Bilişsel Davranışçı Terapi ve Cinsel Danışmanlık
Birçok kişinin cinsel bozukluğu veya davranışsal endişeleri bulunmaktadır. Ancak, birçok ülkenin klinik sağlık eğitim programlarında cinsel danışmanlık ve cinsel davranışla ilgili sınırlı bir müfredat vardır. Eğitimdeki bu eksiklik, danışman önyargısına ve terapötik seanslarda öz yeterlik eksikliğine yol açabilir. Bu yüzden cinsel danışmanlık eğitiminin genişletilmesi önerilmektedir (Blount ve ark., 2017). Araştırmacılar, cinsel danışmanlıkla birlikte çeşitli danışmanlık müdahalelerine katılan bireylerin cinsel bozukluğa eşlik eden kaygı ve depresyon gibi semptomlarda azalma olduğunu bulmuşlardır (Blount ve ark., 2017). Tarih boyunca cinsel bozukluklara farklı şekilde müdahale edilmiştir. Örneğin, Yunanlılar ve Romalılar cinsel işlev bozukluğunu ruhsal veya fiziksel faktörlerin getirdiği bir hastalık olarak görmüşlerdir. 1800’ler ve 1930’lar arasında cinsellik bilimi (seksoloji) Sigmund Freud ve modern psikolojisinin etkisiyle resmi bir ilgi haline gelmiştir (Berry, 2013). Son zamanlarda, biyomedikal ve ilaç tedavisi cinsel bozuklukların tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Daha önceki müdahalelerden farklı olarak, modern cinsel terapinin amacı danışanın cinsel aktiviteyle ilgili kaygısını azaltmak ve cinsellikle ilgili birikimlerini iyileştirmektir (Pereira ve ark., 2013).
Günümüzde bilişsel davranışçı terapi, cinsel terapi ve cinsel danışmanlıkla birlikte kullanılmaktadır (Corey, 2005). Bilişsel davranışçı terapinin farklı cinsel bozuklukları tedavisi üzerindeki etkisi birçok araştırmacı tarafından incelenmiştir. Cinsel bozukluğun tedavisi, kendini ifade etmeyi ve olumlu tutumları zenginleştirebilir. Sonuç olarak, kişinin irrasyonel inanç ve tutumları yeniden yapılandırılabilir (Heiman, 2002). Bunun yanı sıra, bilişsel-davranışçı cinsel danışmanlığın cinselliğin teşviki üzerindeki etkisine dair araştırmalar da bulunmaktadır.
Cinsel İşlev Bozukluğu Nedir?
Cinsel işlev bozukluğu, bir kişinin cinsel olarak tepki verme veya cinsel zevk deneyimleme becerisinde klinik olarak önemli bir rahatsızlık ile tanımlanan heterojen bir bozukluk grubudur. Cinsel işlev bozuklukları grubunda ejakülasyon gecikmesi, erektil bozukluk, kadın orgazmik bozukluk, kadın cinsel ilgi ve uyarılma bozukluğu, genito-pelvik ağrı ve penetrasyon bozukluğu, erkekte hipoaktif cinsel istek bozukluğu, erken boşalma ve madde ve ilaç kaynaklı bozukluklar yer almaktadır. Bir birey aynı anda birden fazla cinsel işlev bozukluğuna sahip olabilir (American Psychiatric Association, 2013). Cinsel işlev bozukluğu, cinsel aktiviteden zevk almayı engelleyen herhangi bir şey olabilir (Wakley, 2005). Bu bozukluk düşük yaşam kalitesi, kaygı ve depresyon gibi eş zamanlı semptomlarla ilişkilidir (Blair ve ark., 2013).
Sutherland, cinsel işlev bozukluğu yaşayan kişilerin aynı zamanda suçluluk, utanç, yetersizlik hissi, reddedilme korkusu, yalnızlık, öfke, cesaretsizlik ve olumsuz içsel konuşma deneyimlediklerini belirtmiştir (Sutherland, 2012). Bu yüzden cinsel danışmanlıkta kişinin bu deneyimleri de ele alınmaktadır (Blount ve ark., 2017). Bunun yanı sıra, cinsel bozukluk tıbbi nedenlerden de ortaya çıkabilir. Göğüs kanseri, kadınlar arasında oldukça yaygın ciddi bir sorundur. Cinsel işlev bozukluğu genellikle kanserle mücadelede gerekli tedavilerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Araştırmalar, göğüs kanserini atlatan kadınların kanser geçmişi olmayan kadınlara kıyasla daha kötü cinsel işlev yaşadığını göstermiştir. Göğüs kanserini yenen kadınların mücadele etmek zorunda olduğu tek sorun tıbbi değişiklikler değildir. Göğüs kanseri geçiren kadınlar, cinsel çekicilik kaybı yaşayabilirler ve olumsuz içsel konuşma gerçekleştirebilirler. Bununla birlikte, kadınlık hissi kaybı, yorgunluk, kaygı, depresyon ve doğurganlık kaybından şikayet edebilirler. Bu semptomlar cinsel istek kaybına ve cinsel sağlığın bozulmasına neden olabilir. Göğüs kanseri teşhisiyle birlikte bir kadının duygusal sağlığı ve partneriyle ilişki kalitesi olumsuz etkilenebilir (Hummel ve ark., 2015). Kişilerin karşılaştığı bu sorunlara yardımcı olmak amacıyla en etkili terapötik yaklaşımın uygulanması gerekir. Bir araştırmada vulvodini (dış genital bölge ağrısı) şikayeti olan kadınlar ile (Boyer ve ark., 2012) göğüs kanserinden kurtulan kadınlar (Hummel ve ark., 2015) cinsel terapiyle birlikte bilişsel davranışçı terapiden yararlandıklarını bildirmişlerdir.
Bilişsel Davranışçı Terapi ve Cinsel Danışmanlık
Yukarıda da belirtildiği gibi cinsel işlev bozukluğun tedavisi aynı zamanda kendini ifade etmeyi ve olumlu tutumları geliştirebilir. Kişinin irrasyonel inançları ve tutumları yeniden yapılandırılabilir (Heiman, 2002). Örneğin, kısırlık sorunu ve bunun sonuçları, bir çiftin yaşamını ve evlilik kalitesini etkileyebilir. Sahraeian ve arkadaşları (2019) İran’da bilişsel davranışçı cinsel danışmanlığın kısır kadınlarda cinselliğin teşviki üzerindeki etkisine dair önemli bir çalışma yürütmüştür. Bu çalışma, cinsel danışmanlıkta planlı bir bilişsel davranışçı yaklaşımın bir kısırlık merkezine sevk edilen kadınların cinsel işlevleri üzerindeki etkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Katılımcılar müdahale ve kontrol gruplarına rastgele atanan toplam 52 kısır kadından oluşmaktadır. Müdahale grubu için bilişsel davranışçı terapi yaklaşımı kullanılarak grup temelli altı seans cinsel danışmanlık gerçekleştirilmiştir. Müdahaleden sonra, cinsel işlevin altı alanında (arzu, uyarılma, kayganlık, orgazm, tatmin ve ağrı) her iki çalışma grubu arasında önemli bir fark bulunmuştur. Bulgular, bilişsel davranışçı yaklaşımla cinsel danışmanlık alan müdahale grubundaki katılımcıların bahsedilen altı alanda kontrol grubuna göre daha yüksek puanlar aldıklarını bildirilmiştir (Sahraeian ve ark., 2019).
Brotto, 2017’de gerçekleşen çalışmanın bulgularından yola çıkarak bilişsel davranışçı ve farkındalık terapilerini içeren cinsel danışmanlık yaklaşımlarının kadın cinsel işlevini teşvik etmede oldukça etkili olduğunu belirtmiştir (Brotto, 2017). Bununla birlikte bilişsel davranışçı terapinin etkisi belirli cinsel işlev bozukluğuna bağlı olarak değişebilir (ter Kuile ve ark., 2010). Çünkü, cinsel işlev bozuklukların tedavisinde bilişsel davranışçı terapi prosedürleri farklılık göstermektedir. Bilal ve Abbasi (2020) Pakistan’da psikojenik erektil disfonksiyonu olan erkeklerde bilişsel davranışçı cinsel terapinin etkinliğini göstermeyi amaçlayan bir çalışma yürütmüştür. Bulgular, psikojenik erektil disfonksiyonu olan genç erkeklerde bilişsel davranışçı cinsel terapinin umut verici bir tedavi seçeneği olduğunu desteklemektedir (Bilal ve Abbasi, 2020). Bilişsel davranışçı cinsel terapi, hastaya yönelik psikoseksüel eğitim, sorunun hasta bağlamında belirlenmesi, cinsel rol- yapma egzersizleri, performans kaygısını azaltma stratejileri, cinsel tutumların yeniden yapılandırılması, cinsel aktiviteyle ilgili sokratik diyalog ve cinsel iletişim becerilerin kurulması gibi çeşitli bileşenleri içermektedir (Banner ve Anderson, 2007; Khan ve ark., 2017; Schmidt ve ark., 2014). Son zamanlarda yapılan çalışmalarda bilişsel davranışçı terapi ile bağlantılı farkındalık temelli teknikler de durumsal veya psikolojik nedenlerden kaynaklanan erektil disfonksiyon tedavisinde yararlı bulunmuştur (Bilal ve Abbasi, 2020).
Bilişsel davranışçı terapiye göre kişinin kendisi ve partneri hakkında irrasyonel cinsel düşünce ve inançları tanıması, kişinin duygularını belirleyebilir ve cinsel sağlığın açıklanmasında önemli bir rol oynayabilir. Başka bir deyişle, bireylerin duygularındaki farklılık durumları nasıl yorumladıkları ve düşündükleriyle ilgili olabilir. Durum tek başına, bireylerin nasıl hissettiklerini belirleyemez çünkü duygusal tepkiler, durumun algılanmasıyla ortaya çıkar (Beck, 1979). Özetlemek gerekirse, bilişsel ve davranışsal teknikler, cinsel işlevde olumlu değişiklikler yaratmayı ve böylece genel ilişkileri değiştirmeyi amaçlamaktadır (Sahraeian ve ark., 2019).
Kaynakça
American Psychiatric Association. (2013). Sexual Dysfunctions. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5.Bs.) içinde. (s.423-450). American Psychiatric Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
Banner, L. L. ve Anderson, R. U. (2007). Psychology: Integrated sildenafil and cognitive-behavior sex therapy for psychogenic erectile dysfunction: a pilot study. The Journal of Sexual Medicine, 4(4), 1117-1125. https://doi.org/10.1111/j.1743-6109.2007.00535.x
Beck, A. (1979). Cognitive therapy of depression: Guilford press.
Berry, M. D. (2013). The history and evolution of sex therapy and its relationship to psychoanalysis. International Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 10(1), 53-74. https://doi.org/10.1002/aps.1315
Bilal, A. ve Abbasi, N. (2020). Cognitive Behavioral Sex Therapy: An Emerging Treatment Option for Nonorganic Erectile Dysfunction in Young Men: A Feasibility Pilot Study. Sexual Medicine, 8(3), 396-407. https://doi.org/10.1016/j.esxm.2020.05.005
Blair, B., Arnow, B. A., Haas, A. ve Millheiser, L. (2013). Improving women's sexual health: A quantitative evaluation of an educational intervention for healthcare professionals. Sex Education, 13(5), 535-547. https://doi.org/10.1080/14681811.2013.771774
Blount, K. C., Booth, C., Webb, T. ve Liles, R. G. (2017). Integration of sex and sexuality into counseling programs. VISTAS Online, 50, 1-12.
Boyer, S. C., Pukall, C. F. ve Holden, R. R. (2012). The relationship between female sexual arousal and response bias in women with and without provoked vestibulodynia. Journal of Sex Research, 49(6), 519–532. https://doi.org/10.1080/00224499.2011.604747
Brotto, L. A. (2017). Evidence-based treatments for low sexual desire in women. Frontiers in Neuroendocrinology, 45, 11-17. https://doi.org/10.1016/j.yfrne.2017.02.001
Carroll, K. (1998). Therapy manuals for drug addiction, manual 1: a cognitive-behavioral approach: treating cocaine addiction. Maryland: National Institute on Drug Abuse.
Corey, G. (2005). Theory and practice of counseling & psychotherapy (7. Bs.). Belmont, CA: Thomson Brooks/Cole.
Heiman, J. R. (2002). Psychologic treatments for female sexual dysfunction: Are they effective and do we need them?. Archives of Sexual Behavior, 31(5), 445-450. https://doi.org/10.1023/A:1019848310142
Hummel, S. B., van Lankveld, J. J., Oldenburg, H. S., Hahn, D. E., Broomans, E. ve Aaronson, N. K. (2015). Internet-based cognitive behavioral therapy for sexual dysfunctions in women treated for breast cancer: Design of a multicenter, randomized controlled trial. BMC Cancer, 15(1), 1-12. https://doi.org/10.1186/s12885-015-1320-z
Khan, S., Amjad, A. ve Rowland, D. (2017). Cognitive behavioral therapy as an adjunct treatment for Pakistani men with ED. International Journal of Impotence Research, 29(5), 202-206. https://doi.org/10.1038/ijir.2017.23
Pereira, V. M., Arias-Carrión, O., Machado, S., Nardi, A. E. ve Silva, A. C. (2013). Sex therapy for female sexual dysfunction. International Archives of Medicine, 6(1), 1-9. https://doi.org/10.1186/1755-7682-6-37
Sahraeian, M., Lotfi, R., Qorbani, M., Faramarzi, M., Dinpajooh, F. ve Ramezani Tehrani, F. (2019). The Effect of Cognitive Behavioral Therapy on Sexual Function in Infertile Women: A Randomized Controlled Clinical Trial. Journal of Sex & Marital Therapy, 45(7), 574-584. https://doi.org/10.1080/0092623X.2019.1594476
Schmidt, H. M., Munder, T., Gerger, H., Frühauf, S. ve Barth, J. (2014). Combination of psychological intervention and phosphodiesterase‐5 inhibitors for erectile dysfunction: A narrative review and meta‐analysis. The Journal of Sexual Medicine, 11(6), 1376-1391. https://doi.org/10.1111/jsm.12520
Sutherland, O. (2012). Qualitative analysis of heterosexual women's experience of sexual pain and discomfort. Journal of Sex & Marital Therapy, 38(3), 223-244. https://doi.org/10.1080/0092623X.2011.606880
ter Kuile, M. M., Both, S. ve van Lankveld, J. J. (2010). Cognitive behavioral therapy for sexual dysfunctions in women. Psychiatric Clinics, 33(3), 595-610. https://doi.org/10.1016/j.psc.2010.04.010
Wakley, G. (2005). Sexual dysfunction. Current Obstetrics & Gynaecology, 15(1), 38-45. https://doi.org/10.1016/j.curobgyn.2004.09.005
Günümüzde bilişsel davranışçı terapi, cinsel terapi ve cinsel danışmanlıkla birlikte kullanılmaktadır (Corey, 2005). Bilişsel davranışçı terapinin farklı cinsel bozuklukları tedavisi üzerindeki etkisi birçok araştırmacı tarafından incelenmiştir. Cinsel bozukluğun tedavisi, kendini ifade etmeyi ve olumlu tutumları zenginleştirebilir. Sonuç olarak, kişinin irrasyonel inanç ve tutumları yeniden yapılandırılabilir (Heiman, 2002). Bunun yanı sıra, bilişsel-davranışçı cinsel danışmanlığın cinselliğin teşviki üzerindeki etkisine dair araştırmalar da bulunmaktadır.
Cinsel İşlev Bozukluğu Nedir?
Cinsel işlev bozukluğu, bir kişinin cinsel olarak tepki verme veya cinsel zevk deneyimleme becerisinde klinik olarak önemli bir rahatsızlık ile tanımlanan heterojen bir bozukluk grubudur. Cinsel işlev bozuklukları grubunda ejakülasyon gecikmesi, erektil bozukluk, kadın orgazmik bozukluk, kadın cinsel ilgi ve uyarılma bozukluğu, genito-pelvik ağrı ve penetrasyon bozukluğu, erkekte hipoaktif cinsel istek bozukluğu, erken boşalma ve madde ve ilaç kaynaklı bozukluklar yer almaktadır. Bir birey aynı anda birden fazla cinsel işlev bozukluğuna sahip olabilir (American Psychiatric Association, 2013). Cinsel işlev bozukluğu, cinsel aktiviteden zevk almayı engelleyen herhangi bir şey olabilir (Wakley, 2005). Bu bozukluk düşük yaşam kalitesi, kaygı ve depresyon gibi eş zamanlı semptomlarla ilişkilidir (Blair ve ark., 2013).
Sutherland, cinsel işlev bozukluğu yaşayan kişilerin aynı zamanda suçluluk, utanç, yetersizlik hissi, reddedilme korkusu, yalnızlık, öfke, cesaretsizlik ve olumsuz içsel konuşma deneyimlediklerini belirtmiştir (Sutherland, 2012). Bu yüzden cinsel danışmanlıkta kişinin bu deneyimleri de ele alınmaktadır (Blount ve ark., 2017). Bunun yanı sıra, cinsel bozukluk tıbbi nedenlerden de ortaya çıkabilir. Göğüs kanseri, kadınlar arasında oldukça yaygın ciddi bir sorundur. Cinsel işlev bozukluğu genellikle kanserle mücadelede gerekli tedavilerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Araştırmalar, göğüs kanserini atlatan kadınların kanser geçmişi olmayan kadınlara kıyasla daha kötü cinsel işlev yaşadığını göstermiştir. Göğüs kanserini yenen kadınların mücadele etmek zorunda olduğu tek sorun tıbbi değişiklikler değildir. Göğüs kanseri geçiren kadınlar, cinsel çekicilik kaybı yaşayabilirler ve olumsuz içsel konuşma gerçekleştirebilirler. Bununla birlikte, kadınlık hissi kaybı, yorgunluk, kaygı, depresyon ve doğurganlık kaybından şikayet edebilirler. Bu semptomlar cinsel istek kaybına ve cinsel sağlığın bozulmasına neden olabilir. Göğüs kanseri teşhisiyle birlikte bir kadının duygusal sağlığı ve partneriyle ilişki kalitesi olumsuz etkilenebilir (Hummel ve ark., 2015). Kişilerin karşılaştığı bu sorunlara yardımcı olmak amacıyla en etkili terapötik yaklaşımın uygulanması gerekir. Bir araştırmada vulvodini (dış genital bölge ağrısı) şikayeti olan kadınlar ile (Boyer ve ark., 2012) göğüs kanserinden kurtulan kadınlar (Hummel ve ark., 2015) cinsel terapiyle birlikte bilişsel davranışçı terapiden yararlandıklarını bildirmişlerdir.
Bilişsel Davranışçı Terapi ve Cinsel Danışmanlık
Yukarıda da belirtildiği gibi cinsel işlev bozukluğun tedavisi aynı zamanda kendini ifade etmeyi ve olumlu tutumları geliştirebilir. Kişinin irrasyonel inançları ve tutumları yeniden yapılandırılabilir (Heiman, 2002). Örneğin, kısırlık sorunu ve bunun sonuçları, bir çiftin yaşamını ve evlilik kalitesini etkileyebilir. Sahraeian ve arkadaşları (2019) İran’da bilişsel davranışçı cinsel danışmanlığın kısır kadınlarda cinselliğin teşviki üzerindeki etkisine dair önemli bir çalışma yürütmüştür. Bu çalışma, cinsel danışmanlıkta planlı bir bilişsel davranışçı yaklaşımın bir kısırlık merkezine sevk edilen kadınların cinsel işlevleri üzerindeki etkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Katılımcılar müdahale ve kontrol gruplarına rastgele atanan toplam 52 kısır kadından oluşmaktadır. Müdahale grubu için bilişsel davranışçı terapi yaklaşımı kullanılarak grup temelli altı seans cinsel danışmanlık gerçekleştirilmiştir. Müdahaleden sonra, cinsel işlevin altı alanında (arzu, uyarılma, kayganlık, orgazm, tatmin ve ağrı) her iki çalışma grubu arasında önemli bir fark bulunmuştur. Bulgular, bilişsel davranışçı yaklaşımla cinsel danışmanlık alan müdahale grubundaki katılımcıların bahsedilen altı alanda kontrol grubuna göre daha yüksek puanlar aldıklarını bildirilmiştir (Sahraeian ve ark., 2019).
Brotto, 2017’de gerçekleşen çalışmanın bulgularından yola çıkarak bilişsel davranışçı ve farkındalık terapilerini içeren cinsel danışmanlık yaklaşımlarının kadın cinsel işlevini teşvik etmede oldukça etkili olduğunu belirtmiştir (Brotto, 2017). Bununla birlikte bilişsel davranışçı terapinin etkisi belirli cinsel işlev bozukluğuna bağlı olarak değişebilir (ter Kuile ve ark., 2010). Çünkü, cinsel işlev bozuklukların tedavisinde bilişsel davranışçı terapi prosedürleri farklılık göstermektedir. Bilal ve Abbasi (2020) Pakistan’da psikojenik erektil disfonksiyonu olan erkeklerde bilişsel davranışçı cinsel terapinin etkinliğini göstermeyi amaçlayan bir çalışma yürütmüştür. Bulgular, psikojenik erektil disfonksiyonu olan genç erkeklerde bilişsel davranışçı cinsel terapinin umut verici bir tedavi seçeneği olduğunu desteklemektedir (Bilal ve Abbasi, 2020). Bilişsel davranışçı cinsel terapi, hastaya yönelik psikoseksüel eğitim, sorunun hasta bağlamında belirlenmesi, cinsel rol- yapma egzersizleri, performans kaygısını azaltma stratejileri, cinsel tutumların yeniden yapılandırılması, cinsel aktiviteyle ilgili sokratik diyalog ve cinsel iletişim becerilerin kurulması gibi çeşitli bileşenleri içermektedir (Banner ve Anderson, 2007; Khan ve ark., 2017; Schmidt ve ark., 2014). Son zamanlarda yapılan çalışmalarda bilişsel davranışçı terapi ile bağlantılı farkındalık temelli teknikler de durumsal veya psikolojik nedenlerden kaynaklanan erektil disfonksiyon tedavisinde yararlı bulunmuştur (Bilal ve Abbasi, 2020).
Bilişsel davranışçı terapiye göre kişinin kendisi ve partneri hakkında irrasyonel cinsel düşünce ve inançları tanıması, kişinin duygularını belirleyebilir ve cinsel sağlığın açıklanmasında önemli bir rol oynayabilir. Başka bir deyişle, bireylerin duygularındaki farklılık durumları nasıl yorumladıkları ve düşündükleriyle ilgili olabilir. Durum tek başına, bireylerin nasıl hissettiklerini belirleyemez çünkü duygusal tepkiler, durumun algılanmasıyla ortaya çıkar (Beck, 1979). Özetlemek gerekirse, bilişsel ve davranışsal teknikler, cinsel işlevde olumlu değişiklikler yaratmayı ve böylece genel ilişkileri değiştirmeyi amaçlamaktadır (Sahraeian ve ark., 2019).
Kaynakça
American Psychiatric Association. (2013). Sexual Dysfunctions. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5.Bs.) içinde. (s.423-450). American Psychiatric Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
Banner, L. L. ve Anderson, R. U. (2007). Psychology: Integrated sildenafil and cognitive-behavior sex therapy for psychogenic erectile dysfunction: a pilot study. The Journal of Sexual Medicine, 4(4), 1117-1125. https://doi.org/10.1111/j.1743-6109.2007.00535.x
Beck, A. (1979). Cognitive therapy of depression: Guilford press.
Berry, M. D. (2013). The history and evolution of sex therapy and its relationship to psychoanalysis. International Journal of Applied Psychoanalytic Studies, 10(1), 53-74. https://doi.org/10.1002/aps.1315
Bilal, A. ve Abbasi, N. (2020). Cognitive Behavioral Sex Therapy: An Emerging Treatment Option for Nonorganic Erectile Dysfunction in Young Men: A Feasibility Pilot Study. Sexual Medicine, 8(3), 396-407. https://doi.org/10.1016/j.esxm.2020.05.005
Blair, B., Arnow, B. A., Haas, A. ve Millheiser, L. (2013). Improving women's sexual health: A quantitative evaluation of an educational intervention for healthcare professionals. Sex Education, 13(5), 535-547. https://doi.org/10.1080/14681811.2013.771774
Blount, K. C., Booth, C., Webb, T. ve Liles, R. G. (2017). Integration of sex and sexuality into counseling programs. VISTAS Online, 50, 1-12.
Boyer, S. C., Pukall, C. F. ve Holden, R. R. (2012). The relationship between female sexual arousal and response bias in women with and without provoked vestibulodynia. Journal of Sex Research, 49(6), 519–532. https://doi.org/10.1080/00224499.2011.604747
Brotto, L. A. (2017). Evidence-based treatments for low sexual desire in women. Frontiers in Neuroendocrinology, 45, 11-17. https://doi.org/10.1016/j.yfrne.2017.02.001
Carroll, K. (1998). Therapy manuals for drug addiction, manual 1: a cognitive-behavioral approach: treating cocaine addiction. Maryland: National Institute on Drug Abuse.
Corey, G. (2005). Theory and practice of counseling & psychotherapy (7. Bs.). Belmont, CA: Thomson Brooks/Cole.
Heiman, J. R. (2002). Psychologic treatments for female sexual dysfunction: Are they effective and do we need them?. Archives of Sexual Behavior, 31(5), 445-450. https://doi.org/10.1023/A:1019848310142
Hummel, S. B., van Lankveld, J. J., Oldenburg, H. S., Hahn, D. E., Broomans, E. ve Aaronson, N. K. (2015). Internet-based cognitive behavioral therapy for sexual dysfunctions in women treated for breast cancer: Design of a multicenter, randomized controlled trial. BMC Cancer, 15(1), 1-12. https://doi.org/10.1186/s12885-015-1320-z
Khan, S., Amjad, A. ve Rowland, D. (2017). Cognitive behavioral therapy as an adjunct treatment for Pakistani men with ED. International Journal of Impotence Research, 29(5), 202-206. https://doi.org/10.1038/ijir.2017.23
Pereira, V. M., Arias-Carrión, O., Machado, S., Nardi, A. E. ve Silva, A. C. (2013). Sex therapy for female sexual dysfunction. International Archives of Medicine, 6(1), 1-9. https://doi.org/10.1186/1755-7682-6-37
Sahraeian, M., Lotfi, R., Qorbani, M., Faramarzi, M., Dinpajooh, F. ve Ramezani Tehrani, F. (2019). The Effect of Cognitive Behavioral Therapy on Sexual Function in Infertile Women: A Randomized Controlled Clinical Trial. Journal of Sex & Marital Therapy, 45(7), 574-584. https://doi.org/10.1080/0092623X.2019.1594476
Schmidt, H. M., Munder, T., Gerger, H., Frühauf, S. ve Barth, J. (2014). Combination of psychological intervention and phosphodiesterase‐5 inhibitors for erectile dysfunction: A narrative review and meta‐analysis. The Journal of Sexual Medicine, 11(6), 1376-1391. https://doi.org/10.1111/jsm.12520
Sutherland, O. (2012). Qualitative analysis of heterosexual women's experience of sexual pain and discomfort. Journal of Sex & Marital Therapy, 38(3), 223-244. https://doi.org/10.1080/0092623X.2011.606880
ter Kuile, M. M., Both, S. ve van Lankveld, J. J. (2010). Cognitive behavioral therapy for sexual dysfunctions in women. Psychiatric Clinics, 33(3), 595-610. https://doi.org/10.1016/j.psc.2010.04.010
Wakley, G. (2005). Sexual dysfunction. Current Obstetrics & Gynaecology, 15(1), 38-45. https://doi.org/10.1016/j.curobgyn.2004.09.005
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bilişsel Davranışçı Terapi ve Cinsel Danışmanlık" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Burcu BÜGE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Burcu BÜGE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
cinsel danışmanlık, cinsel terapi, cinsel terapist, cinsellik, çift terapisi, çift danışmanlığı, aile danışmanlığı, bilişsel davranışçı terapi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
