2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dışkı Kaçırma
MAKALE #19580 © Yazan Psk.Dnş.Gökçenur GÖDEK | Yayın Mayıs 2018 | 3,343 Okuyucu
ENKOPRAZİS(DIŞKI KAÇIRMA)

Çocuğun kakasını tutma ve bırakma işlevini kontrol edebileceği yaşa gelmiş olmasına karşın, istemli ya da istem dışı olarak kakasını uygun olmayan yerlere bırakma ile belirlenen bir bozukluktur. (Demir ve ark. 2012)

Çocuk doğumundan itibaren dışkısını tutmayla alakalı hiç kontrol geliştirememişse, bu birincil enkoprazis olarak adlandırılır.

Çocuk, kakasını en az bir yıl olmak üzere kaçırma davranışları göstermemiş, ancak sonrasında belirli ya da belirsiz bir nedenden ötürü dışkısını kaçırmaya başlamışsa, bu ikincil enkoprazis olarak adlandırılır.

Genelde gündüz uyanıkken görülür. Çocuğun gece yatar pozisyonda dışkı kaçırması daha zordur.

2.1.EPİDEMİYOLOJİSİ

Enkoprezisin görülme biçimine göre kabızlık ve dışkı taşması ile giden ve gitmeyen şeklinde iki tipi tanımlanmıştır. Çocuklarda bu bozukluğun görülme oranı %1-3 olarak bildirilmiştir. 7-8 yaşlarında çocuklarda yapılan bir çalışmada enkoprezis görülme oranı %1,5, kız / erkek oranı 1/3 olarak bildirilmiştir. 10-12 yaşları arasındaki erkeklerde ayda en az birkez dışkı kaçırma oranı %1,3’e düşerken, aynı dönemdeki kızlarda bu oran %0,3’e düşmektedir. Ülkemizde yapılan bazı çalışmalarda enkoprezis görülme oranının %4 olarak bildirilmiştir.(Şahin ve ark. 2015)

2.2.ETİYOLOJİSİ
Çeşitli nedenler enkoprezise yol açabilir. Öncelikle, yeterli tuvalet eğitimi verilmemesi ya da bu eğitime yeterli yanıt alınmaması nedeniyle barsak kontrolü hiç kazanılmamış olabilir. Öte yandan, genellikle ruhsal bir bozukluğa bağlı olarak, fizyolojik barsak kontrolü normal olmasına rağmen, uygun yerlere dışkılamayla ilgili kurallara karşı isteksizlik, direnç olabilir. Bu durum ebeveyn-çocuk arasındaki tuvalet eğitimi çatışmasından ya da ağrılı dışkılama nedeniyle dışkının tutulmasından kaynaklanabilir. Fizyolojik olarak dışkıyı tutamamanın sonucunda ise barsak içeriğinin birikmesine bağlı olarak kaçırma ve uygunsuz yerlere dışkılama görülebilir. (Demir ve ark. 2012)
2.2.1. Fizyolojik etkenler:
Anüsteki kas kontrol bozuklukları, sıvı ya da yarı sıvı durumundaki dışkının kaçırılmasına yol açan kabızlık, psikojenik megakolon, tuvalet eğitiminin verilmemesi veya tamamlanmaması, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedeniyle tuvalet alışkanlığının gelişmemiş olması ve depresyon sayılabilir.

2.2.2.Psikososyal - İlişkisel etkenler:
En sık ifade edilen ebeveynden kaynaklanan nedenler arasında babanın uzaklığı, annenin ise nevrotik özellikleri yer alır. Özellikle annenin tuvalet eğitimindeki ya aşırı katı tutumu ya da aşırı gevşek ve aldırmaz tutumu örnek verilebilir. Çocuktan kaynaklanan nedenler arasında nörolojik, bilişsel ve fiziksel gelişme gerilikleri, tuvalet ve tuvalete gitme ile ilgili mantık dışı fantezi ve korkular ile çocuğun genel olarak inatçı tutumu içinde tuvalet eğitiminde de direnmesidir.

2.2.3.Çevresel etkenler:
Aile içi bozuk etkileşim, anne-çocuk ilişkilerindeki bozukluklar ve aile dışı diğer çevresel etkenler sayılabilir. Aile dışı çevresel etkenlerden ise çocuğun ya da birincil bakım veren kişinin önemli hastalıkları, çocuğun stres olarak algılayabileceği önemli değişiklikler ile çocuk ve aileyi etkileyen önemli yaşam olayları sayılabilir.

2.3.4.Tıbbi nedenler:
Anüse ait ya da rektal (kalın bağırsağın son kısmı) dışa atım dinamiklerindeki bozukluklar sayılmaktadır. Bu başlık altında, rektal ya da anal bölge stenozları, düz kas hastalığı, anüse ait çatlaklar, bağırsakların anüsten sarkması, doğumsal aganglionik megakolon, gastrointestinal enfeksiyonlar, spina bifida (omurların doğumsal olarak birbirinden ayrık olması) ve endokrin nedenlerdir.

2.4.TEDAVİ YAKLAŞIMLARI
Enkopresizde nedene doğru saptamak ve ona göre bir tedavi yaklaşımı saptamak en doğru yaklaşımdır. Tedavide öncelikle çocuk ve aileyle kurulan iyi bir ilişki ve işbirliği sonrasında davranışçı yaklaşımla, tuvalet eğitimi ile ilgili doğru bilgilendirme, diyet önerilmektedir. Ancak her şeyden önemli olan çocuğun ve ailenin ayrıntılı psikiyatrik değerlendirilmesi sonrasında aile işleyişinde anne çocuk ilişkisinde süregiden sıkıntıları tanımlamak ve müdahale etmek önemli olacaktır.
Enkoprezisde en iyi yaklaşım; biyolojik, psikolojik ve sosyal etkenlerin etkilerini değerlendirerek oluşturulur. Çocuklarda enkoprezis belirtisi çok geniş bir grup psikolojik ve/veya biyolojik bozuklukların görünümü olarak karşımıza çıkabilir.
Klasik olarak kabızlığa bağlı dışkı kaçırmanın tedavisinde çocuk ve ailenin eğitimi, ruhsal ve davranışsal yaklaşımlar, tuvalet eğitimi ve posalı diyet yer alır. Enkoprezise bağlı ailede gelişen gerginliğe yönelik ve çocuğun bağırsak fonksiyonlarının düzen-lenmesine yönelik çocuk ve anne babanın eğitimi yapılır.
Tedavinin davranışçı kısmında anne babayla inatlaşmayı önlemek için hatırlatıcı ve ödüllendirici yöntemler, çocuğun gün içinde belli aralıklarla tuvalete gitmesi ve tuvalete dışkılama başarıldığı zaman ödüllendirme önerilir. Gerek görüldüğünde dışkı yumuşatıcı ilaçlar (laksatifler) ya da lavmanlar eklenebilir. Enkoprezis tedavisinde imipramin, amitriptilin gibi antidepresanların da yararlı olabileceğini bildiren çalışmalar vardır.
Enkoprezisi olan hastaların tuvalet eğitimi, davranış terapisi, farmakolojik ve fizyopatolojiye yönelik yaklaşımlara %80 yanıt verdiği bildirilmiştir.

2.5. EBEVEYNE ÖNERİLER
İlk olarak bir çocuk doktoruna başvurularak, çocuk tıbbi muayeneden geçirilmeli, durumun organik bir bozukluktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı belirlenmelidir. (Demir ve ark. 2012)
Psikolojik nedenlerden kaynaklanan durumlarda anne babanın eğitilmesi ve yönlendirilmesiyle durum ortadan kaldırılabilir.
Çocuğa tuvalet eğitimi verirken kas gelişiminin bu eğitime uygun hale gelmesinin yani 2–3 yaş civarının beklenmesi ve bu dönemde baskıcı zorlayıcı ve korkutucu tavırlarla çocuğa yaklaşılmaması gerekir.
Çocuğa altına yaptığı için ceza verilmemelidir. Ceza çocuğun kaygısının daha da artmasına sebep olur.
Yatağa kaçırmadan bir "kaza" olarak bahsedin. Çocuğunuza bunu bilerek yapmadığını bildiğinizi belirtmelisiniz. Zamanla bunun üstesinden geleceğini açıklamalısınız.
Kardeş kıskançlığından kaynaklandığı durumlarda bu çocuğa da kardeşine gösterilen ilgi, sevgi ve şefkati göstermek, çocuğu kardeşinden dolayı ihmal etmemek gerekir.
Anne babanın tuvalet kontrolü konusunda üstüne düşmesi, aşırı ilgili ve titiz davranması bu durumun çocuk tarafından anne babasını kontrol altına alma amacıyla kullanılmasına yol açabilir. Çocuk bu durumu anne babasının ilgisini ve dikkatini kendi üzerine çekmek ve onları üzmek için kullanabilir.
Uykudan önce tuvaletinin olup olmadığını sormalısınız.
Gece tuvalete gidebilmesi için yeterli ışık bulunduğundan ve pijamasını kolayca indirip çekebileceğinden emin olmalısınız.
Büyük yaşlardaki çocuklarda uyurken altına bez bağlamak uygun bir davranış değildir.
Öncelikle, beş yaşın altındaki çocukların mesane kontrolünün büyük oranda isteğe bağlı olmadığını ve yatağa bilerek kaçırmadığını unutmamalısınız.
Bu durum başkalarının yanında gündeme getirilmemeli, çocukla dalga geçilmesi, çocuğu zedeleyici davranışlarda bulunulması engellenmelidir.
Çocuk korku yaratan durumlardan uzak tutulmalıdır.
Çocuk altına yapmadığı zamanlarda ödüllendirilmelidir.

KAYNAKÇA
Şahin, B. B., Dündar, P. E., Dönem, İ. H., & Stajı, K. H. (2015, September). Manisa’da Seçilen Bölgelerde 5-14 Yaş Grubunda Enürezis Nokturna Sıklığı Ve İlişkili Faktörler. In 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi.
Doğan, Y., Erkan, T., Ergül, Y., Çokuğraş, F. Ç., & Kutlu, T. (2005). Kabızlık Yakınması Olan Olguların Retrospektif Dökümü. Türk Pediatri Arşivi, 40, 23-7.
Alpaslan, A. H., Koçak, U., Çobanoğlu, C., & Görücü, Y. Bir Üniversite Hastanesinde Hastalardan İstenen Çocuk Ve Ergen Psikiyatrisi Konsültasyonlarının Değerlendirilmesi.
Kahriman, İ., & Mumcu, H. K. (2011). 7-12 Yaş Cocuklarda Enurezis Nokturna Sıklığı Ve Etkileyen Etmenler. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 20, 195-201.
Şahin, Ş., Gülerman, F., Köksal, T., & Köksal, A. O. (2014). Çocuklarda Kronik Kabızlık Olgularının Değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 8(3).
Kuloğlu, Z., & Girgin, N. (2005). Çocukluk Çağında Kabızlık. Turkiye Klinikleri Journal Of Pediatrical Sciences, 1(8), 6-14.
Demir, T., Yavuz, M., Doğangün, B., Bolat, N., Kadak, T., Karaçetin, G., & Kayaalp, L. (2012). Enkoprezisi Olan Çocuklarda Davranış Sorunları Ve Bazı Ailesel Özellikler. Türk Pediatri Arşivi, 47(1).

Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dışkı Kaçırma" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Gökçenur GÖDEK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Gökçenur GÖDEK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Gökçenur GÖDEK Fotoğraf
Psk.Dnş.Gökçenur GÖDEK
İstanbul
Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Dnş.Gökçenur GÖDEK'in Makaleleri
► Çocuklarda Kaka Kaçırma Psk.Saadet ELEVLİ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Dışkı Kaçırma' başlığıyla benzeşen toplam 25 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


10:26
Top