Kekemelik Nedir?

Kekemelik, kişinin konuşma akıcılığına etki eden bir konuşma bozukluğudur. Hemen hemen herkesin konuşmasında zaman zaman akıcısızlık gözlemlense de; kekemelik olan bireylerin konuşmaları duraksamalı ve tekrarlayıcıdır. Konuşmalarında bloklar, uzatmalar ve tekrarlar şeklinde akıcısızlıklardan biri ya da birkaçı görülür. Ayrıca, konuşma sırasında göz kırpma, elleri sıkma, konuşma dışı organlarda kasılmalar kekemeliğe eşlik edebilen diğer istemsiz davranışlardır. Kekeleyen çocuklar, konuşmadan kaçınma, konuşması gereken durumlarda kaygı ve utanma hissetme, konuşma sırasında aşırı efor sarf etme gibi sosyal ve duygusal sorunlarla karşılaşabilmektedir.

Kekemelikte Konuşma Özellikleri

Kekemelik bozukluğu olan kişilerin konuşmalarında şu özelliklerden biri ya da birkaçı görülebilir:

Tekrarlamalar
Hece ya da ses tekrarı: “Kitap” sözcüğü için “k-k-k-kitap” ya da “ki-ki-kitap” gibi.
Sözcük tekrarı: “Top top top oynamak istiyorum” gibi.
Sözcük grupları tekrarı: Bu güzel bu güzel bu güzel bir oyun.
Uzatmalar: “Ssssssssarı bisiklet” gibi.
Bloklar: Belli bir sözcüğü söylemeye hazırlanıldığı halde sözcük üretimine başlamada zorlanma. Örneğin, “pota” demek için “p” sesini üretmeye hazır olma, ancak birkaç saniyenin ardından “pota” diyebilmek gibi.
Duraklamalar: Konuşma içerisinde normalden daha uzun süre bekleme ve konuşmanın beklenmeyen yerlerinde duraksama.
Kelime Bölme: bir sözcüğü söylerken ortasında durma ve birkaç saniyenin ardından tamamlama. Örneğin: “O-[duraksama]-kula gitmeyi seviyorum.” gibi.
Tamamlanmamış Cümleler: “Geçen yaz.... geçen yaz.... geçen yaz ... babaannemin evine gittim.” gibi.
Eklemeler: Konuşma içerisine sürekli “mmmm”, “yani” gibi ifadeleri eklemek.
Kekemeliğin Ortaya Çıkışı

Kekemelik, çocukluk döneminde genellikle dil ve konuşma gelişiminin en hızlı olduğu 2-6 yaş aralığında ortaya çıkar. Çocukların %5’inde bu dönemde ortaya çıkan akıcısızlık, %1’inde hayatlarının geri kalanında da devam eder. Kekemeliğin nedeni henüz tam olarak bilinmemekle birlikte, ailesindeki diğer bireylerde akıcılık bozukluğu olan çocuklarda görülme ihtimali daha yüksektir. Ayrıca, güncel çalışmalar kekeleyen bireylerin konuşma esnasında beyinlerinin daha farklı çalıştığına değinmiştir.



Risk Faktörleri

Cinsiyet, kalıtsal faktörler, kekelemeye başlama yaşı ve süresi, mizaç, tetikleyiciler kekemelikle ilgili risk faktörleridir. Erkek çocuklarda kızlara göre 3-4 kat daha fazla görülen kekemeliğin; 3.5 yaşından sonra başladıysa, şiddeti giderek artıyorsa, diğer aile bireylerinde akıcılık sorunu varsa, kekemeliğe eşlik eden başka bir dil ve konuşma bozukluğu varsa, konuşurken ikincil davranışlar (tikler, kasılmalar gibi) gözlemleniyorsa ve 6 aydan uzun sürdüyse kronikleşme ihtimali daha yüksektir. Bu durumda mutlaka bir dil ve konuşma terapistine başvurmak gerekmektedir.



Çocuklarda Kekemelik Terapisi

Kekemelik terapisinde, risk faktörleri değerlendirilerek çocuğun kekemelik şiddeti, kekemelik özellikleri, ikincil davranışlar ve tetikleyici unsurlar değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, terapiye başlama ya da belli aralıklarla takip etmeye karar verilir. Terapiye başlanacaksa, çocuğun yaşı ve konuşma özellikleri göz önünde bulundurularak doğrudan ya da dolaylı müdahale planlanır. Bu süreçte çocuğun yakın çevresindeki insanların çocukla kurduğu etkileşimi şekillendirmek çok önemlidir.