2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dermatolojide Fitoterapi
MAKALE #22040 © Yazan Uzm.Dyt.Halime Gamze KARSLI | Yayın Ocak 2021 | 1,153 Okuyucu
Fitoterapi, (phytos=bitki, therapy=tedavi) bitkisel tedavi anlamında kullanılır. Bitkisel tedavinin tarihi insan varlığı kadar eskilere dayanır. 5000 yıl öncesinde Sümerler'de kullanıldığına dair kanıtlar vardır.

Yara ve Yanıklar
a. Aloe Vera (sarı sabır): Hayvan çalışmalarında ve bazı olgu raporlarında aloe veranın radyasyon dermatitinin neden olduğu skar, yanık ve kaşıntıyı azalttığı ispat edilmiştir. Aloe veranın kronik bacak ülserleri ve cerrahi yaraların iyileşmesini hızlandırdığı gösterilmiştir. Aloe vera vazokontrüksiyon ve trombosit agregasyonu yapan tromboxan-A2, tromboxan-B2, prostaglandin2-alfanın fonksiyonlarını azaltır ve damar perfüzyonunu arttırır. Aloe verada bulunan salisilik asit prostaglandin sentezini inhibe ederek antienflamatuar ve analjezik etki gösterir. Bir çalışmada histidinden histamin sentezini sağlayan histidin dekarboksilazı inhibe ederek antipruritik etki oluşturabileceği öne sürülmüştür. Enflamasyonun azalması, içindeki polisakkarit jellerin immünmodülator etkisinden kaynaklanmaktadır.
b. Bal: Dekubitis ülserleri, yanık yaraları ve enfekte yaraların tedavisinde etkilidir. Antibakteriyel ve antifungal etkidir. Baldaki katalaz enzimi yaranın debridmanını yaparken higroskopik etkisi ödemi azaltıp granülasyonu ve epitelizasyonu uyarmaktadır. 9 yeni doğanda yapılan bir çalışmada kültür pozitif cerrahi yaralarda uygun antibiyotiklere cevap alınamazken günde 2 kez uygulanan 5-10 ml doğal balın yara iyileşmesini 5. günde başlattığı ve yaranın 21. günde steril olup iyileşmenin tamamlandığı saptanmıştır. Poliüretan yara örtüsü (OpSite) ile bal emdirilmiş gazlı bezin karşılaştırıldığı rastgele kontrollü diğer bir çalışmada ballı gazlı bez kullanılan grupta iyileşme daha erken başlamıştır.
c. Aynısafa çiçeği (marigold, nergis): Calendula officinalis, antik çağlardan beri yara, yanık, bacak ülserleri, kundak bezi dermatiti ve herpes zosterde kullanılmıştır. İmmünmodülatör ve antimikrobiyal etkilidir. Farelerde, kollajen ve glikoprotein sentezini arttırarak granülasyon dokusunu uyardığı gösterilmiştir.
d. Kadife Çiçeği (Marigold): Yunan ve Romalılar'da topikal olarak kullanılmış ve yara iyileştirici ve antiseptik özelliği bulunmuştur. Kadife çiçeği ülser, yanık, herpes zoster, püstüler lezyonlar ve diaper dermatitte topikal olarak kullanılmaktadır. Bu tedavi 100 g kreme 2.5 g çiçek başlarının eklenmesiyle elde edilen karışımın günde birkaç kez uygulanmasıyla yapılır. Kadife çiçeğinin antienflamatuar etkisi triterpenoidden kaynaklanmaktadır. Hayvan çalışmalarında yara bölgesinde kollajen ve glikoproteinleri artırarak granülasyonu stimule ettiği gösterilmiştir. Ayrıca immünmodülatör ve antimikrobiyal etkisi de gösterilmiştir.
e. Japon Eriği (Ginkgo Biloba): Japon eriği antienflamatuar, antioksidan etkileri olan terpenoid, flavonoid, flavonol glikozid gibi polifenolleri içerir. Flavonoidin, invitro çalışmalarda fibroblastları ve kollajeni artırdığı görülmüştür. Japon eriğinin yaşlanmayı geciktirici etkileri olup günümüzde kozmetikler içinde kullanılmaktadır.
f. Lavanta: Yanık iyileşmesini enfeksiyon ve skar olmaksızın sağlamıştır.

Akne
a. Taninler (dezenfektanlar): Fındık ağacı (Witch hazel) ve dulavrat otunun (Arctium lapa) dezenfektan etkisinin olduğu bilinmektedir.
b. Çay ağacı yağı (tea tree oil): 124 akneli hastada %5 çay ağacı yağı ile %5 benzoil peroksit jelin etkinlikleri karşılaştırılmış ve çay ağacı yağının benzoil peroksit kadar etkili olduğu gösterilmiştir. Kuruluk, irritasyon ve yanma gibi yan etkiler ise benzoil peroksitten daha az görülmüştür.
c. Hayıt Meyvesi (vitex): Etkisini hipofizden FSH (follikül stimülan hormon) ve LH (luteinizan hormon) salınımını değiştirerek gösterdiği düşünülmektedir. Premenstrüel dönemde şiddetlenen akneli hastalarda önerilmektedir.

Dermatit
a. Alman Papatyası (German chamomile): Yapısında ‘’alfa–bisabolol’’ ve flavonoidler vardır. Alfa-bisabolol yara iyileşmesini hızlandırır. Flavonoidler ise histamin salınımını baskılar. Çalışmalarda sodyum lauryl sülfata bağlı kontakt dermatitte %1 hidrokortizon kadar etkinlik göstermiştir.
b. Zencefil (turmerik): Septik ve aseptik yaralarda kullanılır. Ayrıca antikarsinojen, antiinflamatuar etkinlik gösterir. Psoriazis, akne, egzama, fronkül tedavisinde ve deri yaşlanmasını önleme amaçlı üretilen kozmetiklerde kullanılır.
c. Hodan yağı (borage oil): Yapısında oleik asit ve α-linoleik asit vardır. İnfantil seboreik dermatitinde etkili bulunmuştur. Atopik dermatitte ise plasebodan farklı etki göstermemiştir.

Uyuz
Aloe Vera (sarı sabır): İsveç’te yapılan bir çift kör, plasebo kontrollü çalışmada Aloe vera kremi (yüzde 5), uyuz hastalarında günde 2 kez, 16 hafta boyunca kullanıldığında %83’ünün semptomlarında belirgin iyileşme görülmüştür.

Behçet Hastalığı
Çiğdem (Colchicum autumnale L.): Tübüllere bağlanarak antimitotik aktivitesi olan kolşisin çiğdem bitkisinden elde edilmektedir.

Hiperpigmentasyon
a. Arbutin: En fazla armut ağacı yapraklarında bulunur. Melanozomlardaki tirozinaz aktivitesini baskılar.
b. Meyan kökü (licorice): Etken maddesi glabridin, tirozinazı baskılar. Kobaylarda UV’ye bağlı eritem ve pigmentasyonu gerilettiği gösterilmiştir.
c. Soya: Soya sütü ve soya proteinleri, keratinositlere melanozom alınışını etkileyen PAR-2 (protease activated receptor 2) aktivitesini baskılarlar. Soya fasulyesi tripsin inhibitör faktör’ün etkili olduğu düşünülmektedir. Çalışmalarda soya fasulyesi özlerinin pigmente deri lezyonlarını gerilettiği gösterilmiştir. Dut yaprağı ve çam kabuğu (piknogenol) özleri, pigmentasyon tedavisinde etkili olduğu düşünülen diğer bitkiler arasındadır.

Viral infeksiyonlar
a. Oğul otu (lemon balm): 116 hastayı kapsayan çift kör, rastgele kontrollü bir çalışmada %1 melisa özü içeren kremin sekizinci günde herpes lezyonlarını tamamen gerilettiği gösterilmiştir. 67 hastayı kapsayan ikinci plasebo kontrollü çalışmada ise melisa özünün ilk 72 saatte uygulanması, lezyon iyileşme süresini kısaltmıştır. Echinnacea, nane ve propolis herpes infeksiyonlarına karşı etkili olduğu düşünülen diğer bitkilerdir.
b. Meyan kökü: Siklooksijenaz enzimini baskılayarak antiinflamatuar etki gösterir. Herpes zoster ve post herpetik nevraljide topikal olarak kullanılmaktadır.

Bakteriyel ve fungal infeksiyonlar
a. Çay ağacı yağı (tea tree oil ): İn vitro ortamda P. acnes, S. aureus, E. coli, C. albicans, T.rubrum’a karşı etkinliği gösterilmiştir. 104 tinea pedisli hastayı kapsayan plasebo kontrollü, rastgele, çift kör bir çalışmada %10 çay ağacı yağı kremi semptomatik iyileşme sağlamıştır.
b. Sarımsak (Allium sativum): Sarımsakta bulunan ‘’ajoene’’ antifungal etkilidir. 34 tinea pedisli hasta günde bir kez % 0,4 ajoene krem ile tedavi edilmiştir. Hastaların %79’unda 7. gün ve diğer hastalarda 14. günde iyileşme saptanmıştır. Üç aylık takipte nüks görülmemiştir.

Psoriazis
a. Aloe Vera (sarı sabır): Hafif ve orta şiddetli 60 psoriazisli hastada yapılan çift kör kontrollü çalışmada, % 0,5 aloe vera kremin plasebodan daha etkili olduğu gösterilmiştir.
b. Kapsaisin: Bilinen en acı maddelerden biridir ve kırmızı acı biberde bulunur. Etkisini periferik duyu sinir liflerinde ağrı ve kaşıntı iletiminde rol alan substans P’nin birikimini engelleyerek gösterir. Yüzde 0,025 ve % 0,075'lik kremleri vardır. Şiddetli psoriazisli 44 hastada %0,025 kapsaisin kremin altı hafta kullanılması ile lezyonlarda belirgin düzelme görülmüştür.
c. Dağ tütünü (arnica, leopard zehiri): Arnica montana, antiinflamatuar ve antitrombotik etkilidir. Yapısındaki sesquiterpen laktonlar, NF-kB (nükleer faktör-kappa B)’nin transkripsiyonunu baskılar. NF-kB, IL (interlökin)-1, IL-6 ve IL-8 gibi sitokinlerin, intersellüler adhezyon moleküllerinin, antijen sunucu hücrelerin ve siklooksijenaz enziminin genlerini kontrol eder. Arnica, psoriazisde ıslak kompres veya krem şeklinde kullanılır.

Kronik venöz yetmezlik
a. At kestanesi (horse chestnut): Aesculus hippocastanum bitkisindeki aescin; lökosit aktivasyonun inhibisyonu ile inflamasyonu, hyalürinaz ve elastaz inhibisyonu ile de kılcal damarların geçirgenliğini ve ödemi azaltır. Hemoroid, kronik venöz yetmezlik ve spor yaralanmalarının neden olduğu ödem tedavisinde kullanılır. Çalışmalarda 100–150 mg/gün dozda alt ekstremite venöz volümünü düşürerek, bacaklardaki halsizlik, kaşıntı ve ağırlık hissini azalttığı gözlenmiştir. Etken madde olarak %20 aescin içeren topikal kremler satılmaktadır.
b. Üzüm çekirdeği (grape seed, Vitis vinifera): Yapısındaki “ proantosiyanidin” çok güçlü bir antioksidandır. Kronik venöz yetmezlikte 50–300 mg günlük dozda etkilidir.
c. Japon eriği (Ginkgo biloba): Vazodilatör etkilidir. Kalp yetmezliği, astım, vertigo, tinnitus, serebral ve periferik vasküler hastalıklar ve demansda kullanılır.
d. Gotu Kola (Centella asiatica): Transkutan arteriyel oksijen basıncını ve mikrosirkülasyonu düzenler. Kronik venöz yetmezlikte, ödem ve gece ağrılarını azaltır.
e. Dağ tütünü (arnica): Topikal kullanımı inflamasyonu ve ekimozları azaltır. Krem formunda varis, ekimoz ve hemoroidlerin tedavisinde etkilidir.

Alopesi
Aromaterapi: Alopesi areatalı 86 hastada yapılan çift kör, rastgele kontrollü araştırmada çalışma grubunda üzüm çekirdeği ve jojoba yağı bazında kekik, biberiye, lavanta ve sedir yağı, kontrol grubunda ise üzüm çekirdeği ve jojoba yağı kullanılmıştır. Çalışma grubunda %44, kontrol grubunda %15 oranında iyileşme sağlanmıştır.

Deri kanserleri
a. Çay: Camellia sinensis bitkisinin fermentasyonuyla elde edilir. Yeşil çay fermente edilmemiş şeklidir. Yeşil çay özlerinin topikal uygulanması UV’ye bağlı eritemde baskılanma ve DNA hasarında azalma sağlar. Siyah çaydaki etken madde ‘’theflavin’’dir ve UV-B’ye bağlı eritemi baskılar, apopitozisi uyarır ve deri tümörlerini önler.
b. Biberiye (rosemary): Rosemary officinalis özlerinin deri tümörlerini önlediği gösterilmiştir. Kanserojenlere maruz bırakılan farelerde, biberiye özleri uygulandığında deri tümörü gelişmediği görülmüştür.
c. Arı reçinesi (propolis): Propolisdeki “clerodane’’ DNA sentezini baskılayarak displastik papillomları önler.
d. Kırmızı Ginseng: Antioksidan ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkilidir. Farelerde deri kanserlerini önlediği gösterilmiştir.
e. Deve dikeni (silimarin, milk thistle): Dermatolojide metotreksat toksisitesi ve hepatik profillerde kullanılabilir. Farelerde topikal silimarinin kimyasal karsinojenlerin neden olduğu deri kanserlerini önlediği gösterilmiştir.
Antiinflamatuvar etkili bitkisel tedaviler
Rozasea, UV, lazer ve kimyasal peeling gibi uygulamalardan sonra ortaya çıkan eritem ve hassasiyetin tedavisinde deriyi nemlendiren ve inflamasyonu baskılayan bitkisel kremler kullanılır. Bu amaçla en sık kullanılan bitkiler arasında aloe vera, Alman papatyası, jojoba yağı, yulaf, çam kabuğu özü ve likopen (domates ekstresi) yer alır.


KAYNAKLAR
(1)Özata N, Fitoterapi ve Aromaterapi, İstanbul Tıp Kitabevleri, 2019.
(2)Durusoy Ç, Ulusal B, Dermatolojide Bitkisel Tedavi - Fitoterapi, Türk Dermatoloji Dergisi, 2007; 1: 47-50.
(3)Yetkin H, Başak PY, Dermatolojide Bitkisel Tedavi, Türkderm 2006; 40 (2): 40-45.
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dermatolojide Fitoterapi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Halime Gamze KARSLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Halime Gamze KARSLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Uzm.Dyt.Halime Gamze KARSLI
İstanbul
Uzman Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi28 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Dyt.Halime Gamze KARSLI'nın Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Dermatolojide Fitoterapi' başlığıyla eşleşen başka makale bulunamadı.
► Otizmde Beslenme Kasım 2018
► Ramazan ve Beslenme Haziran 2015
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


05:20
Top