DR FEYYAZ GÜNEŞ

HASTA HAKLARI EĞİTMENİ








HASTA HAKLARI VE UYGULAMALARI




10-EYLÜL-2008









HASTA HAKLARI

1)HİZMETTEN GENEL OLARAK FAYDALANMA

Hasta ,adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın
teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma haklarına sahiptir.
Bu hak sağlık hizmeti veren bütün kurum ve kuruluşlar ile sağlık hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir

2)EŞİTLİK İÇİNDE HİZMETE ULAŞMA

Sağlık hizmetlerinin verilmesinde ,hastaların ırk,dil,dinve meshep ,cinsiyet,siyasi düşünce ,felsevi inanç ve ekonomikve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamaz .Sağlık hizmetleri ,herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenmelidir

3)BİLGİLENDİRİLME HAKKI

Hasta ,sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir .bu hak ,hangi sağlık kuruluşundan hangi hklara görefaydalanabileceğini,sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilenher türlü hizmet ve imkanınneler olduğunu ve müracat edilen kuruluşta sağlık hizmetlerinden faydalanma usulünüöğrenme haklarınıda kapsar
Bütün sağlık kurum ve kuruluşları,hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterliteknik donanımı haiz birimi oluşturmak;bu birimde,hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelikve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdametmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini temin etmek üzere ,kuruluşun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela .broşür vr işaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadırlar




4)SAĞLIK KURULUŞUNU SEÇME VE DEĞİŞTİRME HAKKI

Mevzuat ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sağlık kuruluşunu değiştirebilir.ancak ,kuruluşu değiştirmeninhayati tehlikeye yol açıp açmayacağı ve hastalığının dahada ağırlaşıp ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabib tarafından aydınlatılması ve hayati tehlike bakımından sağlık kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır
Acil vakalar dışında,herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olupta mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar
Hastanın sağlık kuruluşunda kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli gerekli olan hallerde durum hastaya veya veli yada vasisi ne açıklanır.nakilden önce gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun görülen sağlık kuruluşuna ,sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir.her iki durumdada hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastır

5)PERSONELİ TANIMA SEÇME VE DEĞİŞTİRME HAKKI

Hastaya talebi halinde ,kendisine sağlık hizmeti verecek veya ver mekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri ,görev ve ünvanları hakkında bilgi verilir
Mevzuat ile belirlenmiş usullere uyulmak şartı ile hastanın ,kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestce seçme ,tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerinkonsültasyonunu istemek hakkı vardır
Personel seçme .tabibi değiştirme ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında ,mevzuat ile belirlenen ücret farkıibu hakları kullanan hasta tarafından karşılanır

6)BİLGİ İSTEME

Hasta ; sağlık durumunu ,kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri,bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları,alternatif tıbbi müdahale usülleri,tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları,ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi isteme hakkına sahiptir
Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgiyi ,bizzat hasta veya hastanın küçük,temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması hakinde velisi veya vasisi isteyebilir,hasta sağlık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasınada yetki verebilir ,gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenebilir
Hasta ,tedavisi ile ilgilenen tabip dışında bir başka tabipden de sağlık durumu hakkında bilgi alabilir
KAYITLARI İNCELEME
Hasta sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları ,doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir ,Bu kayıtlar ,sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir
BİLGİ VERMENİN USULÜ
Bilbi,gerektiğinde tercüman kullanılarak,hastanın anlayabileceği şekilde ,tıbbi terimler mümkün olduğunca kullanılmadan ,tereddüt ve şüpheye yer vermeden ve hastanın ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir
BİLGİ VERİLMESİ CAİZ OLMAYAN VE TEDBİR ALINMASI GEREKEN HALLER
Hastanın manevi yapısı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalığın artması ihtimali bulunması ve hastalığın seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi halinde ,teşhisin saklanması caizdir
Tedavisi olmayan bir teşhis ,ancak bir tabip tarafından ve tam bir ihtiyat içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir ,hastanın aksi yönde bir talebinin bulunmaması veya açıklanacağı şahsın önceden belirlenmemesi halinde ,böyle bir teşhis ailesine bildirilir
BİLGİ VERİLMESİNİN YASAKLANMASI
İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalığın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında ;hasta ,sağlık durumu hakkında kendisine veya ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir

7)MAHREMİYETE SAYGI GÖSTERİLMESİ

Hastanın mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır,hasta mahremiyetinin korunmasını açıkca talep de edebilir.her türlü müdahale,hastanın mahremiyetine saygı gösterilmek suretiyle icra edilir
MAREMİYETE SAYGI GÖSTERİLMESİ VE BUNU İSTEMEK HAKKI
a)hastanın ,sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini;
b)muayenenin,teşhisin,tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren diğer işlemlerin makul bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini,
c)tıbben sakınca olmaması hallerinde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini;
d)tedavisi ile doğrudan ilgisi olmayan kimselerin,tıbbi müdahaleler sırasında bulunmamasını;
e)hastalığın mahiyeti gerektirmedikce hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini
f)sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını;
kapsar
ölüm olayı mahremiyetin bozulması hakkını vermez

eğitim verilen kurum ve kuruluşlarda(yatılı okullar ,yurtlar,bakımevleri vs) hastanın tedavisi ile doğrudan ilgisi olmayan kişilerin tıbbi müdahaleler sırasında bulunması gerekli ise ;önceden veya tedavi sırasında bunun için hastanın ayrıca rızası alınır

8)RIZA VE İZİN ALINMASI

Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere ,kimse rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi müdahalelere tabii tutulamaz
Bir suç işlediği veya buna iştirak ettiği şüphesşi altında bulunan kişinin işlediği suçun muhtemel delillerinin,kendisinin veya mağdurun vücudunda olduğu düşünülen hallerde ;bu delillerin ortaya çıkarılması için sanığın veya mağdurun tıbbi müdahalelere tabi tutulması hakimin kararına bağlıdır
Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bu müdahale cumhuriyet savcısının talebi üzerine yapılabilir
BİLGİLERİN GİZLİ TUTULMASI
Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler ,kanun ile müsaade edilen haller dışında ,hiçbir şekilde açıklanamaz
Kişinin rızasına dayansa bile ,kişinin haklarını ve özel hayatını kısıtlayacak hallerde bilgilerin açıklanması,açıklayanın hukuki sorumluluğunu kaldırmaz
Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve haklı bir sebebe dayanmaksızın hastaya zarar verme ihtimali olan bilginin ifşa edilmesi ,personelin ve diğer kimselerin hukuki ve cezai sorumluluğunu gerektirir
Araştırma ve eğitim amacı ile yapılan faaliyetlerde de hastanın kimlik bilgileri,rızası olmadan açıklanamaz
TIBBİ MÜDAHALELERDE HASTANIN RIZASI
Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir.hasta küçük veya mahcur ise veli yada vasisinden izin alınır.hastanın veli yada vasisi yoksa yada hazır değilse ve hastanın ifade gücünün olmadığı durumlarda bu şart aranmaz
Hastanın kendi izni olmaksızın yada temsilcisi tarafından muafakat alınamayan durumlarda mudahalede bulunmak tıbben gerekli ise;
Türk medeni kanununun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyarınca mahkeme kararı almak gerekir.
Kanuni temsilciden yada mahkemeden izin alınmasının gecikeceği durumlarda ve hastaya derhal müdahale edilmediği taktirde hayatı yada hayati organlardan birisini tehdit edcek unsur oluşacaksa,izin şartı aranmaz
Hayatı yada hayati organları tehdit oluşturmayacak hallerde,rızanın her zaman geri alınması mümkündür,rızanın geri alınması hastanın tedaviyi reddetmesi anlamına gelir
Rızanın mudahale başladıktan sonra geri alınması,ancak tıbbi sakıncanın bulunmamasına bağlıdır.
Hukuka ve ahlaka aykırıolarak alınan rıza hükümsüzdür ve bu şekilde alınan rızaya dayanılarak müdahalede bulunulamaz

9)TEDAVİYİ REDDETME VE DURDURMA

Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere ;kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek
Veya durdurulmasını istemek hakkına sahiptir.bu halde ,tedavinin uygulanmamasından doğacak sonuçların hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakınlarına anlatılması ve bunu gösteren yazılı belge alınması gerekir
Bu hakkın kullanılması ,hastanın sağlık kuruluşuna tekrar muracatında
Hasta aleyhine kullanılamaz
Kanuni temsilcilerin muafakatlarının yeterli olduğu durumlarda dahi,küçük yada macur olan kişinin dinlenmesi sureti ile tıbbi müdahaleye iştirakı sağlanır
ALIŞILMIŞ OLMAYAN TEDAVİ USULLERİNİN UYGULANMASI
Klinik yada laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlarının hastaya fayda vermeyeceğinin sabit olması ve daha evvel deney hayvanları üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle faydalı tesirlerinin anlaşılması ve hastanın rızasının bulunması şartları birlikte mevcut olduğunda ,bilinen klasik tedavi metodları yerine başka bir tedavi usulü uygulanabilir.ayrıca,bilinen klasik tedavi metodu dışındaki bir metodun uygulanabilmesi için,hastaya faydalı olacağının ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverişsiz sonuç vermeyeceğinin muhtemel olması şarttır.
Evvelce tecrübe edilmemiş bir tedavi ve müdahale usulü,ancak hastaya zarar vermeyeceğinin ve hastayı kurtaracağının mutlak olarak öngörülmesi halinde yapılabilir

10)GÜVENLİĞİN SAĞLANMASI

Herkesin ,sağlık kurum ve kuruluşlarda güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır
Bütün sağlık kurum ve kuruluşları ,hastaların ziyaretci ve refakatci gibiyakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve sağlanması için gerekli tedbirleri almak zorundadır

11)DİNİ VECİBELERİNİ YERİNE GETİREBİLME

Sağlık kurum ve kuruluşların imkanları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestce yerine getirebilmeleri için gerekli tedbirler alınır
Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek,başkalarını rahatsız etmemek ve personelce düzenledip yürütülen tıbbi tedaviye hiçbir şekilde müdahalede bulunmamak şartı ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onları manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde ,dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir.bunun için,sağlık kurum ve kuruluşlarında uygun zaman ve mekan belirlenir
İfadeye muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de,talep şartı aranmaksızın ,dini inançlarına uygun olan din görevlisi çağrılır
Bu hakların nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınack tedbirler ,sağlık kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuatta ayrıca düzenlenir

12)SAYGINLIK GÖRME

Hasta kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir
Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel;hastalara ,yakınlarına ve ziyaretçilere güleryüzlü,nazik,şevkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır.
Sağlık hizmetlerinin her safhasında ,hastalara,onların bedeni ve ruhi durumları dikkate alınarak ,hangi işlemin neden ve nasıl yapıldığı,yapılacağı ve bekletilmeleri söz konusu ise ,bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir

13)RAHATLIK

Sağlık kurum ve kuruluşlarında ,insan haysiyetine yakışır gereken her türlü hijyenik şartların sağlanması ,gürültünün ve rahatsız edici diğer bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastır.gerektiğinde ,bu hususlar hasta tarafından talep konusu yapılabilir.

14)ZİYARET

Hasta ziyaretcilerinin kabul edilmesi kurum veya kuruluşca belirlenen usul ve esaslara uygun olarakve hastaların huzur ve sükunlarını bozacak fiil ve tutumlarasebebiyat vermeyecek şekilde gerçekleştirilir.bu konuda gereken tedbirler alınır.

15)REFAKATÇİ BULUNDURMA

Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere;mevzuatın ve kurum imkanlarının elverdiği ve hastanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde ,tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine bağlı olarak refakatçi bulundurulması istenebilir.
Bu hakkın nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler ,sağlık kurum ve kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuatça ayrıca düzenlenir

16)MÜRACAT,ŞİKAYET VE DAVA HAKKI

Hastanın ve hasta ile ilgili bulunanların ,hasta haklarının ihlali halinde ,mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat ,şikayet ve dava hakkı vardır
Hasta haklarının ihlali halinde,personel istihdam eden kurum ve kuruluş aleyhine maddi veya manevi yada hem maddi hem de manevi tazminat davası açılabilir
Ancak ;dava açılacak mercinin kamu kurum ve kuruluşu olması halinde
a)2577 sayılı idari yargılama usulü kanunu’nun 12. maddesine göre,hakkın bir idari işlem dolayısı ile ihlal edilmesi halinde ilgililer,doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine dava açma süresi içerisinde tam yargı davası açabilirler
b)aynı kanunun 13. maddesi uyarınca,zarar verici eylemin öğrenildiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktarı ayrı ayrı gösterilerek idareye müracaat edilmesi ve talebin açıkca veya zımmen reddi halinde kanuni süresi içinde idari yargı mercilerinde dava açılması gerekir

17)SÜREKLİ HİZMET

Hastalar gerektiği sürece ,sağlık hizmetlerinden , kurum ve kuruluşların imkanları ve olanakları ölçüsünde,en son teknolojiye sahip cihazlardan ve tedavi prensiplerinden faydalanma hakkına sahiptir

18)DÜŞÜNCE BELİRTME

Hastalar,verilen hizmetlerin kalitesi konusunda düşüncelerini ifade etme ,HAKKINA SAHİPTİR.



























MUTLU ETMENİN MUTLULUĞUNU YAŞAMANIZ DİLEĞİYLE



Dr.Feyyaz GÜNEŞ


Hasta Hakları Eğitmeni