13-15 Ay Çocuk Gelişimi
ONÜÇÜNCÜ AY
Bebek konuşması
Çoğu bebek bu dönemde yürümeye başlamış veya sendelemektedirler. Eğer bebeğiniz yürümenin daha eşiğinde veya mobilyaları dolanıyorsa sabırlı olun. İnsan olarak bizler dik durmaya programlanmış yaratıklarız. Siz “kamerayı getirin” demeden bebeğiniz boş verip bu birkaç kıymetli adımı değerlendiriyor olabilir.
Bazı çocuklar 18 aylık olana kadar (hatta daha geç) yürümezler. Bu sırada bebeğin kendine özgü gelişmesine saygılı olmak gerekir. Endişeniz varsa doktorunuza danışınız, O bebeğin motor becerilerinin bir değerlendirmesini yapabilir. Burada yine tavsiyemiz bu zamanın keyfine varmanızdır. Küçük hedefinizin peşinden koşuyor olmanız için fazla zaman geçmeyecektir. Sendeleyenlere yürümesine yardımcı olacak çekme arabası gibi bir dayanılmaz oyuncak vermek faydalı olabilir.
Vücutta değişiklik ve yeme alışkanlıkları
Bebeğiniz daha aktif oldukça vücudunda bir değişiklik gözleyeceksiniz. Bacak ve kollarındaki harika yağları kaybedecektir. Bazı zamanlar yemek yemeyi de istemezken bazen çok aç olacaktır. Çocuğunuzu bir incelemeye götürdüğünüzde daha yavaş bir hızla kilo aldığını gözleme şansınız yüksektir. Kısa zamanda, kucağınıza almayı istediğiniz o bodur bebek olmadığını gösterecektir. Fakat aralarda ve enerji toplarken sizin kucağınızı isteyecektir.
Yeni yürümeye başlayan çocuğunuz yemeye meraklı olduğunda ona bir kaşık verin. Kaşığı attığında ne olacağını merak edebilir, hatta parmaklarını kullanarak size rahatsızlık vermek isteyebilir. Yerken etrafı kirletme bu aşamada sık rastlanan bir olgudur. Kocaman bebek önlüğü kullanın ve yemek sandalyesinin altına geniş bir örtü koyun ki pisliği önleyebilin. Eğer dışarıda yiyorsanız, büyük beyaz restoran örtüsünü kaldırabilirsiniz.
İfade edici dil
Yürümeye başlayan çocuğun sözlüğünde birkaç kelime yer almakla birlikte hızla gelişmeye çok açıktır. (Anne ve baba haricinde) sıklıkla ilk kelimeler kamyon, araba, kitap, ördek, köpek v.s. gibi ilgisini çeken şeyler içindir. Bu kelimeleri bebeğinize tekrar etmeniz çok önemlidir. Bebeğinizin bu kelimenin nasıl söylendiğini ezberlemesi yanında pekiştirmekte olup ona gurur ve başarı övüncü vermektedir. Ayrıca yeni yürüyenin konuşmasını duymak çok hoş bir şeydir.
Dil gelişmesini sağlayan en önemli araçlardan biri hala kitaplardır. Gene de bebeğinizin ilgi duyduğu kitapları alınız. İnşaatta kullanılan araçlar veya bir hayvanat bahçesinde bulunan hayvanlar hakkında bildiğinizi zan ettiğiniz şeylerden fazla şeyler öğrenebilirsiniz. O sizin aynı kitabı tekrar tekrar ezberleyinceye kadar okumanızı isteyebilir.
ONDÖRDÜNCÜ AY
Kendine güvenin geliştirilmesi
Onun için bir eğlence faaliyeti şimdi size başa çıkabileceği görevlerde yardımcı olmaktır. Sizin ona bir kitap okumanızı isterse, gidip bir kitap seçmesini ve size getirmesini isteyiniz. Veya elleriniz dolu ise ve (çorap gibi tutması kolay bir şey düşürürseniz) onu size almasını isteyin. Sizin güldüğünüzü ve yardımı için “teşekkür ederim” dediğinizi gördüğü zaman büyük bir başarı hissi duyacaktır. Bu erken yaşlarda ebeveynlerle ilişkiler geliştirdiği gibi, kendine güvenin ve kendini fark etmenin temellerini atan müthiş bir şeydir.
“Hayır!”
Ebeveynler ilk defa bebeklerini bu kelimeyi on üç aylıkken gibi erken söylediklerini fark ettiklerinde şaşarlar. Kendi kendilerine “Bu iki yaşın kelimesi değil mi” diye sorarlar. Fakat sizin sendeleyen bebeğiniz kendisinin bağımsız bir kişi olarak farkına vardıkça, bağımsızlığını sağlamlaştırıcı araçlara baş vurmaktadır. Hemen hemen sorduğunuz her soruya “hayır” diye cevap verebilir. Bu da geçecektir.
Evet/hayır soruları sormak yerine ona tercihler sunabilirsiniz. Mesela “ pastanla meyve suyu mu istersin, su mu içersin?” fakat açık olunuz ve gerçekte ortada tercih yok iken tercih sorusu sormayınız.
Aynı zamanda, bizim ona kendi tepkilerimizle de model kurabiliriz. Çocuklara hayır demekten sakınmak bilhassa onlar bizim sabrımızı zorladıkları zaman oldukça zor olabilir. Ancak çocukalr genellikle hayırı evet gibi algıladıklarından çok faydalı olamyabilirler. Mümkünse tavrınızı değiştirecek yolları düşünün. Mesela pozitif yaklaşımı deneyebilirsiniz “Canım, toplar dışarıda atmak içindir. İçeride onları yuvarlayabilirsin.” Tabi ki çocuk tehlikeli bir şey yapmak üzereyse, bu davranışını durdurmak için çabuk müdahale etmek gerekir. Yani hayırı acil durumlar için kullanabilirsiniz.
Azı dişleri
On beş ay azı dişleri – ki bunlar on dokuzuncu aya kadar sarkabilir- yeni yürüyen çocuğunuz için bir rahatsızlık kaynağı ve hatta her ikiniz için de uykusuz birkaç gece demek olabilir. Bunlar çift uçları olan yukarıda ve aşağıdaki büyük dişlerdir. Önceki dişlerden muhtemelen böyle bir rahatsızlıkta yeni yürüyen bebeğinizi nasıl destekleyeceğinizi biliyorsunuz. Bazı ebeveynler rahatsızlığı gidermek için diş etlerini ovmayı veya soğuk diş halkaları veya diş bisküvileri koymayı deneyebilir. Bu teknikler geçerli olmazsa, diş çıkaran çocuğu destekleme metotları hakkında – piyasada satılan ağrı kesiciler dahil – doktorunuza danışınız.
ONBEŞİNCİ AY
Diş fırçalama
Çocuğunuzun doktorla on beşinci ay randevusunda doktorunuz sağlıklı bir ağız hijyeninin öneminden bahsedebilir. Çocuğun diş sağlığı üzerinde evde de rutin alışkanlıklar geliştirmek önemlidir. Bilhassa küçük ağızlar için yapılmış diş fırçası seçin. Eğer çocuğunuz diş fırçasını reddederse, en azından diş etlerini gazlı bezle veya bir temizleme bezi ile ovmayı deneyiniz. Bu defa sadece ılık su kullanın, çocuğunuz çalkalamayı ve tükürmeyi öğreninceye kadar diş macunu kullanmak için bekleyin.
Yeni yürüyenlerin diş fırçalamayı ret etmesi az rastlanan bir şey değildir. Diş fırçalama başarısı elde etmeniz için bazı stratejiler vardır. Hatırlayın ki şimdi bir çok konu kontrol üzerine yoğunlaşmıştır. Mağazada çocuğunuzun kendisine çocuklar için yapılmış bir-iki- diş fırçası seçmesini sağlayın. Ve de onları tutup incelemesini temin edin. Bu ağıza sokulan eşya hakkında daha çok şey bilmek isteyecektir. Her sabah ve akşam (hatta meraklı iseniz öğlen vakti) rutin faaliyetlerin bir parçası olarak diş fırçalamaya onu cesaretlendirin. Diş fırçasını musluğun altına koymasını ve sonrada dişini fırçalamasını sağlayın. Biraz zaman alacak fakat ona alışacaktır. Fırçayı tutmaz ise, siz onun dişlerini fırçalayın fakat yeter dediği anda size bir sinyal (tiz bir ses) vermesine müsaade edin. Bu şekilde o diş fırçalama işleminin kontrolünde olduğunu fark edecektir. Son olarak onun sizin ve aile fertlerinizin dişlerini fırçaladığını görmesini sağlayın. İyi bir ağız hijyen örneği veren sizleri taklit etmek hoşuna gidecektir.
Televizyon ve bebekler
Televizyon iyi bir bebek bakıcı değildir. Bu yaştaki çoğu küçük çocuk başka şeylerle vakit geçirmeyi severler. Televizyon seyretmek çocuğunuza ihtiyacı olan kas egzersizini sağlayamaz. Onun araştırmasına ve aktif bir öğrenici olmasına şans vermez. Onunla televizyon seyretmiyorsanız yalnız kalır. Bazı aileler çocuklarının sessiz kalmasını sağlamak için onların televizyon seyretmesini tercih ederler, o da onlarda bağımlılık yapar. Yaşları ilerledikçe bile oturup saatlerce televizyon seyrederler. Bunun da fazlası onları oynamaktan ve arkadaş edinmekten alı koyar. Yeni yürüyene bir iyilik yapın ve televizyonu belirli özel programlar haricinde kapatın.
Zehirlenmelere dikkat!
Zehirlenmeler genel olarak çocuklar küçük iken ve emeklerken meydana gelir. Eşyalara bu dönemde meraklıdırlar fakat daha neyin zararlı olabileceğini öğrenmemişlerdir. Bir çok bahçe ve ev bitkisi yenilirse zehirli olabilir. Bazı bitkiler kusmaya neden olur, diğerleri çocuğun kalp atışında, vücut ısısında ve bağırsak hareketlerinde değişikliğe neden olabilir. Evinizin içindeki ve etrafındaki bitkileri tanıyın. Tüylü yaprakları, sütlü ve özsulu suyu veya dikenli yaprakları, meyveleri ve tohumları olan bitkilere dikkat ediniz.
Dolayısı ile evinizde zaman zaman emniyet kontrolleri yapmanız gerekir. Zararlı her şeyin kilitli veya ulaşımdan uzak olmasına özen gösteriniz. Yeni yürüyenler tırmanmayı öğrenmeye başladıklarında daha önceleri yetişemedikleri dolapları açmayı becerirler. Acil yardım numaralarını el altında bulundurun. En yakın zehirlenme kontrol merkezinin, doktorunuzun ve diğer acil servis hizmetlerinin telefon numaralarını telefonunuza yakın bir yerde asılı bulundurun. Eğer çocuğunuz acil bir müdahaleye tabi tutulacaksa, çocuğunuzun yuttuğu maddedenin kutusunu beraberinizde doktora veya hastaneye götürmeyi unutmayın. Doktora giderken , ilacı saat kaçta içmiş olabileceği, kutuda ne kadar vardı gibi bilgileri de sizden isteyebilirler.
Bebek konuşması
Çoğu bebek bu dönemde yürümeye başlamış veya sendelemektedirler. Eğer bebeğiniz yürümenin daha eşiğinde veya mobilyaları dolanıyorsa sabırlı olun. İnsan olarak bizler dik durmaya programlanmış yaratıklarız. Siz “kamerayı getirin” demeden bebeğiniz boş verip bu birkaç kıymetli adımı değerlendiriyor olabilir.
Bazı çocuklar 18 aylık olana kadar (hatta daha geç) yürümezler. Bu sırada bebeğin kendine özgü gelişmesine saygılı olmak gerekir. Endişeniz varsa doktorunuza danışınız, O bebeğin motor becerilerinin bir değerlendirmesini yapabilir. Burada yine tavsiyemiz bu zamanın keyfine varmanızdır. Küçük hedefinizin peşinden koşuyor olmanız için fazla zaman geçmeyecektir. Sendeleyenlere yürümesine yardımcı olacak çekme arabası gibi bir dayanılmaz oyuncak vermek faydalı olabilir.
Vücutta değişiklik ve yeme alışkanlıkları
Bebeğiniz daha aktif oldukça vücudunda bir değişiklik gözleyeceksiniz. Bacak ve kollarındaki harika yağları kaybedecektir. Bazı zamanlar yemek yemeyi de istemezken bazen çok aç olacaktır. Çocuğunuzu bir incelemeye götürdüğünüzde daha yavaş bir hızla kilo aldığını gözleme şansınız yüksektir. Kısa zamanda, kucağınıza almayı istediğiniz o bodur bebek olmadığını gösterecektir. Fakat aralarda ve enerji toplarken sizin kucağınızı isteyecektir.
Yeni yürümeye başlayan çocuğunuz yemeye meraklı olduğunda ona bir kaşık verin. Kaşığı attığında ne olacağını merak edebilir, hatta parmaklarını kullanarak size rahatsızlık vermek isteyebilir. Yerken etrafı kirletme bu aşamada sık rastlanan bir olgudur. Kocaman bebek önlüğü kullanın ve yemek sandalyesinin altına geniş bir örtü koyun ki pisliği önleyebilin. Eğer dışarıda yiyorsanız, büyük beyaz restoran örtüsünü kaldırabilirsiniz.
İfade edici dil
Yürümeye başlayan çocuğun sözlüğünde birkaç kelime yer almakla birlikte hızla gelişmeye çok açıktır. (Anne ve baba haricinde) sıklıkla ilk kelimeler kamyon, araba, kitap, ördek, köpek v.s. gibi ilgisini çeken şeyler içindir. Bu kelimeleri bebeğinize tekrar etmeniz çok önemlidir. Bebeğinizin bu kelimenin nasıl söylendiğini ezberlemesi yanında pekiştirmekte olup ona gurur ve başarı övüncü vermektedir. Ayrıca yeni yürüyenin konuşmasını duymak çok hoş bir şeydir.
Dil gelişmesini sağlayan en önemli araçlardan biri hala kitaplardır. Gene de bebeğinizin ilgi duyduğu kitapları alınız. İnşaatta kullanılan araçlar veya bir hayvanat bahçesinde bulunan hayvanlar hakkında bildiğinizi zan ettiğiniz şeylerden fazla şeyler öğrenebilirsiniz. O sizin aynı kitabı tekrar tekrar ezberleyinceye kadar okumanızı isteyebilir.
ONDÖRDÜNCÜ AY
Kendine güvenin geliştirilmesi
Onun için bir eğlence faaliyeti şimdi size başa çıkabileceği görevlerde yardımcı olmaktır. Sizin ona bir kitap okumanızı isterse, gidip bir kitap seçmesini ve size getirmesini isteyiniz. Veya elleriniz dolu ise ve (çorap gibi tutması kolay bir şey düşürürseniz) onu size almasını isteyin. Sizin güldüğünüzü ve yardımı için “teşekkür ederim” dediğinizi gördüğü zaman büyük bir başarı hissi duyacaktır. Bu erken yaşlarda ebeveynlerle ilişkiler geliştirdiği gibi, kendine güvenin ve kendini fark etmenin temellerini atan müthiş bir şeydir.
“Hayır!”
Ebeveynler ilk defa bebeklerini bu kelimeyi on üç aylıkken gibi erken söylediklerini fark ettiklerinde şaşarlar. Kendi kendilerine “Bu iki yaşın kelimesi değil mi” diye sorarlar. Fakat sizin sendeleyen bebeğiniz kendisinin bağımsız bir kişi olarak farkına vardıkça, bağımsızlığını sağlamlaştırıcı araçlara baş vurmaktadır. Hemen hemen sorduğunuz her soruya “hayır” diye cevap verebilir. Bu da geçecektir.
Evet/hayır soruları sormak yerine ona tercihler sunabilirsiniz. Mesela “ pastanla meyve suyu mu istersin, su mu içersin?” fakat açık olunuz ve gerçekte ortada tercih yok iken tercih sorusu sormayınız.
Aynı zamanda, bizim ona kendi tepkilerimizle de model kurabiliriz. Çocuklara hayır demekten sakınmak bilhassa onlar bizim sabrımızı zorladıkları zaman oldukça zor olabilir. Ancak çocukalr genellikle hayırı evet gibi algıladıklarından çok faydalı olamyabilirler. Mümkünse tavrınızı değiştirecek yolları düşünün. Mesela pozitif yaklaşımı deneyebilirsiniz “Canım, toplar dışarıda atmak içindir. İçeride onları yuvarlayabilirsin.” Tabi ki çocuk tehlikeli bir şey yapmak üzereyse, bu davranışını durdurmak için çabuk müdahale etmek gerekir. Yani hayırı acil durumlar için kullanabilirsiniz.
Azı dişleri
On beş ay azı dişleri – ki bunlar on dokuzuncu aya kadar sarkabilir- yeni yürüyen çocuğunuz için bir rahatsızlık kaynağı ve hatta her ikiniz için de uykusuz birkaç gece demek olabilir. Bunlar çift uçları olan yukarıda ve aşağıdaki büyük dişlerdir. Önceki dişlerden muhtemelen böyle bir rahatsızlıkta yeni yürüyen bebeğinizi nasıl destekleyeceğinizi biliyorsunuz. Bazı ebeveynler rahatsızlığı gidermek için diş etlerini ovmayı veya soğuk diş halkaları veya diş bisküvileri koymayı deneyebilir. Bu teknikler geçerli olmazsa, diş çıkaran çocuğu destekleme metotları hakkında – piyasada satılan ağrı kesiciler dahil – doktorunuza danışınız.
ONBEŞİNCİ AY
Diş fırçalama
Çocuğunuzun doktorla on beşinci ay randevusunda doktorunuz sağlıklı bir ağız hijyeninin öneminden bahsedebilir. Çocuğun diş sağlığı üzerinde evde de rutin alışkanlıklar geliştirmek önemlidir. Bilhassa küçük ağızlar için yapılmış diş fırçası seçin. Eğer çocuğunuz diş fırçasını reddederse, en azından diş etlerini gazlı bezle veya bir temizleme bezi ile ovmayı deneyiniz. Bu defa sadece ılık su kullanın, çocuğunuz çalkalamayı ve tükürmeyi öğreninceye kadar diş macunu kullanmak için bekleyin.
Yeni yürüyenlerin diş fırçalamayı ret etmesi az rastlanan bir şey değildir. Diş fırçalama başarısı elde etmeniz için bazı stratejiler vardır. Hatırlayın ki şimdi bir çok konu kontrol üzerine yoğunlaşmıştır. Mağazada çocuğunuzun kendisine çocuklar için yapılmış bir-iki- diş fırçası seçmesini sağlayın. Ve de onları tutup incelemesini temin edin. Bu ağıza sokulan eşya hakkında daha çok şey bilmek isteyecektir. Her sabah ve akşam (hatta meraklı iseniz öğlen vakti) rutin faaliyetlerin bir parçası olarak diş fırçalamaya onu cesaretlendirin. Diş fırçasını musluğun altına koymasını ve sonrada dişini fırçalamasını sağlayın. Biraz zaman alacak fakat ona alışacaktır. Fırçayı tutmaz ise, siz onun dişlerini fırçalayın fakat yeter dediği anda size bir sinyal (tiz bir ses) vermesine müsaade edin. Bu şekilde o diş fırçalama işleminin kontrolünde olduğunu fark edecektir. Son olarak onun sizin ve aile fertlerinizin dişlerini fırçaladığını görmesini sağlayın. İyi bir ağız hijyen örneği veren sizleri taklit etmek hoşuna gidecektir.
Televizyon ve bebekler
Televizyon iyi bir bebek bakıcı değildir. Bu yaştaki çoğu küçük çocuk başka şeylerle vakit geçirmeyi severler. Televizyon seyretmek çocuğunuza ihtiyacı olan kas egzersizini sağlayamaz. Onun araştırmasına ve aktif bir öğrenici olmasına şans vermez. Onunla televizyon seyretmiyorsanız yalnız kalır. Bazı aileler çocuklarının sessiz kalmasını sağlamak için onların televizyon seyretmesini tercih ederler, o da onlarda bağımlılık yapar. Yaşları ilerledikçe bile oturup saatlerce televizyon seyrederler. Bunun da fazlası onları oynamaktan ve arkadaş edinmekten alı koyar. Yeni yürüyene bir iyilik yapın ve televizyonu belirli özel programlar haricinde kapatın.
Zehirlenmelere dikkat!
Zehirlenmeler genel olarak çocuklar küçük iken ve emeklerken meydana gelir. Eşyalara bu dönemde meraklıdırlar fakat daha neyin zararlı olabileceğini öğrenmemişlerdir. Bir çok bahçe ve ev bitkisi yenilirse zehirli olabilir. Bazı bitkiler kusmaya neden olur, diğerleri çocuğun kalp atışında, vücut ısısında ve bağırsak hareketlerinde değişikliğe neden olabilir. Evinizin içindeki ve etrafındaki bitkileri tanıyın. Tüylü yaprakları, sütlü ve özsulu suyu veya dikenli yaprakları, meyveleri ve tohumları olan bitkilere dikkat ediniz.
Dolayısı ile evinizde zaman zaman emniyet kontrolleri yapmanız gerekir. Zararlı her şeyin kilitli veya ulaşımdan uzak olmasına özen gösteriniz. Yeni yürüyenler tırmanmayı öğrenmeye başladıklarında daha önceleri yetişemedikleri dolapları açmayı becerirler. Acil yardım numaralarını el altında bulundurun. En yakın zehirlenme kontrol merkezinin, doktorunuzun ve diğer acil servis hizmetlerinin telefon numaralarını telefonunuza yakın bir yerde asılı bulundurun. Eğer çocuğunuz acil bir müdahaleye tabi tutulacaksa, çocuğunuzun yuttuğu maddedenin kutusunu beraberinizde doktora veya hastaneye götürmeyi unutmayın. Doktora giderken , ilacı saat kaçta içmiş olabileceği, kutuda ne kadar vardı gibi bilgileri de sizden isteyebilirler.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "13-15 Ay Çocuk Gelişimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Anıl YEŞİLDAL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Anıl YEŞİLDAL'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
