Kadın Cinsel Fonksiyon Bozukluğunda Tanı ve Tedavi Yaklaşımları
KADIN CİNSEL FONKSİYON BOZUKLUĞUNDA TANI VE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI
Prof. Dr. Yaşar ÖZGÖK
Kadın cinsel fonksiyonlarının doğal mekanizmaları bir önceki bölümde anlatılmıştır.Bu bölümde toplumda %30-%50 oranlarında görülen(1,2) bu tür rahatsızlıkların daha çok tanısal yaklaşımları ve tedavi olanakları incelenecektir.
Fizyopatoloji
Kadın cinsel yanıtı birçok faktörün birbirleriyle karmaşık bir etkileşmesi sonucu ortaya çıkmaktadır.Bunlar hormonal,vasküler,musküler,nöronal ve psikojenik faktörlerdir.
Hormonal Faktörler
Östrojen eksikliğine bağlı olarak vaginal kuruluk,cinsel istekte azalma ve cinsel uyarılma yetersizliği gibibulgular görülebilir.Östrojen eksikliğinin en önemli sebepleri cerrahi veya medikal kastrasyon,prematür ovaryan yetmezlik,doğum kontrol haplarının uzun süre kullanımı ve hipotalamo-hipofizer yolda oluşan fonksiyon bozukluklarıdır.
Vasküler Faktörler
Kadın cinsel uyarılma bozuklukları kalp hastalığı,hipertansiyon,sigara içimi,diabet,hiperkolesterolemi gibi daha çok medikal sebeplere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.Bu nedenlere bağlı olarak pudendal veya iliohipogastrik arterlerde arterioskleroz görülebilir ve kan akımında meydana gelen azalmaya bağlı vaginal ve klitoral vasküler yetersizlik sendromu meydana gelebilir(3,4).Arteriosklerotik hastalıklar sonucu disparoni ve vaginal kuruluk gibi bulgular ortaya çıkabilir.Bunlar pelvik kan akımının bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkarlar (5). Ayrıca pelvise yönelik tekrarlayan travmalar pelvik arterlerde kan akımını azaltarak cinsel fonksiyon bozukluğuna sebep olabilir.r.
Musküler Faktörler
Levatör ani kası orgazm esnasında motor fonksiyonların kontrolünden sorumlu iken bulbokavernöz ve iskiyokavernöz kasların kasılmasıyla orgazm ve cinsel uyarılma meydana gelir.Levatör ani kası hipotonik olduğunda anorgazmi, hipertonik olduğunda ise disparoniye neden olabilir.
Nöronal Faktörler
Spinal kordun travması veya diabet gibi kronik hastalıklar sonucu meydana gelen üst motor nöronun tam lezyonları orgazm olmayı zorlaştıran bir etken iken, parsiyel üst motor lezyonları psikojenik lubrikasyon kapasitesini etkileyerek cinsel fonksiyon bozukluğuna yol açabilir.Erkek ereksiyon bozukluklarında da benzer nörojenik etkenler rol almaktadır.
Psikojenik Faktörler
Seratonin geri alım inhibitörleri ile tedavisi mümkün olan anksiyete ve depresyon kadın cinsel fonksiyon bozukluklarına neden olabilir.Bunun yanında bu ilaçların yan etkisi olarak uyarılmada ve cinsel istekte azalma gibi orgazmı geciktiren etkenler sildenafil kullanımı ile tedavi edilebilir(6,7).
Değerlendirme
Kadın cinsel fonksiyon bozukluklarının değerlendirilmesine hastanın öyküsünün alınarak başlanması gerekir.Daha sonra pelvik muayene ve FSH,LH,testesteron ve östradiol gibi hormonlar analiz edilerek hipotalamo-hipofizer aks fonksiyonları değerlendirilmelidir.Menapozdaki hastalarda vaginal atrofi,genç bayanlarda vestibulit gibi enfeksiyonlar pelvik muayene sırasında göz önünde bulundurulmalıdır.Nörolojik hastalıkların ekartasyonu amacıyla genital duyular ,Kegel ve bulbokavernöz refleksler değerlendirilmelidir
Arterioskleroza neden olabilen hastalıkların tanımlanabilmesi amacıyla uterin,vaginal,labial,klitoral kan akımı ölçümü yapılmalıdır(8).
Göz önünde bulundurulması gereken en önemli noktalardan biri de psikojenik düzensizliklere bağlı olarak seratonin geri alım inhibitörleri,antikolinerjik ajanlar,Beta adrenerjik blokörler gibi ilaç kullanımlarının saptanmasıdır.Belirtilen farmakolojik ajanlar kadın cinsel fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir.
Tedavi
Bu grup hastaların değerlendirme ve tedavi aşamalarında konu hakkında tecrübeli olan bir Psikiyatri uzmanı ile birlikte çalışılmalıdır. Jinekologlar organik ve hormonal nedenlerin tesbiti ve tedavisini planlarken Psiyatrist de yardım ve destekleyici yöntem ve medikasyonları kullanmalıdır.
Tedavi planlamasında çift ile birlikte karar verilmeli ve onayları alınmalıdır. Tedavi başlangıcında çifte ihtiyaçları olduğu kadar anatomi ve fizyoloji bilgisi uygun ve anlaşılır şekilde verilmelidir. Bu aşamanın çift için uygun bir ortamda ve interaktif olarak gerçekleştirilmesi gerekir.
Medikal tedavilere geçmeden özellikle vaginismus olgularında haftada bir veya iki kez vaginal dilatasyon uygulanabilir. Hasta kendini hazır hissettiğinde kendini muayene etmesi (self examination) veya vaginal preparatlar uygulaması konusu tartışılmalıdır. Bu sürecin sonunda da kontrollü ve eğitimle sağlanan bilinçli bir birlikteliğe izin verilmelidir.Bu aşamada kas gevşeticiler, lubrikatör kremler ve sedatiflerden faydalanılabilir.
Hormon yerine koyma tedavisi kadın cinsel fonksiyon bozukluğunun tedavisinde en önemli unsurdur.Diğer medikal tedavi protokollerinin kullanımı henüz deneme aşamasındadır.
Östrojen Yerine Koyma Tedavisi
Östrojen eksikliğine sebep olan spontan veya cerrahi menapoz libidoda azalma,vaginal kuruluk,osteoporoz ve kalp hastalığı riskinde artışa neden olabilir.Östrojen yerine koyma tedavisiyle östrojen eksikliğinin meydana getirdiği olumsuzluklar ortadan kaldırılabilir.Yine vaginal atrofi,kuruluk kremlerle tedavi edilebilir.Östrojen yerine koyma tedavisindeki en önemli noktalardan birisi östrojenin meme kanserine neden olabileceği gerçeğinin göz önünde bulundurulmasıdır(9,10).
Sildenafil
Diğer vazoaktif ajanlarla kombine edilerek veya tek başına kullanılabilir.Selektif tip5(cGMP spesifik) fosfodiesteraz inhibitörüdür.cGMP yıkımını azaltır.cGMP nitrik oksitin sekonder habercisi olduğu için klitoral ve vaginal düz kas gevşemesini sağlar(9).
L-Arginin
Kullanımı çalışma aşamasındadır.Vasküler ve non-vasküler düz kas gevşemesini sağlayan nitrik oksitin öncül molekülüdür.
Metil testesteron
Androjen kullanımı ile akne,kilo alma,hirşutizm,menstrüasyon düzensizliği,fasial kıllanma artışı,ses kalınlaşması gibi yan etkiler görülebilmektedir.Bununla birlikte östrojen tedavisi ile kombine edilerek vaginismus ve cinsel isteksizlik önlenebilir.
Yohimbin
İlacın kadın cinsel fonksiyon bozukluklarında kullanım çalışmaları sürmektedir.Presinaptik alfa-2 adrenerjik reseptör blokajı yaparak parasempatik yanıtın artması ve adrenerjik yanıtın azalmasına neden olur.
Prostoglandin E1
Kadınlarda cinsel fonksiyon bozukluklarının tedavisi amacıyla vaginal uygulanımı deneme aşamasındadır.
Apomorfin
Kadın cinsel fonksiyon bozukluğu tedavisindeki etki mekanizması tam olarak ortaya konulamamıştır.Esas olarak Parkinson Hastalığında kullanılan kısa etkili dopamin agonistidir.
Fentolamin
Spesifik olmayan alfa adrenerjik blokaj yapmak suretiyle vasküler düz kas relaksasyonunu sağlayan bir ajandır.
KAYNAKLAR
- Spector I, Carey M. Incidence and prevalence of the sexual disfunction:A critical review of the empircal literature.Arch Sex Behav, 19:389,1990.
- Çayan S, Akbay E, Bozlu M et al.The prevalence of female sexual disfunction and potential risk factors that may impair sexual function.Urol Int(baskıda).
- Bancroft J:Human sexuality and Its Problems. Edinburgh, Churchill Livingstone,1989.
- Myers LS, Marakof PJ: Physiological and subjective sexual arousal in pre and postmenopausal women taking replacement teraphy.Psychophysiology, 23:283,1986.
- Park K,Goldstein I, Andry C et al.Vasculogenic female sexual disfunction.The hemodynamic basis for vaginal engargement insufficiency and clitoral erectile insufficiency.Int J Impot Res,9:27,1988.
- Rosen RC, Lane R, Menza M: Effects of SSRI on sexual disfunction.A critical review.J Clim Psychoptarmacol, 19:67,1999.
- Laan E, Everqerd W: Physiological measure of vaginal vasocongestion.Int J Import Res, 10:S107,1998.
- Berman JR.female sexual disfunction:incidence, pathophysiology, evaluation and treatment options. Urology, 54:385,1999.
- Collins A, Landgren BM.Reproductive health,use of estrogen experience of symptoms in perimenopausal woman.A populatin-based study.Maturitas, 20:101,1994.
- Ayton RA, Darling GM,Murkies AC et al. A comparative study of safety and efficacy of continuous low dose estradiol released from vaginal ring compared with conjugated equime estrogen vaginal cream in the treatment of postmenopausal vaginal atrophy.Br J Obstet Gynaecol, 103:351,1996.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kadın Cinsel Fonksiyon Bozukluğunda Tanı ve Tedavi Yaklaşımları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Prof.Op.Dr. Yaşar ÖZGÖK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Prof.Op.Dr. Yaşar ÖZGÖK'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
cinsel fonksiyon bozuklukları, seksüel disfonksiyon, klitoral ve erektil yetersizlik, vaginal vasokonjesyon
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
