişkiye bakıldığında, Abdominal kassal enduransı ile yaralanma ve ağrı rarasında istataistiklse olarak anlamlı bir korelasyon bulunmadı ( Ağrı: p=0.12, Yaralanma: p=0.336)
Benzer şekilde Dengede kalma süresi ( Gözler açık Ağrı: p=0.607, yaralanma: p=0.156, Gözler kapalı Ağrı: p=0.486, yaralanma: p=0.954), çeviklik, (Ağrı: p=0.53, Yaralanma: p=0.207), otur-uzan testi (Ağrı: p=0.112, Yaralanma: p=0.261), Quadriseps kası (Ağrı: p=0.34, Yaralanma: p=0.463), Hamstarin kasları (Ağrı: p=0.187, Yaralanma: p=0.354), Tibialis anterior kası (Ağrı: p=0.201, Yaralanma: p=0.17) ve Peroneus longus kaslarının kuvveti (Ağrı: p=0.81, Yaralanma: p=0.588) ile yaralanma ve ağrı arasında istatiksel olarak anlamlı bir korelasyon bulunmadı.
Hamstring kas kısalığında ise her iki ekstremitede de hem ağrı hemde yaralanma arasındaki korelasyon istatistiksel olarak anlamlı idi ( R: Ağrı: p=0.005, Yaralanma: p=0.02, L: Ağrı: p=0.01, Yaralanma: p=0.078)
TARTIŞMA
Literatüre baktığımızda futbol alanındaki araştırmalar daha çok sporcular üzerine odaklanır. Bu araştırmalar, genellikle sporcu performansını arttırma merakı sonucu ortaya çıkar. Oysa ki hakemler sporda çok önemli bir unsurdur ve sporun kalitesini belirler. Futbolda hakemler doğrudan topla mücadele içinde olmasalar bile her an pozisyonlara yakın olmak zorundadırlar. Bu durum hakemlerin en az futbolcular kadar fiziksel kondisyona ve çevikliğe sahip olmalarını gerektirir.
Literatürde hakem yaralanmalarını araştıran çalışmalar bulunmasına karşın bunların sebeplerini araştıran çalışmalar bulunmamaktadır. Hakem yaralanmalarını araştıran çalışmalarda hakemlik seviyesinin yaralanmalarla korelasyonunu ortaya koyan çalışmalar ve buna karşıt çalışmalar da vardır. Literatürdeki bazı çalışmalarda hakemlik kariyer süresi 5 yıldan fazla olanların hamstring kısalıkları daha az olduğu görülmüştür. Bu konuda hakemlerin kariyer seviyesi arttıkça egzersiz bilgi düzeyinin arttığını düşünülebilir. Bizim çalışmamızda hakemlere ait özelliklerle ilgili parametreler araştırılmış hakemlerde görülen muskuloskeletal ağrı ve yaralanmada hamstring kas kısalığının etkili olduğu bulunmuştur. Beklenin aksine alt ektremite kas kuvvetinin dengenin, çevikliğin ise her iki olumsuzluktada etkili olmadığı belirlenmiştir.
Çalışma sonuçlarımız yoğun antrenma katılan ve fiziksel olarak futbolculara yakın eforlar sarfeden hakemlerde ağrı ve yaralanmaların olduğunu ve bunlarda kas kısalıklarının etkili olabileceğini göstermiştir. Hakemlerin yaralanmalardan korunması için hamstring germe egzesizlerinin antrenman programlarına dahil edilmesi gerekliliğini ortaya çıkmıştır. Ancak daha kesin sonuçlar için ileriki çalışmalar ihtiyaç bulunmaktadır.
Kaynaklar:
1. eurofit
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Futbol Hakemlerınde Görülen Muskuloskeletal Ağrı ve Yaralanmaya Neden Olan Faktörler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Fzt.Eren Mehmet BOZOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Fzt.Eren Mehmet BOZOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
