Çocuklarda Gelişimsel Gecikmeler
Her çocuğun gelişim özellikleri bireysel anlamda farklılık gösterse de gelişim sürecinin normal ve düzenli bir ilerleyiş şekli vardır. Tüm dünyada gelişim geriliği yaşayan pek çok çocuk maalesef ki okula başlamadan önce fark edilememektedir. Özelliklede gelişim geriliği hafif ve/veya orta düzeyde ise ve gerilik veya sorun yaşadığı gelişim alanı ile ilgili becerileri çok fazla aile, sosyal yaşam ve iletişim ortamlarında göstermek zorunda kalmıyorsa bu gecikmeleri fark etmek daha da zorlaşmaktadır. Gelişim alanları birbirinden bağımsız değildir ve bir alandaki sorun veya gecikme diğer alanları da olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple gelişim gecikmelerinin ilk işaretlerini anlamak erken teşhis ve müdahale için çok önemlidir. Erken ve yoğun eğitim, egzersiz ve terapilerle gelişim sürecinde normali yakalamak mümkün olabilmektedir.
ÇOCUKLARDAKİ GELİŞİM GECİKMELERİ NELERDİR?
Çocuklardaki gelişim gecikmeleri değişik şekillerde ve derecelerde ortaya çıkabilmektedir.
• Dil ve Konuşma
• Hareket ve Motor Beceriler
• Duygusal ve Sosyal Beceriler
• Bilişsel (zihinsel) ve Düşünme Becerileri
1. ÇOCUKLARDA DİL VE KONUŞMA GECİKMELERİ
Çocuklarda en yaygın görülen gelişim gecikmesi çeşididir. Konuşma sözel ifade becerisi iken dil ise daha geniş kapsamlı olarak hem alıcı hem ifade edici iletişim becerilerini içermektedir. Yani konuşma gelişimi dil gelişiminin alt öğesidir.
Konuşma gecikmesinin pek çok sebebi olabilir. İşitme kaybı, beyin hasarı, zeka geriliği, otizm, öğrenme güçlükleri ve diğer nörolojik veya fiziksel sorunlar konuşma gecikmesine yol açabilmektedir. Ayrıca evde çok dilin kullanılması, çocuğun ihmal ve ilgisizliğe maruz kalması gibi sebepler de vardır.
Dil ve Konuşma Gecikmesinin Uyarıcı Sinyalleri
1 yaşında konuşma gayreti yoksa ve tek kelime dönemi hala başlamamışsa, isteklerini elde etmek için ağlama dışında ses çıkartmıyor, baba/mama gibi en az bir sözcük söylemiyorsa,
2 yaşında kendisine söylenen farklı 50 sözcüğü anlamıyor, anne-baba gibi aile üyelerinin veya evde beslenen hayvanların isimleri dışında en az 4 farklı sözcük söylemiyorsa,
3 yaşında kısa cümleler kuramıyorsa
4 yaşında en az 3-4 kelimelik cümleler kuramıyorsa ve “ben”, “sen”, “o” zamirlerini düzgün ve yerinde kullanamıyorsa
5 yaşında yer yön belirtilen iki aşamalı yönergeleri anlamakta zorlanıyorsa (ör: masanın üstüne bardağı koy ve masanın altından topu getir), çoğul eklerini ve zaman bildiren cümleleri düzgün ve yerinde kullanamıyorsa ve günlük aktiviteler hakkında konuşamıyorsa
2. MOTOR GELİŞİM GECİKMELERİ
Çocuklardaki gelişim gecikmeleri yürümek, topa vurmak gibi kaba motor becerileri ve/veya tutmak, koparmak, boyamak gibi ince motor becerilerinde de görülebilir
Kas ve iskelet sistemi hastalıları, doğum öncesi, esnası veya sonrası travmalar, düşük doğum ağırlığı veya prematurite, nörolojik ve gelişimsel sorunlar, otizm ve diğer YGB sorunları motor gecikmelere yol açabilir. Kaba motor gelişimi için fiziksel egzersiz, tedavi ve terapiler etkili olurken ince motor içinse iş-uğraşı terapisi, el becerilerini geliştirme aktivite ve oyunları faydalı olabilmektedir.
Motor Gelişim Gecikmelerinin Uyarıcı Sinyalleri
3-6 aylıkken nesneleri kafasını dik tutamıyorsa, hareket eden nesneleri gözüyle takip etmiyorsa, ellerini yumruk haline getiremiyorsa, nesne ve oyuncakları yakalamaya çalışmıyorsa
6-12 ay arası oturma, emekleme gerçekleşmemişse, ayağa kalkma yürüme çabası yoksa, eller arasında oyuncak geçişi yoksa, işaret parmağı ile nesne gösterme yoksa, yüzüstü yatarken sırtüstü dönemiyorsa
12-18 ay arası yürüyemiyorsa, elinden tutunca merdiven çıkamıyorsa, kaşık tutamıyorsa
18-24 ay arsı kapıyı açamıyorsa, merdivenden yalnız çıkamıyorsa, dominant eli oluşmaya başlamamışsa, iki üç küpten kule yapamıyorsa
2-3 yaş arası Düşmeden koşamıyorsa, basit çizgileri taklit edemiyorsa, merdivenden rahatlıkla kendi başına inip çıkamıyorsa, oyuncakları ile oynarken el becerilerini rahatlıkla kullanamıyorsa, küçük objelerle oynayamıyorsa, üç tekerlekli bisikleti süremiyorsa, rahatlıkla çömelip kalkamıyorsa, 4 küpten kule yapamıyorsa
3-4 yaş arası tek ayağı üzerinde uzun süre duramıyorsa, kendini doyuramıyorsa, düz çizgi çizemiyorsa, 40-50 cm den aşağı atlayamıyorsa, dans etme müzik ile beraber tempo tutma yoksa, zıplayan topu eli ile tutma yoksa, kağıttaki şekilleri boyama yoksa, 3-4 renk eşleştiremiyorsa aynı kartları eşleştiremiyorsa, artı eksi yapamıyorsa
4-6 altı yaş arası makasla kağıtları kesemiyorsa, bakarak 1 den 8-9 a kadar sayı yazamıyorsa, sek sek oynayamıyorsa, üçgen ve kareyi kopyalayamıyorsa, kendi giyinip soyunamıyorsa, ayakkabısını bağlayamıyorsa, yüzünü yıkayıp, dişini fırçalayamıyorsa, altı yaşında iki tekerlekli bisiklete binemiyorsa,
3. SOSYAL VE DUYGUSAL GELİŞİM GECİKMELERİ
Bu alanlarda yaşanan gelişim gecikmeleri genelde okul öncesi dönemde daha iyi fark edilmektedir. Diğer çocuklarla ve yetişkinlerle iletişim ve etkileşim problemleri vardır. olası nedenleri arasında çocuk ihmal ve istismarı, bağlanma problemleri, otizm ve diğer yaygın gelişimsel bozukluklar sayılabilir. Etkili tedavi yöntemleri davranışçı eğitimler ve kimi zaman medikasyondur. Ayrıca aile ve ebeveyn eğitimi de çok önemlidir.
Sosyal Duygusal Gelişim Gecikmelerinin Uyarıcı Sinyalleri
İlk üç ay içinde anneyi tanıyarak tepki vermiyorsa, konuşulunca dinlemiyor, kucağa alınınca susmuyorsa,
3-6 ay arasında anne babasına sarılarak kucaklamıyorsa, nesneleri ve yiyecekleri ağzına götürmüyorsa, kendiliğinden gülümsemiyorsa, elini uzatmıyorsa.
6-12 ay arası oyuncakları ile 10-15 dk oynamıyorsa, ce oyunu oynamıyorsa, karşılıklı oyun oynamıyorsa, yabancıları fark etmiyorsa, tanıdıklarına ses çıkartmıyorsa, baba mama gibi kelimeler ile iletişime geçmeye çalışmıyorsa
12-18 ay arası, oyuncaklar ile etkileşimi artmamışsa, kendi kendine yeme içme gayreti yoksa, istemediği şeyleri belli etmiyorsa,
18-24 ay arası, istendiğinde ufak komutları yerine getirerek erişkinler ile etkileşime girmiyorsa, taklide dayalı oyunlar oynamıyorsa ( bir kutuyu araba gibi sürmek gibi), diğer çocuklara ilgisi artmadıysa, diğer çocuklar ile oyuncakları ile beraber oynamıyorsa, oyuncaklarını diğer çocuklardan kıskanmıyorsa
2-3 yaş arası evcilik oynamıyorsa, ev işlerine yardım etmiyorsa, çatal kaşık kullanamıyorsa, kendi kendine giyinme soyunma çabası yok ise, tuvaletini haber vermiyorsa, diğper çocuklara ilgi göstermiyorsa
3-4 yaş arası diğer çocuklar ile etkileşim ve iletişimi iyice artmamışsa, yetişkinlerin söylediklerinin büyük çoğunluğunu anlamıyorsa ve anne-baba dışındakilerle iletişime geçmeyi istemiyorsa, üzgün veya kızgın olduğunda aşırı tepkileri varsa, gece tuvalet kontrolünü sağlayamıyorsa, el yüz yıkama diş fırçalama işlemini yapamıyorsa, ebeveynlerinden ayrıldığında aşırı kaygı ve korku varsa, giyinmeye, uyumaya veya tuvalet eğitimine karşı direnci yüksekse
4-6 yaş arası sosyal hayata adapte olmıyorsa, zaman zaman çok üzgün, kızgın, saldırgan ise veya duygu durumu içinde bulunduğu bağlamdan kopuk ise, arkadaşları ile uyumu yoksa, hayali ve sembolik oyunlar hala gelişmemişse, TV da bazı programları takip etmiyorsa, etrafla etkileşimi iyice artmadıysa, kendisi masal veya günlük olayları anlatamıyorsa
4. BİLİŞSEL (ZİHİNSEL) GELİŞİM GECİKMELERİ
Bilişsel ve düşünme gelişimindeki sorunlar genetik defektlerden, doğum öncesi, esnası ve sonrası çevresel faktörlerden veya travmalardan, nörolojik problemlerden, otizm vb. gelişimsel bozukluklardan, prematüre doğum veya beyin hasarı gibi faktörlerden kaynaklanabilmektedir. En etkili tedavi yöntemleri özel eğitim, oyun terapisi, iş-uğraşı terapisi ve aman zaman medikasyondur.
Bilişsel Gelişim Gecikmelerinin Uyarıcı Sinyalleri
İlk üç ay içinde sese karşı tepki vermiyorsa, ağlayarak isteklerini belirtmiyorsa, göz ile insan ve nesne takibi yoksa, refleksif hareketleri düzenli değilse,
3-6 ay arası, çevresinde konuşan kişileri gözleri aramıyorsa, agulama başlamadıysa, sosyal gülümseme ve farkındalık (annenin gelmesi) yoksa
6-12 ay arası, ses taklitleri yoksa, yabancıları ve tanıdıkları ayırt edemiyorsa, tek kelimeler çıkmaya başlamadıysa,
12-18 ay arası hızla yeni kelimeler öğrenmiyorsa, basit konutları anlamıyorsa, nesneleri merak etmiyor işlevlerini öğrenmeye çabalamıyorsa
18-24 ay arası iki kelimelik cümleler yoksa, tekli-ikili konutları anlamıyorsa, isteklerini ifade edemiyorsa,
3 yaşında daireyi kopyalayamıyorsa, basit yönergeleri anlayamıyorsa, sembolik ve hayali oyun oynayamıyorsa, oyuncaklara ve akranlara ilgisi azsa, tehlikelerin farkında değil gibi davranıyorsa
4 yaşında daire şeklini ve artı işaretini kopyalayamıyor ise, interaktif ve karşılıklı oyunlara ilgisi yoksa, grup oyunları ve kurallı oyunları oynayamıyor ise, basit şekilleri, renkleri tanımıyor, adlandıramıyor ise, aynı-farklı kavramlarını bilmiyor ise
5 yaşında artı ve kare şeklini kopyalayamıyor ise, dikkati kolayca dağılıyor ve bir şeye 5 dakikadan fazla konsantre olamıyor ise, yap-boz ve legolarla modele bakarak yapma becerisi yok ise, el-göz koordinasyonu (şekil kopyalama, üç boyutlu model kopylama vb.) zayıfsa çocuğunuzda bilişsel gelişim gecikmesinden şüphe duymalısınız.
Çocuğunuzda yukarıda sıraladığımız 4 gelişim alanında örneklerini verdiğimiz veya bunlara benzeyen gecikme sinyallerini veriyorsa en kısa zamanda uzman bir çocuk gelişim uzmanına/pedagoga ve çocuk psikiyatrine çocuğunuzu götürünüz. Erken tanı ve doğru müdahale ile gelişim sürecinde normale yaklaşmak hatta normali yakalamak mümkün.
Sevgi ve Saygılarımla.
Semra KESKİN
ÇOCUKLARDAKİ GELİŞİM GECİKMELERİ NELERDİR?
Çocuklardaki gelişim gecikmeleri değişik şekillerde ve derecelerde ortaya çıkabilmektedir.
• Dil ve Konuşma
• Hareket ve Motor Beceriler
• Duygusal ve Sosyal Beceriler
• Bilişsel (zihinsel) ve Düşünme Becerileri
1. ÇOCUKLARDA DİL VE KONUŞMA GECİKMELERİ
Çocuklarda en yaygın görülen gelişim gecikmesi çeşididir. Konuşma sözel ifade becerisi iken dil ise daha geniş kapsamlı olarak hem alıcı hem ifade edici iletişim becerilerini içermektedir. Yani konuşma gelişimi dil gelişiminin alt öğesidir.
Konuşma gecikmesinin pek çok sebebi olabilir. İşitme kaybı, beyin hasarı, zeka geriliği, otizm, öğrenme güçlükleri ve diğer nörolojik veya fiziksel sorunlar konuşma gecikmesine yol açabilmektedir. Ayrıca evde çok dilin kullanılması, çocuğun ihmal ve ilgisizliğe maruz kalması gibi sebepler de vardır.
Dil ve Konuşma Gecikmesinin Uyarıcı Sinyalleri
1 yaşında konuşma gayreti yoksa ve tek kelime dönemi hala başlamamışsa, isteklerini elde etmek için ağlama dışında ses çıkartmıyor, baba/mama gibi en az bir sözcük söylemiyorsa,
2 yaşında kendisine söylenen farklı 50 sözcüğü anlamıyor, anne-baba gibi aile üyelerinin veya evde beslenen hayvanların isimleri dışında en az 4 farklı sözcük söylemiyorsa,
3 yaşında kısa cümleler kuramıyorsa
4 yaşında en az 3-4 kelimelik cümleler kuramıyorsa ve “ben”, “sen”, “o” zamirlerini düzgün ve yerinde kullanamıyorsa
5 yaşında yer yön belirtilen iki aşamalı yönergeleri anlamakta zorlanıyorsa (ör: masanın üstüne bardağı koy ve masanın altından topu getir), çoğul eklerini ve zaman bildiren cümleleri düzgün ve yerinde kullanamıyorsa ve günlük aktiviteler hakkında konuşamıyorsa
2. MOTOR GELİŞİM GECİKMELERİ
Çocuklardaki gelişim gecikmeleri yürümek, topa vurmak gibi kaba motor becerileri ve/veya tutmak, koparmak, boyamak gibi ince motor becerilerinde de görülebilir
Kas ve iskelet sistemi hastalıları, doğum öncesi, esnası veya sonrası travmalar, düşük doğum ağırlığı veya prematurite, nörolojik ve gelişimsel sorunlar, otizm ve diğer YGB sorunları motor gecikmelere yol açabilir. Kaba motor gelişimi için fiziksel egzersiz, tedavi ve terapiler etkili olurken ince motor içinse iş-uğraşı terapisi, el becerilerini geliştirme aktivite ve oyunları faydalı olabilmektedir.
Motor Gelişim Gecikmelerinin Uyarıcı Sinyalleri
3-6 aylıkken nesneleri kafasını dik tutamıyorsa, hareket eden nesneleri gözüyle takip etmiyorsa, ellerini yumruk haline getiremiyorsa, nesne ve oyuncakları yakalamaya çalışmıyorsa
6-12 ay arası oturma, emekleme gerçekleşmemişse, ayağa kalkma yürüme çabası yoksa, eller arasında oyuncak geçişi yoksa, işaret parmağı ile nesne gösterme yoksa, yüzüstü yatarken sırtüstü dönemiyorsa
12-18 ay arası yürüyemiyorsa, elinden tutunca merdiven çıkamıyorsa, kaşık tutamıyorsa
18-24 ay arsı kapıyı açamıyorsa, merdivenden yalnız çıkamıyorsa, dominant eli oluşmaya başlamamışsa, iki üç küpten kule yapamıyorsa
2-3 yaş arası Düşmeden koşamıyorsa, basit çizgileri taklit edemiyorsa, merdivenden rahatlıkla kendi başına inip çıkamıyorsa, oyuncakları ile oynarken el becerilerini rahatlıkla kullanamıyorsa, küçük objelerle oynayamıyorsa, üç tekerlekli bisikleti süremiyorsa, rahatlıkla çömelip kalkamıyorsa, 4 küpten kule yapamıyorsa
3-4 yaş arası tek ayağı üzerinde uzun süre duramıyorsa, kendini doyuramıyorsa, düz çizgi çizemiyorsa, 40-50 cm den aşağı atlayamıyorsa, dans etme müzik ile beraber tempo tutma yoksa, zıplayan topu eli ile tutma yoksa, kağıttaki şekilleri boyama yoksa, 3-4 renk eşleştiremiyorsa aynı kartları eşleştiremiyorsa, artı eksi yapamıyorsa
4-6 altı yaş arası makasla kağıtları kesemiyorsa, bakarak 1 den 8-9 a kadar sayı yazamıyorsa, sek sek oynayamıyorsa, üçgen ve kareyi kopyalayamıyorsa, kendi giyinip soyunamıyorsa, ayakkabısını bağlayamıyorsa, yüzünü yıkayıp, dişini fırçalayamıyorsa, altı yaşında iki tekerlekli bisiklete binemiyorsa,
3. SOSYAL VE DUYGUSAL GELİŞİM GECİKMELERİ
Bu alanlarda yaşanan gelişim gecikmeleri genelde okul öncesi dönemde daha iyi fark edilmektedir. Diğer çocuklarla ve yetişkinlerle iletişim ve etkileşim problemleri vardır. olası nedenleri arasında çocuk ihmal ve istismarı, bağlanma problemleri, otizm ve diğer yaygın gelişimsel bozukluklar sayılabilir. Etkili tedavi yöntemleri davranışçı eğitimler ve kimi zaman medikasyondur. Ayrıca aile ve ebeveyn eğitimi de çok önemlidir.
Sosyal Duygusal Gelişim Gecikmelerinin Uyarıcı Sinyalleri
İlk üç ay içinde anneyi tanıyarak tepki vermiyorsa, konuşulunca dinlemiyor, kucağa alınınca susmuyorsa,
3-6 ay arasında anne babasına sarılarak kucaklamıyorsa, nesneleri ve yiyecekleri ağzına götürmüyorsa, kendiliğinden gülümsemiyorsa, elini uzatmıyorsa.
6-12 ay arası oyuncakları ile 10-15 dk oynamıyorsa, ce oyunu oynamıyorsa, karşılıklı oyun oynamıyorsa, yabancıları fark etmiyorsa, tanıdıklarına ses çıkartmıyorsa, baba mama gibi kelimeler ile iletişime geçmeye çalışmıyorsa
12-18 ay arası, oyuncaklar ile etkileşimi artmamışsa, kendi kendine yeme içme gayreti yoksa, istemediği şeyleri belli etmiyorsa,
18-24 ay arası, istendiğinde ufak komutları yerine getirerek erişkinler ile etkileşime girmiyorsa, taklide dayalı oyunlar oynamıyorsa ( bir kutuyu araba gibi sürmek gibi), diğer çocuklara ilgisi artmadıysa, diğer çocuklar ile oyuncakları ile beraber oynamıyorsa, oyuncaklarını diğer çocuklardan kıskanmıyorsa
2-3 yaş arası evcilik oynamıyorsa, ev işlerine yardım etmiyorsa, çatal kaşık kullanamıyorsa, kendi kendine giyinme soyunma çabası yok ise, tuvaletini haber vermiyorsa, diğper çocuklara ilgi göstermiyorsa
3-4 yaş arası diğer çocuklar ile etkileşim ve iletişimi iyice artmamışsa, yetişkinlerin söylediklerinin büyük çoğunluğunu anlamıyorsa ve anne-baba dışındakilerle iletişime geçmeyi istemiyorsa, üzgün veya kızgın olduğunda aşırı tepkileri varsa, gece tuvalet kontrolünü sağlayamıyorsa, el yüz yıkama diş fırçalama işlemini yapamıyorsa, ebeveynlerinden ayrıldığında aşırı kaygı ve korku varsa, giyinmeye, uyumaya veya tuvalet eğitimine karşı direnci yüksekse
4-6 yaş arası sosyal hayata adapte olmıyorsa, zaman zaman çok üzgün, kızgın, saldırgan ise veya duygu durumu içinde bulunduğu bağlamdan kopuk ise, arkadaşları ile uyumu yoksa, hayali ve sembolik oyunlar hala gelişmemişse, TV da bazı programları takip etmiyorsa, etrafla etkileşimi iyice artmadıysa, kendisi masal veya günlük olayları anlatamıyorsa
4. BİLİŞSEL (ZİHİNSEL) GELİŞİM GECİKMELERİ
Bilişsel ve düşünme gelişimindeki sorunlar genetik defektlerden, doğum öncesi, esnası ve sonrası çevresel faktörlerden veya travmalardan, nörolojik problemlerden, otizm vb. gelişimsel bozukluklardan, prematüre doğum veya beyin hasarı gibi faktörlerden kaynaklanabilmektedir. En etkili tedavi yöntemleri özel eğitim, oyun terapisi, iş-uğraşı terapisi ve aman zaman medikasyondur.
Bilişsel Gelişim Gecikmelerinin Uyarıcı Sinyalleri
İlk üç ay içinde sese karşı tepki vermiyorsa, ağlayarak isteklerini belirtmiyorsa, göz ile insan ve nesne takibi yoksa, refleksif hareketleri düzenli değilse,
3-6 ay arası, çevresinde konuşan kişileri gözleri aramıyorsa, agulama başlamadıysa, sosyal gülümseme ve farkındalık (annenin gelmesi) yoksa
6-12 ay arası, ses taklitleri yoksa, yabancıları ve tanıdıkları ayırt edemiyorsa, tek kelimeler çıkmaya başlamadıysa,
12-18 ay arası hızla yeni kelimeler öğrenmiyorsa, basit konutları anlamıyorsa, nesneleri merak etmiyor işlevlerini öğrenmeye çabalamıyorsa
18-24 ay arası iki kelimelik cümleler yoksa, tekli-ikili konutları anlamıyorsa, isteklerini ifade edemiyorsa,
3 yaşında daireyi kopyalayamıyorsa, basit yönergeleri anlayamıyorsa, sembolik ve hayali oyun oynayamıyorsa, oyuncaklara ve akranlara ilgisi azsa, tehlikelerin farkında değil gibi davranıyorsa
4 yaşında daire şeklini ve artı işaretini kopyalayamıyor ise, interaktif ve karşılıklı oyunlara ilgisi yoksa, grup oyunları ve kurallı oyunları oynayamıyor ise, basit şekilleri, renkleri tanımıyor, adlandıramıyor ise, aynı-farklı kavramlarını bilmiyor ise
5 yaşında artı ve kare şeklini kopyalayamıyor ise, dikkati kolayca dağılıyor ve bir şeye 5 dakikadan fazla konsantre olamıyor ise, yap-boz ve legolarla modele bakarak yapma becerisi yok ise, el-göz koordinasyonu (şekil kopyalama, üç boyutlu model kopylama vb.) zayıfsa çocuğunuzda bilişsel gelişim gecikmesinden şüphe duymalısınız.
Çocuğunuzda yukarıda sıraladığımız 4 gelişim alanında örneklerini verdiğimiz veya bunlara benzeyen gecikme sinyallerini veriyorsa en kısa zamanda uzman bir çocuk gelişim uzmanına/pedagoga ve çocuk psikiyatrine çocuğunuzu götürünüz. Erken tanı ve doğru müdahale ile gelişim sürecinde normale yaklaşmak hatta normali yakalamak mümkün.
Sevgi ve Saygılarımla.
Semra KESKİN
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Gelişimsel Gecikmeler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Semra KESKİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Semra KESKİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
