Yalan söyleme yoksa burnun uzar!

Sosyal davranış türü olan yalan söylemek en çok toplumsal beklentilerle içsel süreçlerimiz (deneyimlerimiz, ihtiyaçlarımız, dürtülerimiz) çatışma yaşadığında ortaya çıkmaktadır.
Hayatın ilk üç yılında çocuğun hayal dünyası çok geniştir.. bu süreçte çocuğumuz içsel süreçlerinin ve toplumsal beklentilerin henüz farkında değildir. Bu yüzden 3 yaş dolaylarına kadar çocuğumuzun söylediklerinin ‘yalan mı söylüyor acaba’ kuşkusuyla bakmamak ve onu ürkütmemek gerekir.
4 yaşından itibaren gerçeklikle bağdaşan cümleler kurmasını gerçeğe sadık kalarak davranmasını bekleyebiliriz. Peki 4 yaşından sonra yalan söyleyen çocuk yalanı NEDEN SÖYLER ?
Çocuk ;
1 Cezadan kaçmak için yalan söyler. (örneğin dolaptaki pastayı yeme yeme yersen yarın seni parka götürmeyecem diyen bir annenin çocuğu pastayı yer ve annesi sen mi yedin dediğinde hayır ben yemedim diyebilir.),
2 Yetersizlik hissettiğinde yalan söyler. (öğretmeni 6 yaşındaki bir çocuğa sorar baban ne iş yapıyor çocuk çöpçü demekten utanır ve doktor der.),
3 İlgi odağı olmak istediğinde yalan söyleyebilir. İlgi göstermeyen anne babaların çocukları ‘anne beni okulda dövdüler’ diyebilir buradaki çocuktaki amaç annenin sevgisine ulaşmaktır.
4 Model alma çocuk anne babası ona ya da başkasına yalan söylediği için yalan söyleyebilir
yalanı yakınen takiplediği ailesinden öğrenebilir.4 yaşından sonra yalan söyleyen ÇOCUKLARIN aileleri davranışlarını bir mercek altına alıp gözlemeleri gerekmektedir. Babasıyla markete gitmesini istemediğimiz çocuğa ‘baban iğneciye gitti’. Tabağını bitirmesini istediğimiz çocuğa ‘tabağını bitir yoksa arkandan koşar.’ Erkenden yatmasını istediğimiz çocuğa ‘uyu yoksa cinler seni kovalar.’ Derken gerçekle hayal dünyayı ayırt etmeye başlayan çocuğumuza sen çok küçüksün algılamakta güçlük çekiyorsun ne söylesem inanacaksın senin ihtiyaç duyduğun şey şuan çok saçma mesajını vermiş oluruz. Çocuk aileden yalan söylemeyi bu şekilde öğrenebilir. ‘SAKIN YALAN SÖYLEME YOKSA PİNOKYO GİBİ BURNUN UZAR’ dediğimizde çocuğa gerçeği anlatmayıp onu ürküterek bundan vazgeçirmeye çalışırız fakat bunu söylerken bile aslında ona yalan söylemeyi öğretiriz.

Neler yapılmalı?
Yalan söylediğinde;
'neden yalan söylüyorsun?, yalan söyleyen burnu uzar!, allah baba çarpar!, ateşte yanarsın!' denildiğinde çocuğun gözünde yalan 'yasak, ayıp, günah' anlamına gelecektir.Yalanı söyleyen çocuk, burnunun uzamadığını, çarpılmadığını, yanmadığını deneyimlediğinde aslında yalanın olası bir durum olarak değerlendirecektir.
Öncelikle çocuğumuzun yalan söylemekle amaçladığı durumun ne olduğunu tespit etmeliyiz. Örneğin cezadan kaçmak için mi söylüyor, eğer ki cezadan kaçmak içinse ödül ceza sistemini nasıl, nerede, ne zaman uyguladığımızı sorgulayabiliriz.
Çocuk yetersizlik hissettiği için mi yalan söylüyor. Bu yetersizliği ona hissettiren durum nedir, bunu araştırmamız gerekebilir.

Aile üyeleri arasında güven,

Aile üyeleri arasında çatışmanın kaynağı güven problemi olabilir. Bu güvenin oluşması sağlıklı aile profillerinin çizilmesi için öncelikli olarak ebeveynin çocuğa açık olması önemlidir. Çocuk çok soru soruyor olabilir, merak ediyor, inat ediyor karşılık almak için direniyor olabilir. Ebeveyn çocuğun inadından ,sorusundan kaçış için ufak yalanlar söyleyebilir. Nasıl ki çocuk ,filmlerdeki karakterlerden dev kahraman yaratıyorsa, küçük yalanları da abartılı olarak anlamdıracaktır.