Çocukla iletişim kurduğumuzda onu anlamız, onun yaşına ve gelişimine uygun davranmamız açısından iki yaşında olan çocuğun gelişimine dair bazı terimleri bilmek iyi olacaktır.
Sembolik Oyun
2-4 yaş arasında sembolik oyun oluşmaya başlar. Aslında var olmayan bir kişiyi, nesneyi sanki varmış gibi bir başka sembol ve ya sözcük ile zihinsel olarak göstermeye çalışır. Telefonla konuşmuş gibi oyun oynar ama eline aldığı telefon değildir de başka bir nesnedir. Evcilik oyuncakları ile oynarken plastik bardak tan çay getirmiş gibi yapar, tabağın içi boştur ama aslında hayalinde tabağın içi kurabiyelerle doludur. Siz kurabiyeler varmış gibi hayal ederek tane tane çocuğunuzun tabağındakileri yediğinizde onun zahmetine ve zerafetine karşılık çok güzel bir teşekkür sunmuş olursunuz. Çocuğunuz hemen hemen her oyuncağı ile sembolik oyun oynar minik parmak kuklaları ile oynayan Ayşe bir eline baba kuklasını diğer eline kız çocuğunun kuklasını alıp baba kuklası ile kız çocuğu kuklasını birleştirip öpüştürdü. Ayşe bu kim dedim baba, bu kim diye diğer kuklayı sorduğumda Ayşe dedi. Orada oyununda babasını özlediğini ve onu öpmek istediğini canlandırmıştı. Çocuk oynadığı oyunlar aracılığıyla duygularını dışa yansıtır ve duygusal dengesini korumaya çalışır.

Egosantrizim-Benmerkezcilik
Çocuk kendi bakış açısı dışında başkalarının da bakış açısı olduğunu ayırt edemez. Başka insanların düşünceleri ve hislerinin olduğunu anlayamazlar. Gerçekleşen olayların kendilerinden kaynaklandığını düşünürler. Bu dönemde çocuk düşüncede de egosantriktir yani benmerkezcidir.
Egonun oluştuğu bu dönemde, benmerkezcilik bencilliğin en masum evresidir. Çocuk gördüğü bir nesnenin onu ne kadar mutlu ettiğini annesiyle paylaşmak ister ve sürekli Anne bak, Anne bak. diyerek emir verir. Annesinin ondan başka bir işinin olmadığını düşünür ve daima oyununda bebeklerini canlandırması için onu kullanır. Abi veya ablası olan çocuklar bu dönemde şanslıdırlar. Çünkü 2 yaş çocuğunun emirlerine ve sempatisine tahammül edebilme kapasiteleri yetişkinlere oranla çok daha fazladır. Anne tut, anne gel, baba git, anne aç, süt ver, baba bak gibi masum emirler yağdırarak etrafında onu seven ve ona güven veren bireylerin ona hizmet etmesini ve onunla oynamasını ister.
Animizim- Canlandırmacılık
Animizim canlı veya cansız tüm varlıkların bir ruhunun olduğu anlayıştır. İki yaş özelliği olarak incelenip kabul edildiğinde cansız varlıkların canlı niteliklere sahip olduklarını düşünürler. Sehpaya çarpıp canı yandığında, sehpanın da bir canı olduğunu düşünür, sehpanın canını yakmak için sehpayı gidip döver. Oyuncak bebeklerini canlandırır, onlara yemek yedirir, elbise giydirir, krem sürer, bebeklerini uyutur bir yere giderken onların da gelmesini ister çünkü onları zihninde canlı olarak düşünür ve oyun oynarken bebeklerinin canlandırılması onları çok mutlu eder.
Özerklik
İki yaşına gelen çocuk artık yemek yerken, dışarıda yürürken, evin içinde odaları gezerken ve çekmeceleri karıştırırken bağımsız olmak ister, size ait olan eşyalara da dokunmak karıştırmak ister, kendisinin güvenli bulduğu her hangi bir yere tırmanır, çıkar, koşar, saklanır. İki yaş çocuğu artık annesine eskisi kadar bağlı olmadığını fakat bazı durumlarda yetişkin yardımını kabul ettiğini size hissettirmeye başlar. Bir bardağı, tabağı kendisinin taşıyabileceğine inanır. Bir şeyin nasıl yapıldığını gören insan onu yapabileceğine inanır ve onu yapmadan asla tatmin olmaz, bu yüzden sizlerden gördüğü herhangi bir davranışı tekrarlar ve taklit eder kısıtlandığı zaman ve kendisine inanılmadığı zaman kendi yeteneklerinden kuşku duyar ve kendisine yanlışlıkla zarar verdiği durumda da utanmaya başlar. Bu dönemin sağlıklı atlatılabilmesi için çocuğun davranışlarını suçlamak yerine, onun yanlışlarını en aza indirmek için çevre düzenlemesi yapmalıyız. Bu çevre düzenlemesinde çocuğun kendi kişisel eşyaları ve oyuncaklarına rahatça erişebildiği yerlere koymalıyız. Çocuk bir oyuncağı ile oynadığı zaman diğerine rahatlıkla kendisi ulaşabilmelidir. Oyun çocuğun işdir ve oyun yolu ile gündelik hayatta öğrendiği, gördüğü şeyleri deneyimler. Oynayacak oyunu bittiğinde yani sıkıldığında çocuk yeni şeyler keşfetme arayışında olduğunu göreceksiniz. Bu durum bizi biraz rahatsız edebilir. Çünkü çocuk bizim için önemli olan bir eşyaya zarar verebilir ya da tehlikeli olacak bir aletle oynayıp kendisine zarar verebilir. Bu tür durumları tespit edip uygun tedbirleri almalıyız. Kırılacak eşyaları onun elinin yetişebildiği dolaplara değil daha üst dolaplara koyabiliriz. Bıçak, iğne, makas, çakmak gibi tehlike oluşturacak eşyaları onun elinin ya da boyunun yetişemeyeceği alanlara koymalıyız. Bulaşık makinasını boşaltma işlemine yardım etme isteğini geri çevirmemeliyiz, sofra kurarken bacaklarımıza dolandığın da ona kızmamalıyız yardımını büyük bir teşekkürle kabul etmeliyiz ki kendine güvenini pekiştirsin.
Çocuk bu dönemde eline aldığı bir nesne tehlikeli ise tehlikeyi en aza indirecek şekilde çocuğu yönlendirmeliyiz. Bu dönemde ebeveynler davranışların da tutarlı olmalılar. Çocuklara dokunmamaları ve yapmamaları konusunda zararlı ve tehlikeli gelebilecek davranışlardan çocuklarını men ederken çocuk ikileme düşmemelidir. Çocuğun egemenlik alanı ailedir ve aile üyeleri birbiriyle uyum içinde olmalıdır. Çocuğun bağımsızlık isteği gerektiğinden fazla kısıtlandığında utanma ve kendi güçlerinden kuşku duyma düşüncesine kapılır. Bu dönem üç yaşına kadar devam eder.
ÇOCUK GELİŞİM UZMANI FATMA ÖZGEN