Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Son yıllarda adını sıklıkla duyduğumuz dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorunu olan çocuklar, özellikle eğitim öğretim açısından zorluk yaratmaktadırlar. Okula başlamaları ile birlikte bu çocukların sorunları daha fazla fark edilmektedir.
DEHB belirtileri çok küçük yaşlarda ortaya çıkar ve okul öncesinde, yuva döneminde de belirginleşir. Bir doktorun DEHB teşhisini koyabilmesi için belirtilerin yedi yaşından önce ortaya çıkmış olması gerekir. Erkek çocuklar 3–5 yaş arasındayken davranışları yaşlarının bulunduğu dilime uygun görüldüğü için belirtiler gözden kaçırılabilir. Fakat o dönemlerde bile çocuğu kendi yaşıtlarıyla karşılaştırmak birçok ipucu elde etmeye yarayacaktır.
Dikkat dağınıklığı, beynin belli bir konuya, istenen sürede, yeterince odaklanamaması şeklinde açıklanmaktadır. Çocuğun yetersizliğinden çok, nörofizyolojik şartlara bağlıdır. Beyin dalgalarındaki yavaşlık, duyu organları ile alınan mesajın yeterli sürede istenilen bölgeye aktarılamaması olarak da anlatılabilir. Yalnız çocuklarda değil, ergenlerde hatta yetişkinlerde bile bu sorun görülebilmektedir.
Dikkat dağınıklığı yaşayan çocuklar, kendilerini kontrol edemezler ve bu anlamda zorluk yaşarlar. Beynin ön kısımları karar verme ve dikkati toplamaya yardımcı olacak şekilde donatılmıştır. Dikkat sorunu olan çocuklarda, bu bölgede bozukluk vardır ve bu bozukluğun doğuştan geldiği bilinmektedir.
Hastalık boyutunda olmasa bile, hemen her çocuğun, mutlaka dikkatini toplama zorluğu vardır. Yaş küçüldükçe, bir konuya odaklanma süresi de azalmaktadır. Bir yetişkinin, bir konuya tamamen yoğunlaşma süresi 20-25 dakika iken, çocukların yoğunlaşma süreleri birkaç dakika ile sınırlı kalmaktadır.
Dikkat dağınıklığı yaşayan çocuklar;
• Detaylara dikkat edemez ve dikkatsizce hatalar yapar.
• Bir şeye yoğunlaşmakta zorlanır.
• Kılavuzda kendisine yapması gerekenler belirtildiği halde, o sırayı takip etmekte zorlanır.
• Aktivitelerde ve kendisine verilen ilerde plan yapmakta zorlanır.
• Başından sonuna kadar zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınır.
• Sürekli olarak gerekli malzemelerini kaybeder.
• Dikkati kolayca dağılır.
• Sık sık bazı şeyleri unutur.
• Kendisiyle doğrudan konuşulsa bile dinliyor gibi görünmez.
Bu tanımlamalarla ifade edilen dikkat dağınıklığı sorunlarında mutlaka doktor tedavisi ve bu konuda çalışan bir uzman desteğine gereksinim vardır. Tek başına ilaç tedavisi veya yalnızca uzman desteği yeterli değildir. Aynı durum hiperaktif olan çocuklar için de geçerlidir. Hiperaktivite/dürtüsellik problemi yaşayan çocuklar;
• Ellerini ya da ayaklarını durmadan sallar veya yerinde kıpır kıpırdır.
• Sınıftaki sırasından ya da yemek masasından sık sık kalkar.
• Sürekli koşar ya da uygun olmayan yerlere tırmanmaya çalışır.
• Sessizce oynamakta zorlanır.
• Sürekli konuşur.
• Soru daha bitmeden o cevap vermeye çalışır.
• Sırasını beklemekte zorlanır.
• Diğer insanların sözünü keser.
Hiperaktivite ise kıpır kıpır, her an hareket halinde, yerinde duramama haliyle açıklanan ve tıpkı dikkat dağınıklığında olduğu gibi tedavi gerektiren bir hastalıktır. Çocuğun yaramaz oluşuyla, söz dinlememesi ile ilgili ya da anne-babayı kızdırma amacıyla yapılan bir durum değildir.
Hiperaktif çocuklar yerinde duramadıkları ve her an hareket halinde oldukları için herhangi bir konuda dikkatlerini toplamada büyük zorluk yaşarlar. Bu nedenle de hiperaktiflik sorunu, devamında dikkat dağınıklığı da getirebilir.
Çocukları bu anlamda sınıflandırmak gerekirse;
1. Yalnızca dikkat dağınıklığı bulunan çocuklar,
2. Yalnızca hiperaktif çocuklar,
3. Hem hiperaktif hem de dikkat dağınıklığı bulunan çocuklar şeklinde gruplandırılabilirler.
Çocuğunuzda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Var mı?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuğunun olması anne-babayı her anlamda zorlayan bir durumdur. Bu nedenle çocuğun sorununun doğru saptanması ve hemen önlemlerin alınması yararlı olur.
Anne-Babalara Öneriler
• DEHB, beyinde oluşan güçlük ve aksaklıklarla ilgili olduğundan, mutlaka doktor tedavisi gerekir. Kendi yöntemlerinizle düzeltmeye çalışıp zaman kaybetmeyin.
• DEHB öğrenmeyi olumsuz etkilediği için hemen önlem almakta yarar vardır.
• DEHB bir hastalıktır. Nasıl ki başı ağrıyor diye birine kızamıyorsanız, çocuğunuzun da bu davranışları sizi kızdırmak, inatlaşmak uğruna yapmadığından emin olunuz.
• Çocuğunuza kızmayın, bağırmayın.
• Onu alay etmeyin, isimler takmayın, başkalarının yanında utandırmayın, kardeşleri veya başka çocuklarla kıyaslamayın, ceza vermeyin.
• Çocuğunuza sevgi ve saygıyla yaklaşın, ona destek olun, cesaretlendirin.
• Çocuğunuzu anlayın, durumunu, içinde yaşadığı zorlukları bildiğinizi ifade eden mesajlar verin.
• Olumlu bir aile ortamı yaratın.
• Okulda yaşadığı sorunları anlamaya çalışın. Öğretmeni ile işbirliği içerisinde olun.
• Ödevlerini yapması için zaman verin, yanında siz de bulunun. Uzun süren ödevler için zorlamayın, inatlaşmayın.
• Uzun ve dolaylı komutlar yerine, kısa ve tek komut verin.
• Evde yaşayan diğer insanları, özellikle de kardeşlerini durumdan haberdar edip, işbirliği konusunda yardım isteyin.
• Çocuğunuzun bulunduğu çevrede dökülecek, kırılacak şeyler, kesici ve delici aletler bulundurmayın.
• DEHB olan çocuklar için, fiziksel ortamdan çok daha önemli olanın psikolojik güven ortamı olduğunu unutmayın.
DEHB belirtileri çok küçük yaşlarda ortaya çıkar ve okul öncesinde, yuva döneminde de belirginleşir. Bir doktorun DEHB teşhisini koyabilmesi için belirtilerin yedi yaşından önce ortaya çıkmış olması gerekir. Erkek çocuklar 3–5 yaş arasındayken davranışları yaşlarının bulunduğu dilime uygun görüldüğü için belirtiler gözden kaçırılabilir. Fakat o dönemlerde bile çocuğu kendi yaşıtlarıyla karşılaştırmak birçok ipucu elde etmeye yarayacaktır.
Dikkat dağınıklığı, beynin belli bir konuya, istenen sürede, yeterince odaklanamaması şeklinde açıklanmaktadır. Çocuğun yetersizliğinden çok, nörofizyolojik şartlara bağlıdır. Beyin dalgalarındaki yavaşlık, duyu organları ile alınan mesajın yeterli sürede istenilen bölgeye aktarılamaması olarak da anlatılabilir. Yalnız çocuklarda değil, ergenlerde hatta yetişkinlerde bile bu sorun görülebilmektedir.
Dikkat dağınıklığı yaşayan çocuklar, kendilerini kontrol edemezler ve bu anlamda zorluk yaşarlar. Beynin ön kısımları karar verme ve dikkati toplamaya yardımcı olacak şekilde donatılmıştır. Dikkat sorunu olan çocuklarda, bu bölgede bozukluk vardır ve bu bozukluğun doğuştan geldiği bilinmektedir.
Hastalık boyutunda olmasa bile, hemen her çocuğun, mutlaka dikkatini toplama zorluğu vardır. Yaş küçüldükçe, bir konuya odaklanma süresi de azalmaktadır. Bir yetişkinin, bir konuya tamamen yoğunlaşma süresi 20-25 dakika iken, çocukların yoğunlaşma süreleri birkaç dakika ile sınırlı kalmaktadır.
Dikkat dağınıklığı yaşayan çocuklar;
• Detaylara dikkat edemez ve dikkatsizce hatalar yapar.
• Bir şeye yoğunlaşmakta zorlanır.
• Kılavuzda kendisine yapması gerekenler belirtildiği halde, o sırayı takip etmekte zorlanır.
• Aktivitelerde ve kendisine verilen ilerde plan yapmakta zorlanır.
• Başından sonuna kadar zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınır.
• Sürekli olarak gerekli malzemelerini kaybeder.
• Dikkati kolayca dağılır.
• Sık sık bazı şeyleri unutur.
• Kendisiyle doğrudan konuşulsa bile dinliyor gibi görünmez.
Bu tanımlamalarla ifade edilen dikkat dağınıklığı sorunlarında mutlaka doktor tedavisi ve bu konuda çalışan bir uzman desteğine gereksinim vardır. Tek başına ilaç tedavisi veya yalnızca uzman desteği yeterli değildir. Aynı durum hiperaktif olan çocuklar için de geçerlidir. Hiperaktivite/dürtüsellik problemi yaşayan çocuklar;
• Ellerini ya da ayaklarını durmadan sallar veya yerinde kıpır kıpırdır.
• Sınıftaki sırasından ya da yemek masasından sık sık kalkar.
• Sürekli koşar ya da uygun olmayan yerlere tırmanmaya çalışır.
• Sessizce oynamakta zorlanır.
• Sürekli konuşur.
• Soru daha bitmeden o cevap vermeye çalışır.
• Sırasını beklemekte zorlanır.
• Diğer insanların sözünü keser.
Hiperaktivite ise kıpır kıpır, her an hareket halinde, yerinde duramama haliyle açıklanan ve tıpkı dikkat dağınıklığında olduğu gibi tedavi gerektiren bir hastalıktır. Çocuğun yaramaz oluşuyla, söz dinlememesi ile ilgili ya da anne-babayı kızdırma amacıyla yapılan bir durum değildir.
Hiperaktif çocuklar yerinde duramadıkları ve her an hareket halinde oldukları için herhangi bir konuda dikkatlerini toplamada büyük zorluk yaşarlar. Bu nedenle de hiperaktiflik sorunu, devamında dikkat dağınıklığı da getirebilir.
Çocukları bu anlamda sınıflandırmak gerekirse;
1. Yalnızca dikkat dağınıklığı bulunan çocuklar,
2. Yalnızca hiperaktif çocuklar,
3. Hem hiperaktif hem de dikkat dağınıklığı bulunan çocuklar şeklinde gruplandırılabilirler.
Çocuğunuzda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Var mı?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuğunun olması anne-babayı her anlamda zorlayan bir durumdur. Bu nedenle çocuğun sorununun doğru saptanması ve hemen önlemlerin alınması yararlı olur.
Anne-Babalara Öneriler
• DEHB, beyinde oluşan güçlük ve aksaklıklarla ilgili olduğundan, mutlaka doktor tedavisi gerekir. Kendi yöntemlerinizle düzeltmeye çalışıp zaman kaybetmeyin.
• DEHB öğrenmeyi olumsuz etkilediği için hemen önlem almakta yarar vardır.
• DEHB bir hastalıktır. Nasıl ki başı ağrıyor diye birine kızamıyorsanız, çocuğunuzun da bu davranışları sizi kızdırmak, inatlaşmak uğruna yapmadığından emin olunuz.
• Çocuğunuza kızmayın, bağırmayın.
• Onu alay etmeyin, isimler takmayın, başkalarının yanında utandırmayın, kardeşleri veya başka çocuklarla kıyaslamayın, ceza vermeyin.
• Çocuğunuza sevgi ve saygıyla yaklaşın, ona destek olun, cesaretlendirin.
• Çocuğunuzu anlayın, durumunu, içinde yaşadığı zorlukları bildiğinizi ifade eden mesajlar verin.
• Olumlu bir aile ortamı yaratın.
• Okulda yaşadığı sorunları anlamaya çalışın. Öğretmeni ile işbirliği içerisinde olun.
• Ödevlerini yapması için zaman verin, yanında siz de bulunun. Uzun süren ödevler için zorlamayın, inatlaşmayın.
• Uzun ve dolaylı komutlar yerine, kısa ve tek komut verin.
• Evde yaşayan diğer insanları, özellikle de kardeşlerini durumdan haberdar edip, işbirliği konusunda yardım isteyin.
• Çocuğunuzun bulunduğu çevrede dökülecek, kırılacak şeyler, kesici ve delici aletler bulundurmayın.
• DEHB olan çocuklar için, fiziksel ortamdan çok daha önemli olanın psikolojik güven ortamı olduğunu unutmayın.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İpek KIRAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İpek KIRAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
