Çocuklarda Alerjik Nezlenin (Allerjik Rinit) Tanı ve Tedavisi
Çocuklarda Alerjik Nezlenin Tanı ve Tedavisi
Tanım
Allerjenlere burun mukazasının spesifik allerjik reaksiyonu sonucu gelişen ve diğer aile bireylerinde benzer bulguların olmaması şartıyla en az 3 hafta süren nezle,burun tıkanması, peşpeşe hapşırma, göz, burun, kulak ve boğazın kaşınmasıyla karakterize olan durumdur
Epidemiyoloji
Allerjik rinit herhangi bir yaşta görülebilmesine rağmen başlangıç yaşı insidensi adelosans çocuklarda daha yüksektir. Alerjik rinit semptomlarının görülmesi 6 aylık infantlarda bildirilmesine rağmen genellikle yeni antijenlerle karşılaşma için 2 veya daha fazla mevsim gerekir.
İleri yaşlarda insidensin azalmasıyla birlikte ileri yaşlarda ilk kez görülebilir.
Alerjikrinit prevalansı ülkeden ülkeye değişmektedir. İsviçre’de %0.2 gibi çok düşükten Paraguay’da olduğu gibi %80.5 gibi yüksek olabilir.
Çocuklarda çok sıktır. Allerjik rinit başlangıc yaşı çocukların %94’ünde 5 yaşın altında,1 yaşında %21-35, 4-10 yaş arasında %36-46, 10-20 yaş arasında %35-54
Astımlı çocukların %75’inde aynı zamanda alerjik rinit de vardır. Atopik dermatitli çocukların %53’ünde gelecekte alerjik rinit gelişmektedir. Allerjik rinitlilerin %3-24’ünde astım gelişmektedir.
Alerjik rinitle ilişkili bulunan risk faktörleri ailede atopik hastalık olması, ilk çocuk olma, annenin çocuğun 1yaşına gelinceye kadar günde 1 paket sigara içmesi, annede astım olması, yüksek serum IgE seviyesi, inek sütü ve/veya katı gıdalara erken başlanması, formula mamalarla beslenme, ev içi alerjenlere maruziyet ve erkek cinsiyetin olmasıdır.
Yetişkinlerden farklı olan anatomik-fizyolojik faktörler
Nazal direnç: Yetişkinlere göre 4 kat dahayüksektir; maksimum 12 cmH2O’dur ve 16 yaşına kadar azalmaya devam eder.
Nazal siklus: Konjesyon ve dekonjesyonun sirkadeynritmi sempatik tonustaki değişikliklerle ilişkilidir, yetişkinlerde ortalama3-4 saattir, çocuklarda bu sınırlıdır. Çünkü burun mukozasının vazomotor kontrolü immatürdür.
Nazal solunuma bağlı olma: Çocuklarda nazal fonksiyonun değişmesi genel vücut büyümesini, alt hava yollarının gelişmesini negatif olarak.
Sınıflama
Alerjik rinit semptomların görülme zamanına göre veya semptomların sıklığına göre sınıflanabilmektedir.
Semptomların görülme zamanına göre sınıflama);
Mevsimsel, yılın belli mevsimlerinde (polen allerjisi gibi) semptomlar görülür
Perinial, tüm yıl boyunca görülür (genellikle ev tozu akarı alerjisi neden olur)
Semptomların sıklığına göre sınıflama;
İntermittan: haftada 4 günden az veya 4 haftadan az
Persistan: Haftada 4 günden fazla ve 4 haftadan uzun
Semptom sıklığına göre sınıflamayı pratik bulmayıp eski sınıflamanın kullanılmasını öneren otörler vardır.
Patofizyoloji
Alerjik rinitli hastalar alerjene maruziyet sonrası oluşan İmmunglobulin E (IgE) antikorlarının aracılık ettiğiTip 1 hipersensivite reaksiyonlarıdır.
IgE antikorları burun mukozasında bazofil ve mast hücreleri üzerindeki resöptörlere bağlanır. Burun için ealerjenlerin maruziyetiyle mast hücreleri üzerindeki IgE’ye bu alerjenler bağlanır. Mast hücrelerinden mediatörlerin salınımı ve hızlı degranülasyon olur. Bu da alerjik rinitin klinik bulgularından sorumludur.
Klinik
Paroksizmal hapşırma, nezle, burun tıkanması, burun, göz ve yumuşak damak kaşınması başlıca semptomlardır (1).Poztnazal akıntı, öksürük de görülebilir. Bazı atopik hastalıklarla ilişkilidir; astım, sinüzit, alerjik konjunktivit, oral alerji sendromu veatopik dermatit.
Alerjik rinit effüzyonlu otitismedianın tekrarlayan epizodları için eğilime neden olur. Burunda alerji ve/veya viral enfeksiyon östaki tüpünün obstruksiyonuna neden olur ve orta kulakta sıvı birikimine neden olur. Akut hastalık veya bakteriyel enfeksiyona eğilim yaratır. Yetersiz tedavi kronik hastalıkla sonuçlanır. Alerjik nezlenin erken tanı ve tedavisi tekrarlayan epizodları önlemede ve tedaviye cevabı iyileştirmede yardımcı olur.
Alerjik rinitli hastalarda sinüsosteomeatal kompleksin obstruksiyonu nedeniyle sinüzleri bakteriyel enfeksiyon gelişmesine çok eğilimlidir. Sonuç olarak hastalarda pürülan nezle, yüz ve dişlerdeağrı ve öksürük gelişebilir. Akut enfeksiyon kontrolü için 10-14 gün antibiotik tedavisi gerekir. Kronik enfeksiyon durumunda daha uzun antibiotik tedavisi gerekebilir.
Alerjik rinit çocuklarda uyku bozuklukları veya obstruktif uyku apne için risk faktörü olarak tanımlanmıştır.Burun tıkanması nedeniyle negatif basınç inspirasyon sırasında nazal havayolunda ortaya çıkar ve nazal kollapsa neden olur ve havayolu obstriksiyonu yapar.Sonuçta gece uykusu bozulur. Gün boyunca yorgun olurlar. Günlük fonksiyon kapasitesi bozulur. Üst hava yollarının kronik allerjik inflmasyonu adenoid ve tonsillerin hipertrofisine neden olur, bu da uyku problemlerine katkıda bulunur. Nazal steroidle burun tıkanıklığının azaltılması uykuyu düzeltir ve gün boyu yorgunluk azalır ve hayat kalitesi iyileşir.
Alt göz kapaklarında çizgilenme olur(Dennie-Morgan çizgileri) ve alerjik shiner denilen koyulaşma alt gözkapaklarındaki venöz staz sonucu gelişmektedir. Fazla göz ovma sonucu katarak tgelişebilir.
Burun üstünde çizgilenme olur
Nazal türbinatlar genellikle hipertrofiktir. Nazal sekresyon açık veya mukoiddir. Kulak muayeesinde ortakulakta efüzyon olabilir. Tonsiller hipertrofi hastaların çoğunda görülebilir ve servikal lenfedenopati görülebilir.
Tanı
Alerjik nezle tanısı tipik öykü, riskf aktörlerinin mevcudiyeti (Atopik hastalığın ailesel veya hastada olması),alerjik nezle bulguları, spesifik IgE’nin serumda alerjen spesifik IgE veya deri prick testiyle tanımlanmasıyla olur. Duyarlı hastalar alerjene maruziyet sonrası semptomlar tekrarlar.
Laboratuar
Laboratuar değerlendirmesi alerjik rinit tanısını doğrulmaya ve nedenin ortaya konmasına yardımcı olabilir. Nazal sürüntü alerjik nedenden infeksiyon nedeniyle gelişen nezlenin ayrılmasında yardımcı olmak için incelenebilir. Nazal sürüntüde eozinofili üstünlüğü alerjik etyolojiyi gösterirken nötrofil üstünlüğü viral veya bakteriyel enfeksiyonıu düşündürmektedir. Total serum IgE seviyesi alerjinin mevcudiyetinde yükselmiş olabilir ancak atopi için güvenli markır değildir. Birçok hastada spesifikalerjene IgE yüksekken normal IgE seviyeli olabilir.
Atopinin ortaya konulması için en spesifik test alerjen spesifik için incelemedir. Alerji testi spesifik alerjene duyarlılığı ve derecesini tespit etmeye yardımcı olur. Hastaların öyküsünde şüphelenilen alerjenler özellikle testte bulunmalıdır. İn vivo cilt testi cilt prick tekniğiyle yapılır. Bu testte verilen alerjenle ciltteki duyarlı mast hücreleri etkileşimi sonucu ortaya çıkan kabarıklık ve kızarıklık cevabına göre değerlendirilir.Kabarıklığın büyüklüğü ile spesifik alerjene alerjen duyarlılığın dercesiyle koreledir. Bu metod in vitro teste göre çok daha fazla duyarlı ve spesifiktir. Cilt prick testinde allejenler arasındaki mesafeyle, uygun bölge ve test için kullanılan aletlerin tipleri,test yapılan yılın mevsimi teste kullanılan ekstrelerin kalitesiyle değişebilmesinden dolayı eğitilmiş personelle yorumlanmalıdır
Radioallergosorbent test (RAST) tekniği belirli alerjene karşı kanda spesik IgE antikorlarını ölçer. Antikor seviyesi alerjene alerjen duyarlılığın derecesiyle koreledir. RAST testi şu durumlarda önerilmektedir
Tedavi
Alerjik rinit semptomları hastanın yaşamını fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak kötü yönden etkiler. Çalışmla ralerjik nezleli hastalarda hayat kalitesini önemli derecede iyileştirebilir.
Alerjik nezle tedavisi alerjenden kaçınma, farmokolojik tedavi ve immunoterapiden oluşmaktadır.
Korunma Tedavisi
Alerjik nezle tedavisinde ilk önlem neden olan alerjiden korunmadır. Böylece astım semptomları ve ilaç ihtiyacı azalır. Aynı zamanda spesifik alerjenden kaçınma yanında nonspesifikirritanlardan da korunmanın önemi vurgulanmalıdır.
Ev tozu akarı:
En az 55 derecede yatak kılıflarının yıkanması, alerjenlerin geçirmeyen antialerjik yatak kılıflarıyla yastıkların ve battaniyelerin kılıflanması, çarşaf kullanılması, yatak odasından tüylü oyuncakların kaldırılması, halıların kaldırılması, mobilyaların temizlenmesi evtozu akarına maruziyeti azaltmaktadır. Halıların akarasidlerle kimyasal uygulama yada tutulmasının etkisi uzun süreli olmayacağı için tekrarlanması gerekmektedir.Bunun yanında halıların kaldırılması kadar etkili değildir. Ev içi nem %50altına indirilmesi de diğer önemli bir yöntemdir. Tüm önlemler alerjen yükünü azaltmaya ve ev tozu akarını öldürmeye yöneliktir.
Hayvan Tüyleri: Evcil hayvanın evden gönderilmesi en etkin yöntemdir. Evden gönderilemiyorsa HEPA filtreli klima ve süperge kullanılması ve haftada en az 3 kez banyo yaptırılması etkili önlemler arasındadır.
Hamamböceği: Besin ve su kaynakları açıkta bırakılmamalıdır. Çöpler ortadan kaldırılmalı ve ilaçlamalar yapılmalıdır.
Polenler ve ev dışı küfler: Polenlerde korunmak havada bol miktarda bulunmasından dolayı çok güçtür. Polenlerin yoğun olduğu dönemlerde araba ve evin pencere ve kapıların açılmaması ve HEPA filtreli klimaların kullanılması önemlidir.
Nonspesifik tetikleyiciler: Sigara, kuvvetli parfümler, hava kirliliği önemli tetikleyicilerdir ve bunlara karşı önlemler alınmalıdır.
Farmokolojik Tedavi
İntranazal kortikosteroidler:
Alerjik nezlenin ilk sınıf tedavisidir ve tavsiye edilen dozlarda birkaç yan etkiye neden olabilir. Steroidler nazalakıntı, hapşırma ve post nazal akıntı gibi nazal semptomlarda önemli rahatlama sağlar. Steroidler stokinlerin transkrisiyonunu süpre ederek etki eder.
Steroidler intranazal uygulanması intranazal steroidlerin emilimi minimaldir ve bunun sonucu da sistemik yanetkilerin riski minimaldir. Tavsiye edilen dozlarda yapılan çalışmalarda hipotalamik-pituitar-adrenal aks veya büyüme hızı üzerine etkisi minimal veya yoktur. Bununla birlikte yüksek doz veya uzun süreli tedavi adrenal ssüpresyon yapabilir. Bu nedenle nazal steroidler çocuklarda en düşük dozda kullanılmalıdır ve büyüme izlenmelidir. İntranazal steroidler burunda yanma veya kanama yapabilir.
Antihistaminikler
Erken faz reaksiyonlarından olan nezle, burun kaşınması ve hapşırmaya azaltmada etki eder fakat burun tıkanması gibi geç faz reaksiyonlara etkisi yoktur. Antihistaminikler dekonjestanlarla kombinasyon şeklinde kullanıldığında semptomları daha iyi kontrol eder.
İkinci jenerasyon antihistaminikler(setiriizin, loratadin) çok etkilidir ve birinci jenerasyon antihistaminiklere göre daha az sedasyon yapar. Birinci jenerasyon antihistamininikler santral sinir sistemiyle ilişkili yan etkilere neden olur. Ağız kuruması ve idrar retansiyonu gibi antikolinerjik yan etkilere neden olur.
İntranazal antihistaminikler:
Azelastin gibi topikal antihistaminik mevcuttur. Mevsimsel veya perinial nasal semptomları kontrol etmede etkilidir.Oral antihistaminik veya intranazal steroidlere ilave etkisi yoktur.
Dekonjestanlar
Burun tıkanmasını rahatlatmada kullanılır. Hem oral hem de nazal olarak kullanılan ilaçlar vardır. Bu ilaçlarınanti histaminik etkisi yoktur. Sadece burun tıkanmasına faydalıdır. Nazalde konjestanlar 3-7 gün kullanıldığı zaman taşiflaksi gelişmesi ve rebound nazal konjesyon gelişmesinden dolayı alerjik rinitin tedavisinde uzun süre tavsiye edilmez.
Mast hücre stabilizörleri
Kromolin ve nedokromil mast hücresi mediatör salınımı inhibe eder. Erken ve geç fazla ilişkili olan semptomlara etkisi vardır. Alerjik rinit tedavisinde intranazal steroidlere göre daha az etkilidir. Kromolinin ciddi bir yan etkisi yoktur.
Antikolinerjikler
Topikal olarak uygulandığında daha çok nezleyi azaltır. Nezlenin ön planda olduğu non-allerjik rinitte etkilidir.Etkisi steroid veya antihistaminiklere göre daha azdır.
Lökotrien düzenleyiciler
Montelukast lökotrien resöptörantagonistidir. Alerjik nezleyle ilişkili burun tıkanması, nezle, hapşırma veya burun kaşınmasına etkili olduğu gösterilmiştir. Montelukast tek başına veya loratadin ile kombinaston olarak kullanılması mevsimsel alerjik rinitli hastalar için kullanılması klinik ve hayat kalitesinde iyileşme sağlar ve iyi tolere edilir.
İmmünoterapi
Belirli alerjene duyarlı olan veklinik olarak da ilişkili olan hastalara tavsiye edilir. Alerjik rinit tedavisi için etkili bulunmuştur. Eğer tedaviye erken başlanırsa alerjik rinitli çocuklarda astım insiidensini azalttığı gösterilmiştir. İmmunoterapi alan hastalar semptomlarda önemli iyileşmeler sapalr. Üç yıl süreyle immunoterai alan hastalarla yapılan çalışmalar tedavinin sonlandırılmasından sonra 6 yıl süreyle önemli klinik iyileşmeler göstermektedir. Böylece immunoterapi ilaç tedavisine ilave düşünülmelidir ve maksimum fayda sağlanması için alerjikhastaşığın erken döneminde başlanmalıdır. Hastaların immunoterapiye yanıtı 6-12ay için iyileşme göstermeyebilir ve tedavi 3-5 yıl sürdürülmelidir (1-28).
İmmunoterapinin ürtiker, anjioödem,dispne, hipotansiyon genarilize kaşıntı gibi sistemik anaflakstik reaksiyonlarla ilişkili olabilir.
İmmunoterapide 2.5 milyon enjeksiyonda bir fetalite oranı vardır. Fetalite epinefrin uygulamasında geckme olduğu zaman veya medikal uygulama yapılmadığı zaman gözlenmektedir. Uyumsuz hastalar, betablokerler kullananlar ve zayıf kontrollü hastalarda immunoterapi düşünülmelidir.
Yeni farmokolojik ajanlar alerjik rinit tedavisi için kullanılmalıdır. Anti IgE tedavisi IgE seviyesini düşürür vealerjik rinit tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir.
Il-4 ve IL-13’e karşı anti sitokinajanlar alerjik rinit tedavisi için değerlendirilmiştir.
Komplikasyonlar
Alerjik rinitin fiziksel komplikasyonları efüzyonlu otitis media, tekrarlayan ve/veya kronik sinüzit,astım ve horlamayken, uyku bozukluğu, kötü okul performansı ve hiperaktivitemental komplikasyonlardır.
Sonuçlar
Alerjik rinit çocuklarda sık problemdir. Nazal steroidler alerjik rinit tedavisi için birinci seçenektir.Doz ve kullanma sıklığı uygun kullanılırsa özellikle büyümede olmak üzere önemli bir yan etki görülmez. İmmunoterapi seçilmiş hastalar için saklanmalıdır.
Alerjik rinitle ilişkili olan risk faktörleri
Ailede atopik hastalık
İlk çocuk
Annenin çocuğun 1 yaşına gelinceye kadar günde 1 paket sigara içmesi
Annede astım olması
Yüksek serum IgE seviyesi
İnek sütü ve/veya katı gıdalara erken başlanması
Evcil hayvan olarak evde köpek beslenmesi
Ev içi alerjenlere maruziyet,
Erkek cinsiyet
Tanım
Allerjenlere burun mukazasının spesifik allerjik reaksiyonu sonucu gelişen ve diğer aile bireylerinde benzer bulguların olmaması şartıyla en az 3 hafta süren nezle,burun tıkanması, peşpeşe hapşırma, göz, burun, kulak ve boğazın kaşınmasıyla karakterize olan durumdur
Epidemiyoloji
Allerjik rinit herhangi bir yaşta görülebilmesine rağmen başlangıç yaşı insidensi adelosans çocuklarda daha yüksektir. Alerjik rinit semptomlarının görülmesi 6 aylık infantlarda bildirilmesine rağmen genellikle yeni antijenlerle karşılaşma için 2 veya daha fazla mevsim gerekir.
İleri yaşlarda insidensin azalmasıyla birlikte ileri yaşlarda ilk kez görülebilir.
Alerjikrinit prevalansı ülkeden ülkeye değişmektedir. İsviçre’de %0.2 gibi çok düşükten Paraguay’da olduğu gibi %80.5 gibi yüksek olabilir.
Çocuklarda çok sıktır. Allerjik rinit başlangıc yaşı çocukların %94’ünde 5 yaşın altında,1 yaşında %21-35, 4-10 yaş arasında %36-46, 10-20 yaş arasında %35-54
Astımlı çocukların %75’inde aynı zamanda alerjik rinit de vardır. Atopik dermatitli çocukların %53’ünde gelecekte alerjik rinit gelişmektedir. Allerjik rinitlilerin %3-24’ünde astım gelişmektedir.
Alerjik rinitle ilişkili bulunan risk faktörleri ailede atopik hastalık olması, ilk çocuk olma, annenin çocuğun 1yaşına gelinceye kadar günde 1 paket sigara içmesi, annede astım olması, yüksek serum IgE seviyesi, inek sütü ve/veya katı gıdalara erken başlanması, formula mamalarla beslenme, ev içi alerjenlere maruziyet ve erkek cinsiyetin olmasıdır.
Yetişkinlerden farklı olan anatomik-fizyolojik faktörler
Nazal direnç: Yetişkinlere göre 4 kat dahayüksektir; maksimum 12 cmH2O’dur ve 16 yaşına kadar azalmaya devam eder.
Nazal siklus: Konjesyon ve dekonjesyonun sirkadeynritmi sempatik tonustaki değişikliklerle ilişkilidir, yetişkinlerde ortalama3-4 saattir, çocuklarda bu sınırlıdır. Çünkü burun mukozasının vazomotor kontrolü immatürdür.
Nazal solunuma bağlı olma: Çocuklarda nazal fonksiyonun değişmesi genel vücut büyümesini, alt hava yollarının gelişmesini negatif olarak.
Sınıflama
Alerjik rinit semptomların görülme zamanına göre veya semptomların sıklığına göre sınıflanabilmektedir.
Semptomların görülme zamanına göre sınıflama);
Mevsimsel, yılın belli mevsimlerinde (polen allerjisi gibi) semptomlar görülür
Perinial, tüm yıl boyunca görülür (genellikle ev tozu akarı alerjisi neden olur)
Semptomların sıklığına göre sınıflama;
İntermittan: haftada 4 günden az veya 4 haftadan az
Persistan: Haftada 4 günden fazla ve 4 haftadan uzun
Semptom sıklığına göre sınıflamayı pratik bulmayıp eski sınıflamanın kullanılmasını öneren otörler vardır.
Patofizyoloji
Alerjik rinitli hastalar alerjene maruziyet sonrası oluşan İmmunglobulin E (IgE) antikorlarının aracılık ettiğiTip 1 hipersensivite reaksiyonlarıdır.
IgE antikorları burun mukozasında bazofil ve mast hücreleri üzerindeki resöptörlere bağlanır. Burun için ealerjenlerin maruziyetiyle mast hücreleri üzerindeki IgE’ye bu alerjenler bağlanır. Mast hücrelerinden mediatörlerin salınımı ve hızlı degranülasyon olur. Bu da alerjik rinitin klinik bulgularından sorumludur.
Klinik
Paroksizmal hapşırma, nezle, burun tıkanması, burun, göz ve yumuşak damak kaşınması başlıca semptomlardır (1).Poztnazal akıntı, öksürük de görülebilir. Bazı atopik hastalıklarla ilişkilidir; astım, sinüzit, alerjik konjunktivit, oral alerji sendromu veatopik dermatit.
Alerjik rinit effüzyonlu otitismedianın tekrarlayan epizodları için eğilime neden olur. Burunda alerji ve/veya viral enfeksiyon östaki tüpünün obstruksiyonuna neden olur ve orta kulakta sıvı birikimine neden olur. Akut hastalık veya bakteriyel enfeksiyona eğilim yaratır. Yetersiz tedavi kronik hastalıkla sonuçlanır. Alerjik nezlenin erken tanı ve tedavisi tekrarlayan epizodları önlemede ve tedaviye cevabı iyileştirmede yardımcı olur.
Alerjik rinitli hastalarda sinüsosteomeatal kompleksin obstruksiyonu nedeniyle sinüzleri bakteriyel enfeksiyon gelişmesine çok eğilimlidir. Sonuç olarak hastalarda pürülan nezle, yüz ve dişlerdeağrı ve öksürük gelişebilir. Akut enfeksiyon kontrolü için 10-14 gün antibiotik tedavisi gerekir. Kronik enfeksiyon durumunda daha uzun antibiotik tedavisi gerekebilir.
Alerjik rinit çocuklarda uyku bozuklukları veya obstruktif uyku apne için risk faktörü olarak tanımlanmıştır.Burun tıkanması nedeniyle negatif basınç inspirasyon sırasında nazal havayolunda ortaya çıkar ve nazal kollapsa neden olur ve havayolu obstriksiyonu yapar.Sonuçta gece uykusu bozulur. Gün boyunca yorgun olurlar. Günlük fonksiyon kapasitesi bozulur. Üst hava yollarının kronik allerjik inflmasyonu adenoid ve tonsillerin hipertrofisine neden olur, bu da uyku problemlerine katkıda bulunur. Nazal steroidle burun tıkanıklığının azaltılması uykuyu düzeltir ve gün boyu yorgunluk azalır ve hayat kalitesi iyileşir.
Alt göz kapaklarında çizgilenme olur(Dennie-Morgan çizgileri) ve alerjik shiner denilen koyulaşma alt gözkapaklarındaki venöz staz sonucu gelişmektedir. Fazla göz ovma sonucu katarak tgelişebilir.
Burun üstünde çizgilenme olur
Nazal türbinatlar genellikle hipertrofiktir. Nazal sekresyon açık veya mukoiddir. Kulak muayeesinde ortakulakta efüzyon olabilir. Tonsiller hipertrofi hastaların çoğunda görülebilir ve servikal lenfedenopati görülebilir.
Tanı
Alerjik nezle tanısı tipik öykü, riskf aktörlerinin mevcudiyeti (Atopik hastalığın ailesel veya hastada olması),alerjik nezle bulguları, spesifik IgE’nin serumda alerjen spesifik IgE veya deri prick testiyle tanımlanmasıyla olur. Duyarlı hastalar alerjene maruziyet sonrası semptomlar tekrarlar.
Laboratuar
Laboratuar değerlendirmesi alerjik rinit tanısını doğrulmaya ve nedenin ortaya konmasına yardımcı olabilir. Nazal sürüntü alerjik nedenden infeksiyon nedeniyle gelişen nezlenin ayrılmasında yardımcı olmak için incelenebilir. Nazal sürüntüde eozinofili üstünlüğü alerjik etyolojiyi gösterirken nötrofil üstünlüğü viral veya bakteriyel enfeksiyonıu düşündürmektedir. Total serum IgE seviyesi alerjinin mevcudiyetinde yükselmiş olabilir ancak atopi için güvenli markır değildir. Birçok hastada spesifikalerjene IgE yüksekken normal IgE seviyeli olabilir.
Atopinin ortaya konulması için en spesifik test alerjen spesifik için incelemedir. Alerji testi spesifik alerjene duyarlılığı ve derecesini tespit etmeye yardımcı olur. Hastaların öyküsünde şüphelenilen alerjenler özellikle testte bulunmalıdır. İn vivo cilt testi cilt prick tekniğiyle yapılır. Bu testte verilen alerjenle ciltteki duyarlı mast hücreleri etkileşimi sonucu ortaya çıkan kabarıklık ve kızarıklık cevabına göre değerlendirilir.Kabarıklığın büyüklüğü ile spesifik alerjene alerjen duyarlılığın dercesiyle koreledir. Bu metod in vitro teste göre çok daha fazla duyarlı ve spesifiktir. Cilt prick testinde allejenler arasındaki mesafeyle, uygun bölge ve test için kullanılan aletlerin tipleri,test yapılan yılın mevsimi teste kullanılan ekstrelerin kalitesiyle değişebilmesinden dolayı eğitilmiş personelle yorumlanmalıdır
Radioallergosorbent test (RAST) tekniği belirli alerjene karşı kanda spesik IgE antikorlarını ölçer. Antikor seviyesi alerjene alerjen duyarlılığın derecesiyle koreledir. RAST testi şu durumlarda önerilmektedir
- Dolaşan IgE antikorunun RAST tesbiti yüksek kalitede ekstreler mevcut olmadığı zaman,
- Sulandırmayla kontrol cilt testinin devamlı pozitif olması,
- Antihistaminik tedavilerin kesilemediği
- Atopik dermatit gibi cilt hastalıklarının geniş yayılımının olduğu zaman cilt testinin yerine kullanılabilir.
Tedavi
Alerjik rinit semptomları hastanın yaşamını fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak kötü yönden etkiler. Çalışmla ralerjik nezleli hastalarda hayat kalitesini önemli derecede iyileştirebilir.
Alerjik nezle tedavisi alerjenden kaçınma, farmokolojik tedavi ve immunoterapiden oluşmaktadır.
Korunma Tedavisi
Alerjik nezle tedavisinde ilk önlem neden olan alerjiden korunmadır. Böylece astım semptomları ve ilaç ihtiyacı azalır. Aynı zamanda spesifik alerjenden kaçınma yanında nonspesifikirritanlardan da korunmanın önemi vurgulanmalıdır.
Ev tozu akarı:
En az 55 derecede yatak kılıflarının yıkanması, alerjenlerin geçirmeyen antialerjik yatak kılıflarıyla yastıkların ve battaniyelerin kılıflanması, çarşaf kullanılması, yatak odasından tüylü oyuncakların kaldırılması, halıların kaldırılması, mobilyaların temizlenmesi evtozu akarına maruziyeti azaltmaktadır. Halıların akarasidlerle kimyasal uygulama yada tutulmasının etkisi uzun süreli olmayacağı için tekrarlanması gerekmektedir.Bunun yanında halıların kaldırılması kadar etkili değildir. Ev içi nem %50altına indirilmesi de diğer önemli bir yöntemdir. Tüm önlemler alerjen yükünü azaltmaya ve ev tozu akarını öldürmeye yöneliktir.
Hayvan Tüyleri: Evcil hayvanın evden gönderilmesi en etkin yöntemdir. Evden gönderilemiyorsa HEPA filtreli klima ve süperge kullanılması ve haftada en az 3 kez banyo yaptırılması etkili önlemler arasındadır.
Hamamböceği: Besin ve su kaynakları açıkta bırakılmamalıdır. Çöpler ortadan kaldırılmalı ve ilaçlamalar yapılmalıdır.
Polenler ve ev dışı küfler: Polenlerde korunmak havada bol miktarda bulunmasından dolayı çok güçtür. Polenlerin yoğun olduğu dönemlerde araba ve evin pencere ve kapıların açılmaması ve HEPA filtreli klimaların kullanılması önemlidir.
Nonspesifik tetikleyiciler: Sigara, kuvvetli parfümler, hava kirliliği önemli tetikleyicilerdir ve bunlara karşı önlemler alınmalıdır.
Farmokolojik Tedavi
İntranazal kortikosteroidler:
Alerjik nezlenin ilk sınıf tedavisidir ve tavsiye edilen dozlarda birkaç yan etkiye neden olabilir. Steroidler nazalakıntı, hapşırma ve post nazal akıntı gibi nazal semptomlarda önemli rahatlama sağlar. Steroidler stokinlerin transkrisiyonunu süpre ederek etki eder.
Steroidler intranazal uygulanması intranazal steroidlerin emilimi minimaldir ve bunun sonucu da sistemik yanetkilerin riski minimaldir. Tavsiye edilen dozlarda yapılan çalışmalarda hipotalamik-pituitar-adrenal aks veya büyüme hızı üzerine etkisi minimal veya yoktur. Bununla birlikte yüksek doz veya uzun süreli tedavi adrenal ssüpresyon yapabilir. Bu nedenle nazal steroidler çocuklarda en düşük dozda kullanılmalıdır ve büyüme izlenmelidir. İntranazal steroidler burunda yanma veya kanama yapabilir.
Antihistaminikler
Erken faz reaksiyonlarından olan nezle, burun kaşınması ve hapşırmaya azaltmada etki eder fakat burun tıkanması gibi geç faz reaksiyonlara etkisi yoktur. Antihistaminikler dekonjestanlarla kombinasyon şeklinde kullanıldığında semptomları daha iyi kontrol eder.
İkinci jenerasyon antihistaminikler(setiriizin, loratadin) çok etkilidir ve birinci jenerasyon antihistaminiklere göre daha az sedasyon yapar. Birinci jenerasyon antihistamininikler santral sinir sistemiyle ilişkili yan etkilere neden olur. Ağız kuruması ve idrar retansiyonu gibi antikolinerjik yan etkilere neden olur.
İntranazal antihistaminikler:
Azelastin gibi topikal antihistaminik mevcuttur. Mevsimsel veya perinial nasal semptomları kontrol etmede etkilidir.Oral antihistaminik veya intranazal steroidlere ilave etkisi yoktur.
Dekonjestanlar
Burun tıkanmasını rahatlatmada kullanılır. Hem oral hem de nazal olarak kullanılan ilaçlar vardır. Bu ilaçlarınanti histaminik etkisi yoktur. Sadece burun tıkanmasına faydalıdır. Nazalde konjestanlar 3-7 gün kullanıldığı zaman taşiflaksi gelişmesi ve rebound nazal konjesyon gelişmesinden dolayı alerjik rinitin tedavisinde uzun süre tavsiye edilmez.
Mast hücre stabilizörleri
Kromolin ve nedokromil mast hücresi mediatör salınımı inhibe eder. Erken ve geç fazla ilişkili olan semptomlara etkisi vardır. Alerjik rinit tedavisinde intranazal steroidlere göre daha az etkilidir. Kromolinin ciddi bir yan etkisi yoktur.
Antikolinerjikler
Topikal olarak uygulandığında daha çok nezleyi azaltır. Nezlenin ön planda olduğu non-allerjik rinitte etkilidir.Etkisi steroid veya antihistaminiklere göre daha azdır.
Lökotrien düzenleyiciler
Montelukast lökotrien resöptörantagonistidir. Alerjik nezleyle ilişkili burun tıkanması, nezle, hapşırma veya burun kaşınmasına etkili olduğu gösterilmiştir. Montelukast tek başına veya loratadin ile kombinaston olarak kullanılması mevsimsel alerjik rinitli hastalar için kullanılması klinik ve hayat kalitesinde iyileşme sağlar ve iyi tolere edilir.
İmmünoterapi
Belirli alerjene duyarlı olan veklinik olarak da ilişkili olan hastalara tavsiye edilir. Alerjik rinit tedavisi için etkili bulunmuştur. Eğer tedaviye erken başlanırsa alerjik rinitli çocuklarda astım insiidensini azalttığı gösterilmiştir. İmmunoterapi alan hastalar semptomlarda önemli iyileşmeler sapalr. Üç yıl süreyle immunoterai alan hastalarla yapılan çalışmalar tedavinin sonlandırılmasından sonra 6 yıl süreyle önemli klinik iyileşmeler göstermektedir. Böylece immunoterapi ilaç tedavisine ilave düşünülmelidir ve maksimum fayda sağlanması için alerjikhastaşığın erken döneminde başlanmalıdır. Hastaların immunoterapiye yanıtı 6-12ay için iyileşme göstermeyebilir ve tedavi 3-5 yıl sürdürülmelidir (1-28).
İmmunoterapinin ürtiker, anjioödem,dispne, hipotansiyon genarilize kaşıntı gibi sistemik anaflakstik reaksiyonlarla ilişkili olabilir.
İmmunoterapide 2.5 milyon enjeksiyonda bir fetalite oranı vardır. Fetalite epinefrin uygulamasında geckme olduğu zaman veya medikal uygulama yapılmadığı zaman gözlenmektedir. Uyumsuz hastalar, betablokerler kullananlar ve zayıf kontrollü hastalarda immunoterapi düşünülmelidir.
Yeni farmokolojik ajanlar alerjik rinit tedavisi için kullanılmalıdır. Anti IgE tedavisi IgE seviyesini düşürür vealerjik rinit tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir.
Il-4 ve IL-13’e karşı anti sitokinajanlar alerjik rinit tedavisi için değerlendirilmiştir.
Komplikasyonlar
Alerjik rinitin fiziksel komplikasyonları efüzyonlu otitis media, tekrarlayan ve/veya kronik sinüzit,astım ve horlamayken, uyku bozukluğu, kötü okul performansı ve hiperaktivitemental komplikasyonlardır.
Sonuçlar
Alerjik rinit çocuklarda sık problemdir. Nazal steroidler alerjik rinit tedavisi için birinci seçenektir.Doz ve kullanma sıklığı uygun kullanılırsa özellikle büyümede olmak üzere önemli bir yan etki görülmez. İmmunoterapi seçilmiş hastalar için saklanmalıdır.
Alerjik rinitle ilişkili olan risk faktörleri
Ailede atopik hastalık
İlk çocuk
Annenin çocuğun 1 yaşına gelinceye kadar günde 1 paket sigara içmesi
Annede astım olması
Yüksek serum IgE seviyesi
İnek sütü ve/veya katı gıdalara erken başlanması
Evcil hayvan olarak evde köpek beslenmesi
Ev içi alerjenlere maruziyet,
Erkek cinsiyet
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Alerjik Nezlenin (Allerjik Rinit) Tanı ve Tedavisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Dr.Ahmet AKÇAY'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Dr.Ahmet AKÇAY'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
alerjik nezle, alerji testleri, polen alerjisi, çocukta alerji, çocuklarda alerji, çocukta allerji, çocuklarda allerji, allerjik nezle, alerjik rinit, alerjik rinit tedavisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
