Çocuklara Sınır Koyma Yöntemleri- Ebeveynlere Tavsiyeler
Anne babaların en çok endişelendikleri, kendileri ile ilgili şüpheye düştükleri, uyguladığı yöntemlerin doğru olup olmadığını sorguladıkları bir konu: Çocuklara sınır koyma.
Sınır koymak çocukların güvende ve rahat hissedebileceği alanları belirlemek ve onların gelişimine olumlu anlamda katkı sağlamak için oluşturulan ve mutlaka istikrar gerektiren bir süreçtir.
Çocuklar Sınır Sever
Çocuk çadır sever, kapı arkası sever, masa altı sever. Sınırların net çizildiği, yaşam alanının belli olduğu yerlerde kendini daha güvende hisseder ve bu durumdan keyif alır. Kendi yolunu bulmak için yolu bilen kişinin yönergelerine ihtiyaç duyar ve işaretleri takip eder. Böylece kendini güvende hisseder. Sosyal becerileri güçlenir, problem çözme yetisi kazanır. Yaptığı davranışların sorumluluğunu alma ve olumsuz durumlara yönelik baş etme stratejileri geliştirir.
Çocuk “Yanlış Davranışı” Öğrenmelidir
Bir çocuk kendi yolunu ararken bir yetişkin tarafından yönlendirilmez ise her yolu denemek ister. Bu noktada da zarar görmesi muhtemeldir. Çocuk yanlış davranışı öğrenmelidir. Aksi takdirde bu durum çocuğu strese sokar. Kafa karışıklığı yaşar ve duygularını kontrol edemez. Sosyal ilişkileri olumlu gelişim gösteremez. Aile içi çatışmalar yaşanır. O nedenle çocuk “hayır” kelimesini duymalı ve bunun açıklaması kendisine yapılmalıdır.
Birtakım Sınır Koyma Örnekleri
Her şeyden önce çocuğa konulan kurallarda anne ve babanın ortak bir dil kullanması, beraber hareket etmesi sınır koyma konusunda altın kuraldır. Annenin kabul edip babanın kabul etmediği ya da tam tersi olan durumlarda çocuk zaman içerisinde taraf tutmaya başlar ve bu durum ebeveynleri ile güvenli ilişki kurmasının önüne geçer. Çocuk emeklemeye başlayıp anne ve babasından bağımsız hareket etmeye başladıktan sonra aşamalı olarak çocuğa sınırlar koymak gelişimine oldukça katkı sağlar.
1) Basit Cümleler Kullanmaya Özen Gösterin.
Çocukların dil ve zihin gelişimi açısından onlarla konuşmak, bol bol kitap okumak, farklı konular üzerine anlatımlarda bulunmak elbette çok etkili. Ancak çocuklara yönerge verirken basit ve sade dil kullanılması çok daha etkili olacaktır.
2) Anahtar Kelimeler Bulun.
Çocuğunuza yapmasını istemediği bir şeyi söylerken sıklıkla kullandığınız bir uyarı kelimesi bulabilirsiniz. ( Hayır, olmaz, yapma vb.) Bu şekilde çocuk kafasında durumu daha kolay kodlayabilir. Cümleye anahtar kelime ile başlayarak çocuğunuzun odağını kendinizde toplayabilirsiniz. “Hayır” veya “Olmaz” dedikten sonra durumun nedenlerini açıklamak daha etkili olacaktır.
3) Çevrenizi Sadeleştirin. Kuralları Önceden Belirleyin.
Çocuğa uygun yaşam alanı oluşturmak minimum düzeyde uyarıya duyacağı anlamına gelir. O nedenle çocuğun güvenliğini tehdit edebilecek unsurları ortadan kaldırmak çok önemli. Evde yetişkin gözetimi gerekmeden rahatlıkla oynayabileceği alanlar açmak, tehlikeli eşyaları, araç ve gereçleri ortadan kaldırmak çocuğun konfor alanını genişletir. Hareket alanını engellemeden oynadığı oyunlar ya da bulunduğu alanlarla ilgili en baştan kuralları koymak ve bu kuralları aralarda hatırlatmak çocuğunuzun kuralları içselleştirmesinde yardımcı olacaktır.
4) Çocuğunuza Alternatifler Sunun.
Çocuklar engellenmişlik hissi ile öfke nöbetleri geçirebilir ve istediği şeyi yaptırmak için ağlama tepkisi gösterebilir. Bu noktada çocuğunuzun odağını başka yöne çekmeyi deneyebilirsiniz. Farklı etkinlikler sunarak sakinleşmesine yardımcı olabilir, dikkatini dağıtabilirsiniz. Ağlamaya devam ettiği durumda sakinleşmesi için ona zaman tanıyabilirsiniz.
5) Çocuğunuza Zaman Tanıyın.
Çocuğunuzu değişikliklere hazırlamak için ona süre verin. Yatma saati gelen çocuğa “10 dakika sonra odana gideceğiz.”, parktan eve dönmesi gereken çocuğa “ 3 kere daha kaydıktan sonra eve döneceğiz.” Mont giymek istemeyen çocuğa evden çıkmadan önce “Dışarı çıktığımızda hava çok soğuk olacak, o yüzden hepimizin mont giymesi gerekiyor.” gibi hatırlatmalarda bulunabilirsiniz. Bu durum çocuğun yeniliklere daha kolay uyum sağlamasına yardımcı olacaktır.
6) Olumlu Dönütlere Öncelik Verin.
Her çocuk takdir sever ve buna ihtiyaç duyar. Koyduğunuz kurallara uyduğunda mutlaka olumlu geri bildirimde bulunun. Böylece çocuğunuzla daha kolay iş birliği yapabilir, ilişkilerinizi daha da güçlendirebilirsiniz.
Aycan KANTOĞLU
Uzman Klinik Psikolog
Sınır koymak çocukların güvende ve rahat hissedebileceği alanları belirlemek ve onların gelişimine olumlu anlamda katkı sağlamak için oluşturulan ve mutlaka istikrar gerektiren bir süreçtir.
Çocuklar Sınır Sever
Çocuk çadır sever, kapı arkası sever, masa altı sever. Sınırların net çizildiği, yaşam alanının belli olduğu yerlerde kendini daha güvende hisseder ve bu durumdan keyif alır. Kendi yolunu bulmak için yolu bilen kişinin yönergelerine ihtiyaç duyar ve işaretleri takip eder. Böylece kendini güvende hisseder. Sosyal becerileri güçlenir, problem çözme yetisi kazanır. Yaptığı davranışların sorumluluğunu alma ve olumsuz durumlara yönelik baş etme stratejileri geliştirir.
Çocuk “Yanlış Davranışı” Öğrenmelidir
Bir çocuk kendi yolunu ararken bir yetişkin tarafından yönlendirilmez ise her yolu denemek ister. Bu noktada da zarar görmesi muhtemeldir. Çocuk yanlış davranışı öğrenmelidir. Aksi takdirde bu durum çocuğu strese sokar. Kafa karışıklığı yaşar ve duygularını kontrol edemez. Sosyal ilişkileri olumlu gelişim gösteremez. Aile içi çatışmalar yaşanır. O nedenle çocuk “hayır” kelimesini duymalı ve bunun açıklaması kendisine yapılmalıdır.
Birtakım Sınır Koyma Örnekleri
Her şeyden önce çocuğa konulan kurallarda anne ve babanın ortak bir dil kullanması, beraber hareket etmesi sınır koyma konusunda altın kuraldır. Annenin kabul edip babanın kabul etmediği ya da tam tersi olan durumlarda çocuk zaman içerisinde taraf tutmaya başlar ve bu durum ebeveynleri ile güvenli ilişki kurmasının önüne geçer. Çocuk emeklemeye başlayıp anne ve babasından bağımsız hareket etmeye başladıktan sonra aşamalı olarak çocuğa sınırlar koymak gelişimine oldukça katkı sağlar.
1) Basit Cümleler Kullanmaya Özen Gösterin.
Çocukların dil ve zihin gelişimi açısından onlarla konuşmak, bol bol kitap okumak, farklı konular üzerine anlatımlarda bulunmak elbette çok etkili. Ancak çocuklara yönerge verirken basit ve sade dil kullanılması çok daha etkili olacaktır.
2) Anahtar Kelimeler Bulun.
Çocuğunuza yapmasını istemediği bir şeyi söylerken sıklıkla kullandığınız bir uyarı kelimesi bulabilirsiniz. ( Hayır, olmaz, yapma vb.) Bu şekilde çocuk kafasında durumu daha kolay kodlayabilir. Cümleye anahtar kelime ile başlayarak çocuğunuzun odağını kendinizde toplayabilirsiniz. “Hayır” veya “Olmaz” dedikten sonra durumun nedenlerini açıklamak daha etkili olacaktır.
3) Çevrenizi Sadeleştirin. Kuralları Önceden Belirleyin.
Çocuğa uygun yaşam alanı oluşturmak minimum düzeyde uyarıya duyacağı anlamına gelir. O nedenle çocuğun güvenliğini tehdit edebilecek unsurları ortadan kaldırmak çok önemli. Evde yetişkin gözetimi gerekmeden rahatlıkla oynayabileceği alanlar açmak, tehlikeli eşyaları, araç ve gereçleri ortadan kaldırmak çocuğun konfor alanını genişletir. Hareket alanını engellemeden oynadığı oyunlar ya da bulunduğu alanlarla ilgili en baştan kuralları koymak ve bu kuralları aralarda hatırlatmak çocuğunuzun kuralları içselleştirmesinde yardımcı olacaktır.
4) Çocuğunuza Alternatifler Sunun.
Çocuklar engellenmişlik hissi ile öfke nöbetleri geçirebilir ve istediği şeyi yaptırmak için ağlama tepkisi gösterebilir. Bu noktada çocuğunuzun odağını başka yöne çekmeyi deneyebilirsiniz. Farklı etkinlikler sunarak sakinleşmesine yardımcı olabilir, dikkatini dağıtabilirsiniz. Ağlamaya devam ettiği durumda sakinleşmesi için ona zaman tanıyabilirsiniz.
5) Çocuğunuza Zaman Tanıyın.
Çocuğunuzu değişikliklere hazırlamak için ona süre verin. Yatma saati gelen çocuğa “10 dakika sonra odana gideceğiz.”, parktan eve dönmesi gereken çocuğa “ 3 kere daha kaydıktan sonra eve döneceğiz.” Mont giymek istemeyen çocuğa evden çıkmadan önce “Dışarı çıktığımızda hava çok soğuk olacak, o yüzden hepimizin mont giymesi gerekiyor.” gibi hatırlatmalarda bulunabilirsiniz. Bu durum çocuğun yeniliklere daha kolay uyum sağlamasına yardımcı olacaktır.
6) Olumlu Dönütlere Öncelik Verin.
Her çocuk takdir sever ve buna ihtiyaç duyar. Koyduğunuz kurallara uyduğunda mutlaka olumlu geri bildirimde bulunun. Böylece çocuğunuzla daha kolay iş birliği yapabilir, ilişkilerinizi daha da güçlendirebilirsiniz.
Aycan KANTOĞLU
Uzman Klinik Psikolog
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
