Aile Danışmanlığında Neler Oluyor?
İnsan, yaşamının başlangıcından itibaren yetişkin hale gelene kadar bir aile içinde gelişmekte, büyümekte ve değişmektedir. Geçmişten günümüze kadar aile yapıları; kök ebeveynlerin de (anneanne. babaanne, büyükanne, büyükbaba, amcalar, dayılar, teyzeler, halalar,) dahil olduğu geniş aileden, anne baba ve çocuk (lar) dan oluşan çekirdek aileye evrilmiştir.
Aile yapılarının çekirdek aileye dönüşümünden başka yine bireysel değişimler ve rollerin farklılaşması, toplumsal statülerdeki değişimler, eğitim sistemi ve değerlerdeki değişiklikler, teknolojinin hızla ilerlemesi ve buna ayak uydurma çabaları kişiler arası ve aile ilişkilerinde çatışmalar yaratabilmektedir.
Günümüzde kişilerarası ilişkilerde bireysellik artarken pandemi koşullarında eve kapanma evden çalışma, internet ve sanal sistemlerin de katkısı ile insanlar yalnızlaşmakta ve yüz yüze etkileşim giderek azalmaktadır.
Bütün bu etkileşim yoksunluğu veya ev içi sıkışık ortamda kişisel alan özgürlüğünün azalması ve bir çok daha farklı nedenlerle aile içi iletişim, ritüeller ve dengeler de bozulmaktadır.
Bu sıkışmışlık ve iletişimsizlik içinde aile üyeleri kendi köşelerine çekilmekte, toplumsal yaşam içindeki yalnızlık ev içinde de sürmektedir.
İşte tam da bu koşullarda bakımı aksatılan özenilmeyen ritüellerinden beslenemeyen ailenin dengeleri değişmekte ve ilişkiler çatışmaya dönüşerek bozulmaktadır.
Bozulan denge nedeniyle huzursuzlaşan ve problemleri artık baş edilemeyecek düzeye gelen aile üyelerinden biri kadın veya erkek bazen her ikisi birlikte aile danışmanlığı talebinde bulunabilir.
Aile danışmanlığında süreç bir telefon görüşmesiyle başlar. İlk iletişim kurulan kişi genelde sekreter olur. Sekreterden adres, seans süresi ve ücret konularında bilgi alındıktan sonra prensip olarak 48 saat içinde ilk randevu oluşturulur.
Oturum başlamadan önce terapist hem fiziksel ( giyim kuşam, uyku, yeme içme seçimi, oturum ortamının ısı ışık hijyen vb. bakımdan hazırlanması telefonların sessize alınması) hem de zihinsel ( zihnin diğer olaylardan boşaltılması kendini seans süresince danışan aileye adayacak zihinsel hazırlığın yapılması) olarak görüşmeye hazırlanır.
İlk randevuya zamanında gelip gelmeme hem danışan için hem de danışman için önemlidir.
Aile danışmanlığı süreci tanışma ve danışmaya devam edip etmeme kararının alındığı ilk seansla başlar. Tanışma sürecinde danışman (terapist) kendisini profesyonel kimlik çerçevesinde tanıtır.
Daha sonra aile bireyleri tek tek kendisini tanıtır. Tanışmada bilgi kısmında genellikle
Kadın ve erkeğin isimleri
Evliyseler evlilik yılları
Çocukların isimleri yaşları
Kendi ana babaları kardeşleri
Yaş
Meslek
Öğrenim durumları
Daha öce terapi alıp almadıkları
Oturdukları yer gibi demografik bilgiler alınır.
Bilgi toplama boyutunda terapist Ailenin içinde bulunduğu yaşam evresi hakkında, (eşlerin ayrı ayrı kök aileleri kardeşleri, geniş aile ilişkileri nasıl ne zaman ve nerede tanıştıkları, sözlülük, nişanlılık,nikah, düğün süreçleri ve tarihleriçocuk doğum tarihi) genogram oluşturabilir.
Sonrasında danışan, süreç ve işleyiş konusunda bilgi verir. Tanışma sonrası genellikle her aile bireyi problemi kendi açısından anlatır. Bu evrede ailenin problem veya problemleri belirlenir. Bu aşamadan sonra var olan durum özetlenerek aile ile çalışılıp çalışılmayacağına karar verilir.
Eğer aile ile çalışılmaya karar verilmişse seans gün ve aralıkları tespit edilerek Aile danışmasının bundan sonraki oturumlara geçilir. Bu aşamada aile üyelerinden sürece katılmayan varsa terapist devreye girerek katılmayan aile bireyi ile görüşerek sürece katılmasını sağlanmaya çalışır. Yine bu aşamada aile bireylerinin birbiriyle iletişim kurmaları teşvik edilir ve aile dinamikleri incelenerek notlar alınır. Yine bu evrede aile bireylerinin problem çözmeye ve ilişkideki kazançlarını artırmaya yönelik düzenlemeler yapılır.
Aile üyelerinin problemlerini ve bunların aile bireyleri üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılabilmesi için zaman zaman ölçme araçları testler kullanılarak sonuçları aile üyeleri ile değerlendirilerek yorumlanır. Bu aşamada aile bireylerinin hem kendilerini hem de diğer aile üyelerini daha iyi tanıma ve anlama fırsatları yakalanabilir.
Aile örüntüsü ve dinamiklerinin anlaşılması amacıyla aileye bir örnek olay veya ev ödevi verilerek var olan davranış örüntüleri ve aile etkileşimleri gözlenir. Aile dinamikleri ve dengesinin nasıl olduğu, çatışmaların nasıl başladığı ve bitirildiği, sorunlarla baş etme yöntem ve becerileri tespit edilerek bu konuda aileye ip uçları verilebilir.
Aile bireylerinin hazır olmalarından sonra değişim konusuna ağırlık vererek aile üyelerini yeni davranışlar konusunda risk almaya özendirmek için motive etme çalışmaları yapılabilir. Bu çalışmalarda sürecin önemi vurgulanarak terapist aktif olarak rol alır ve uygun aile danışmanlığı kuramsal yaklaşımlarından birini veya birkaçını birlikte kullanabilir.
Bu yaklaşımları kullanarak aile değişirken tüm bu değişimleri gösteren en küçük farklılıklar da dahil olmak üzere değişim terapist tarafından aile bireylerine gösterilir. Çünkü bu değişen davranışları aile bazen fark edemeyebilir.
Bu ve bundan sonraki oturum aşamalarında özetle;
Problemler ortaya konulur; bunlar aile içindeki roller, görev paylaşımları, ortaklıklar, koalisyonlar, iletişim çatışmaları, kök aile ilişkileri, güç savaşları, bağımlılık veya bağımsızlık, duygusal, fiziksel, maddi, sosyal, kişisel ihtiyaçların karşılanması sorunları, duyguların ve düşünce veya ihtiyaçların ifade ediliş biçimleri vb. olabilir
Ailenin güçlü yönleri belirlenir; birlikte yapmaktan hoşlandıkları ortak etkinlikler, hatırladıkları en mutlu zamanlar, ortak hayal ve hedefleri, beğendikleri yönleri olabilir.
Kuramsal yaklaşım belirlenerek aile danışmasının yapısı oluşturulur;Terapistin donanımında bulunan ve etkinliğine inandığı bir aile danışmanlığı modeline göre hipotez oluşturması ve bu hipotezin çözümüne yönelik plan yapma ve uygulama aşamasıdır.
Aileye ilgi gösterilerek motive edilir; burada aile üyelerine eşit mesafede olmak tüm aile üyelerine ilgi göstermek ve her birini ilerleme davranışlarını göstererek motive etmek ve kazançlarını göstermek önemlidir.
Ailenin kavrayış anlayış hızına ayak uydurularak problemlerini çalışmasına olanak ve ortam sağlanır; çoğu zaman danışman aile problemlerinin kaynağının ve çözümünün çok önceden farkına varabilir. Bunun çözüme katkısı açısında aileye faydası yoktur. Önemli olan aile bireylerinin bunu anlaması kavraması ve çözümü içselleştirerek öğrenmesi ve uygulamasıdır. Bu bakımdan sabırla ailenin hızında ilerlemek gerekir.
İşe yarayan aile dinamiklerini tekrar çalıştırılması sağlanır; aile içindeki kriz ve çatışma anlarında umutsuzluk ve öfke duyguları çok hâkim olduğundan daha önce işe yarayan müdahale yöntem ve kararlar mutlu anlar unutulup göz ardı edilebilir. Ortalık yatıştıktan sonra bunlar tekrar gözden geçirilebilir.
Aileyi bir arada tutan ritüellerin kullanılması teşvik edilir, bunlar akşam yemekleri, birlikte tatile gitmek, yemek pişirmek, film izlemek, tavla oynamak, spor yapmak, pikniğe gitmek vb. olabilir
Değişen ve işe yarayan davranışlar vurgulanır; Terapi seansları boyunca danışman tespit ettiği ve not aldığı olumlu değişikliklere vurgu yaparak bunu aileye gösterir.
Ailenin problem çözme, krize müdahale ve baş etme becerileri geliştirilir; oturumlar boyunca gerek örnek olay, gerek ev ödevleri ve bunların tartışılması, terapistin kendisinin rol model olarak öğrettiği becerilerin, basitten zor problemlere doğru çözüm pratiğinin geliştirilmesi ve hayata uygulaması ve yerleştirilmesi aşamasıdır.
Son evre olan görüşmenin sonlandırılması aşamasında; kontrol oturumlarının tarih aralıkları açılarak kontrol görüşmeleri planlanır. Sonlandırma aşamasında; terapistin ailenin amaçlarına ulaştığını anladığı anda danışma sonlandırılır. Süreç boyunca yaşana değişiklikler alınan kararlar gözden geçirilerek hem aile üyeleri hem de danışman tarafından genel bir değerlendirme yapılır. Aile bireylerinin uzun vadeli amaçları ele alınır. Ailenin kaynakları tekrar özetlenir. Birkaç aralıkları uzatılmış kontrol oturumundan sonra aileye ihtiyaç duyulduğunda tekrar görüşülebileceği söylenerek süreç bitirilir.
05/01/2022 İzmir
Tayfun Kemal karayılanlı
Uzman Psikolojik Danışman, Aile Danışmanı ve EMDR terapisti
KAYNAKLAR
Nazlı Serap (2003) Aile Danışmanlığı Ankara Anı Yayıncılık
Satir V. (2001) İnsan Yaratmak İstanbul Beyaz Yayınları
Aile yapılarının çekirdek aileye dönüşümünden başka yine bireysel değişimler ve rollerin farklılaşması, toplumsal statülerdeki değişimler, eğitim sistemi ve değerlerdeki değişiklikler, teknolojinin hızla ilerlemesi ve buna ayak uydurma çabaları kişiler arası ve aile ilişkilerinde çatışmalar yaratabilmektedir.
Günümüzde kişilerarası ilişkilerde bireysellik artarken pandemi koşullarında eve kapanma evden çalışma, internet ve sanal sistemlerin de katkısı ile insanlar yalnızlaşmakta ve yüz yüze etkileşim giderek azalmaktadır.
Bütün bu etkileşim yoksunluğu veya ev içi sıkışık ortamda kişisel alan özgürlüğünün azalması ve bir çok daha farklı nedenlerle aile içi iletişim, ritüeller ve dengeler de bozulmaktadır.
Bu sıkışmışlık ve iletişimsizlik içinde aile üyeleri kendi köşelerine çekilmekte, toplumsal yaşam içindeki yalnızlık ev içinde de sürmektedir.
İşte tam da bu koşullarda bakımı aksatılan özenilmeyen ritüellerinden beslenemeyen ailenin dengeleri değişmekte ve ilişkiler çatışmaya dönüşerek bozulmaktadır.
Bozulan denge nedeniyle huzursuzlaşan ve problemleri artık baş edilemeyecek düzeye gelen aile üyelerinden biri kadın veya erkek bazen her ikisi birlikte aile danışmanlığı talebinde bulunabilir.
Aile danışmanlığında süreç bir telefon görüşmesiyle başlar. İlk iletişim kurulan kişi genelde sekreter olur. Sekreterden adres, seans süresi ve ücret konularında bilgi alındıktan sonra prensip olarak 48 saat içinde ilk randevu oluşturulur.
Oturum başlamadan önce terapist hem fiziksel ( giyim kuşam, uyku, yeme içme seçimi, oturum ortamının ısı ışık hijyen vb. bakımdan hazırlanması telefonların sessize alınması) hem de zihinsel ( zihnin diğer olaylardan boşaltılması kendini seans süresince danışan aileye adayacak zihinsel hazırlığın yapılması) olarak görüşmeye hazırlanır.
İlk randevuya zamanında gelip gelmeme hem danışan için hem de danışman için önemlidir.
Aile danışmanlığı süreci tanışma ve danışmaya devam edip etmeme kararının alındığı ilk seansla başlar. Tanışma sürecinde danışman (terapist) kendisini profesyonel kimlik çerçevesinde tanıtır.
Daha sonra aile bireyleri tek tek kendisini tanıtır. Tanışmada bilgi kısmında genellikle
Kadın ve erkeğin isimleri
Evliyseler evlilik yılları
Çocukların isimleri yaşları
Kendi ana babaları kardeşleri
Yaş
Meslek
Öğrenim durumları
Daha öce terapi alıp almadıkları
Oturdukları yer gibi demografik bilgiler alınır.
Bilgi toplama boyutunda terapist Ailenin içinde bulunduğu yaşam evresi hakkında, (eşlerin ayrı ayrı kök aileleri kardeşleri, geniş aile ilişkileri nasıl ne zaman ve nerede tanıştıkları, sözlülük, nişanlılık,nikah, düğün süreçleri ve tarihleriçocuk doğum tarihi) genogram oluşturabilir.
Sonrasında danışan, süreç ve işleyiş konusunda bilgi verir. Tanışma sonrası genellikle her aile bireyi problemi kendi açısından anlatır. Bu evrede ailenin problem veya problemleri belirlenir. Bu aşamadan sonra var olan durum özetlenerek aile ile çalışılıp çalışılmayacağına karar verilir.
Eğer aile ile çalışılmaya karar verilmişse seans gün ve aralıkları tespit edilerek Aile danışmasının bundan sonraki oturumlara geçilir. Bu aşamada aile üyelerinden sürece katılmayan varsa terapist devreye girerek katılmayan aile bireyi ile görüşerek sürece katılmasını sağlanmaya çalışır. Yine bu aşamada aile bireylerinin birbiriyle iletişim kurmaları teşvik edilir ve aile dinamikleri incelenerek notlar alınır. Yine bu evrede aile bireylerinin problem çözmeye ve ilişkideki kazançlarını artırmaya yönelik düzenlemeler yapılır.
Aile üyelerinin problemlerini ve bunların aile bireyleri üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılabilmesi için zaman zaman ölçme araçları testler kullanılarak sonuçları aile üyeleri ile değerlendirilerek yorumlanır. Bu aşamada aile bireylerinin hem kendilerini hem de diğer aile üyelerini daha iyi tanıma ve anlama fırsatları yakalanabilir.
Aile örüntüsü ve dinamiklerinin anlaşılması amacıyla aileye bir örnek olay veya ev ödevi verilerek var olan davranış örüntüleri ve aile etkileşimleri gözlenir. Aile dinamikleri ve dengesinin nasıl olduğu, çatışmaların nasıl başladığı ve bitirildiği, sorunlarla baş etme yöntem ve becerileri tespit edilerek bu konuda aileye ip uçları verilebilir.
Aile bireylerinin hazır olmalarından sonra değişim konusuna ağırlık vererek aile üyelerini yeni davranışlar konusunda risk almaya özendirmek için motive etme çalışmaları yapılabilir. Bu çalışmalarda sürecin önemi vurgulanarak terapist aktif olarak rol alır ve uygun aile danışmanlığı kuramsal yaklaşımlarından birini veya birkaçını birlikte kullanabilir.
Bu yaklaşımları kullanarak aile değişirken tüm bu değişimleri gösteren en küçük farklılıklar da dahil olmak üzere değişim terapist tarafından aile bireylerine gösterilir. Çünkü bu değişen davranışları aile bazen fark edemeyebilir.
Bu ve bundan sonraki oturum aşamalarında özetle;
Problemler ortaya konulur; bunlar aile içindeki roller, görev paylaşımları, ortaklıklar, koalisyonlar, iletişim çatışmaları, kök aile ilişkileri, güç savaşları, bağımlılık veya bağımsızlık, duygusal, fiziksel, maddi, sosyal, kişisel ihtiyaçların karşılanması sorunları, duyguların ve düşünce veya ihtiyaçların ifade ediliş biçimleri vb. olabilir
Ailenin güçlü yönleri belirlenir; birlikte yapmaktan hoşlandıkları ortak etkinlikler, hatırladıkları en mutlu zamanlar, ortak hayal ve hedefleri, beğendikleri yönleri olabilir.
Kuramsal yaklaşım belirlenerek aile danışmasının yapısı oluşturulur;Terapistin donanımında bulunan ve etkinliğine inandığı bir aile danışmanlığı modeline göre hipotez oluşturması ve bu hipotezin çözümüne yönelik plan yapma ve uygulama aşamasıdır.
Aileye ilgi gösterilerek motive edilir; burada aile üyelerine eşit mesafede olmak tüm aile üyelerine ilgi göstermek ve her birini ilerleme davranışlarını göstererek motive etmek ve kazançlarını göstermek önemlidir.
Ailenin kavrayış anlayış hızına ayak uydurularak problemlerini çalışmasına olanak ve ortam sağlanır; çoğu zaman danışman aile problemlerinin kaynağının ve çözümünün çok önceden farkına varabilir. Bunun çözüme katkısı açısında aileye faydası yoktur. Önemli olan aile bireylerinin bunu anlaması kavraması ve çözümü içselleştirerek öğrenmesi ve uygulamasıdır. Bu bakımdan sabırla ailenin hızında ilerlemek gerekir.
İşe yarayan aile dinamiklerini tekrar çalıştırılması sağlanır; aile içindeki kriz ve çatışma anlarında umutsuzluk ve öfke duyguları çok hâkim olduğundan daha önce işe yarayan müdahale yöntem ve kararlar mutlu anlar unutulup göz ardı edilebilir. Ortalık yatıştıktan sonra bunlar tekrar gözden geçirilebilir.
Aileyi bir arada tutan ritüellerin kullanılması teşvik edilir, bunlar akşam yemekleri, birlikte tatile gitmek, yemek pişirmek, film izlemek, tavla oynamak, spor yapmak, pikniğe gitmek vb. olabilir
Değişen ve işe yarayan davranışlar vurgulanır; Terapi seansları boyunca danışman tespit ettiği ve not aldığı olumlu değişikliklere vurgu yaparak bunu aileye gösterir.
Ailenin problem çözme, krize müdahale ve baş etme becerileri geliştirilir; oturumlar boyunca gerek örnek olay, gerek ev ödevleri ve bunların tartışılması, terapistin kendisinin rol model olarak öğrettiği becerilerin, basitten zor problemlere doğru çözüm pratiğinin geliştirilmesi ve hayata uygulaması ve yerleştirilmesi aşamasıdır.
Son evre olan görüşmenin sonlandırılması aşamasında; kontrol oturumlarının tarih aralıkları açılarak kontrol görüşmeleri planlanır. Sonlandırma aşamasında; terapistin ailenin amaçlarına ulaştığını anladığı anda danışma sonlandırılır. Süreç boyunca yaşana değişiklikler alınan kararlar gözden geçirilerek hem aile üyeleri hem de danışman tarafından genel bir değerlendirme yapılır. Aile bireylerinin uzun vadeli amaçları ele alınır. Ailenin kaynakları tekrar özetlenir. Birkaç aralıkları uzatılmış kontrol oturumundan sonra aileye ihtiyaç duyulduğunda tekrar görüşülebileceği söylenerek süreç bitirilir.
05/01/2022 İzmir
Tayfun Kemal karayılanlı
Uzman Psikolojik Danışman, Aile Danışmanı ve EMDR terapisti
KAYNAKLAR
Nazlı Serap (2003) Aile Danışmanlığı Ankara Anı Yayıncılık
Satir V. (2001) İnsan Yaratmak İstanbul Beyaz Yayınları
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Aile Danışmanlığında Neler Oluyor?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Dnş.Tayfun Kemal KARAYILANLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Dnş.Tayfun Kemal KARAYILANLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
aile danışmanlığı, aile danışmanlığı nedir, aile danışmanlığı süreci, aile danışmanlığı nasıl yapılır, aile danışmanlığı nasıl olur
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
