Bilişsel Davranışçı Terapi ve Online Terapi
Bilişsel davranışçı terapi, en kapsamlı araştırılmış psikoterapi biçimlerinden biridir (Butler ve ark., 2006). Zihinsel bozuklukların ve psikolojik sıkıntıların bilişsel faktörlerle sürdürüldüğü temeline dayanan bir müdahale şekli olan bilişsel davranışçı terapi yaklaşımı temel olarak, belirli durumlarda belirli ve otomatik düşüncelere yol açan, dünya, benlik ve gelecek hakkındaki genel inançları veya şemaları içeren uyumsuz bilişlerin duygusal sıkıntı ve davranış problemlerinin sürdürülmesine katkıda bulunduğunu savunur. Bu bilişler değişirse duygu ve davranışın da değişeceği düşünülen bilişsel davranışçı terapi müdahalesinde bu uyumsuz bilişler değiştirilmeye çalışılır (Hofmann ve ark., 2012). Şu anda bilişsel-davranışçı müdahaleler üzerine yayınlanmış 325'in üzerinde sonuç çalışması bulunmaktadır (Butler ve ark., 2006).
Online terapi ise, yüz yüze terapinin aksine konunun uzmanı kişiler tarafından internet üzerinden bireylere danışmanlık, terapi ve psikolojik yardım hizmetlerinin sunulduğu bir terapi sistemidir (Aktürk, 2020). Online terapiler, geçmişten günümüze kullanılan bir terapi sistemidir. Online terapiler yüz yüze terapi yöntemine bir alternatif oluşturduğu için ve yüz yüze terapi imkanı bulamayan bireyler tarafından tercih edilen bir yöntemdir (Aktürk, 2020). Online terapi kişilere istedikleri danışanla çalışma imkanı sunmaktadır. Terapist ile danışan arasındaki etkileşim e-posta gibi zaman gecikmeli iletişim araçlarıyla ya da sohbet tabanlı metin alışverişi, video konferans ve sanal gerçeklik teknolojisi gibi eşzamanlı iletişimi araçlarıyla gerçekleşebilmektedir (Grohol, 2004; Mallen ve ark., 2005; Rochlen ve ark., 2004). Skype, Zoom, Whatsapp gibi uygulamalar en yaygın kullanılan online terapi uygulamalarıdır.
Online Terapi Neden Tercih Edilir?
Online terapi, birçok açıdan yüz yüze terapiye göre daha pratiktir. Terapi için kalkıp danışmanın ofisine gitmeye gerek kalmaz. Böylece zaman da kazanılır. Kişi kendini en rahat hissettiği yerde, bu bazen ev olabilir bazen iş yeri, online terapi sistemi ile terapi imkanı bulabilmektedir. Online terapi, aynı zamanda yüz yüze terapiye kıyasla daha az maliyetlidir. Yapılan bir araştırmada katılımcıların, iyileşme için evlerinden ayrılmamalarının onlar için önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Abbot ve ark., 2008). Yapılan çalışmalar ayrıca online terapinin panik bozukluk, depresyon, stres, travma gibi birçok alanda oldukça etkili olduğunu göstermektedir (Hedman ve ark., 2013; Hedman ve ark., 2014; Spijkerman ve ark., 2016; Carlbring ve ark., 2005; Klein ve ark., 2006; Andersson ve ark., 2005; Lange ve ark., 2003).
Kullanımı Bu Kadar Artan Bir Terapi Sisteminin Etkililiği Nasıl?
Online terapi, birçok alanda oldukça etkili olan, insanların faydalandığı ve iyileştiği bir terapi sistemidir. Yapılan çalışmalara örnek verecek olursak, Westerhof ve ark. (2017) yaptığı depresyon belirtilerinde online terapinin etkililiği çalışmasında online terapinin her konuda olmasa da birçok konuda özellikle depresif belirtiler konusunda etkili olduğu görülmektedir. Hedman ve ark. (2013) panik bozukluğu olan danışanlarda online bilişsel davranışçı terapinin etkisini araştırmışlardır. Elde ettikleri sonuçlara baktığımızda, gerçekleşen online terapi seanslarının danışanları iyileştirdiği görülmüştür. Hedman ve ar. (2014), 2013 yılındaki çalışmaya benzer bir şekilde bu sefer depresyon rahatsızlığı olan bireylerde online bilişsel davranışçı terapi seanslarının etkililiğini araştırmışlardır. Elde edilen sonuçlarda, bireylerin yüksek ölçüde iyileştiği görülmüştür. Bu bulguya ek olarak, intihar düşüncesi ve uyku güçlükleri açısından da bireyler önemli ölçüde iyileşme kaydetmiştir. Yapılan bir meta-analiz çalışmasında ise, online farkındalık seanslarının başta stres olmak üzere birçok ruhsal probleme iyi geldiği ve iyi gelme potansiyeline sahip olduğu bulunmuştur (Spijkerman ve ark., 2016). Bir başka meta-analiz çalışmasında ise online terapi senası ile yüz yüze terapi seanslarını etkililikleri bakımından karşılaştırdıklarında büyük bir çoğunluğunda büyük ölçüde bir fark bulunmamış, yüz yüze terapi seansın ile aynı etkililiği gösterdiğini belirtmişlerdir (Barak ve ark., 2008). Bu çalışmalara ek olarak panik bozukluğu (Carlbring ve ark., 2005; Klein ve ark., 2006), depresyon (Andersson ve ark., 2005), travma sonrası stres belirtileri (Lange ve ark., 2003) konusunda yapılan diğer araştırmalar da yukarıda yazan bulguları desteklemekte ve online terapi seansının etkili bir yöntem olduğunu bizlere göstermektedir.
Kısaca özetlemek gerekirse, online terapi seansları geçmişten günümüze kadar kullanılan ancak COVID-19 salgınıyla kullanımı yaygınlaşan bir terapi sistemidir. Yukarıda yazılan çalışmaların hepsinde online terapi seanslarının etkili olduğu hatta yüz yüze terapi seanslarının etkililiği ile arasında önemli bir fark bulunmadığı görülmektedir.
Kaynakça
Abbott, J. A. M., Klein, B. ve Ciechomski, L. (2008). Best practices in online therapy. Journal of Technology in Human Services, 26(2-4), 360-375. https://doi.org/10.1080/15228830802097257
Aktürk, H. (2020). Yeni koronavirüs hastalığı pandemisi döneminde online yaşam ve psikolojik etkileri. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1-25.
Andersson, G., Bergström, J., Holländare, F., Carlbring, P., Kaldo, V. ve Ekselius, L. (2005). Internet-based self-help for depression: Randomised controlled trial. The British Journal of Psychiatry, 187(5), 456-461. https://doi.org/10.1192/bjp.187.5.456
Barak, A., Hen, L., Boniel-Nissim, M. ve Shapira, N. A. (2008). A comprehensive review and a meta-analysis of the effectiveness of internet-based psychotherapeutic interventions. Journal of Technology in Human Services, 26(2-4), 109-160. https://doi.org/10.1080/15228830802094429
Butler, A. C., Chapman, J. E., Forman, E. M. ve Beck, A. T. (2006). The empirical status of cognitive-behavioral therapy: A review of meta-analyses. Clinical Psychology Review, 26(1), 17-31. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2005.07.003
Carlbring, P., Nilsson-Ihrfelt, E., Waara, J., Kollenstam, C., Buhrman, M., Kaldo, V., Söderberg, M., Ekselius, L. ve Andersson, G. (2005). Treatment of panic disorder: Live therapy vs. self-help via the Internet. Behaviour Research and Therapy, 43(10), 1321-1333. https://doi.org/10.1016/j.brat.2004.10.002
Grohol, J. M. (2004). Online counselling: A historical perspective. R. Kraus, J. Zack ve G. Stricker (Eds.), Online counselling: A handbook for mental health professionals içinde (s. 51–68). London: Elsevier, Inc. https://doi.org/10.1177/0011000005278625
Hedman, E., Ljótsson, B., Rück, C., Bergström, J., Andersson, G., Kaldo, V., Jansson, L., Andersson, E., Andersson, E., Blom, K., El Alaoui, S., Falk, L., Ivarsson, J., Nasri, B., Sydh, S. ve Lindefors, N. (2013). Effectiveness of Internet‐based cognitive behaviour therapy for panic disorder in routine psychiatric care. Acta Psychiatrica Scandinavica, 128(6), 457-467. https://doi.org/10.1111/acps.12079
Hedman, E., Ljótsson, B., Kaldo, V., Hesser, H., El Alaoui, S., Kraepelien, M., Andersson, E., Rück, C., Svanborg, C., Andersson, G. ve Lindefors, N. (2014). Effectiveness of Internet-based cognitive behaviour therapy for depression in routine psychiatric care. Journal of Affective Disorders, 155, 49-58. https://doi.org/10.1016/j.jad.2013.10.023
Hofmann, S. G., Asnaani, A., Vonk, I. J. J., Sawyer, A. T. ve Fang, A. (2012). The efficacy of cognitive behavioral therapy: A review of meta-analyses. Cognitive Therapy and Research, 36(5), 427-440. https://doi.org/10.1007/s10608-012-9476-1
Klein, B., Richards, J. C. ve Austin, D. W. (2006). Efficacy of internet therapy for panic disorder. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 37(3), 213-238. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2005.07.001
Lange, A., Van De Ven, J. P. ve Schrieken, B. (2003). Interapy: Treatment of post-traumatic stress via the internet. Cognitive Behaviour Therapy, 32(3), 110-124. https://doi.org/10.1080/16506070302317
Mallen, M. J., Vogel, D. L. ve Rochlen, A. B. (2005). The practical aspects of online counseling: Ethics, training, technology, and competency. The Counseling Psychologist, 33(6), 776-818.
Rochlen, A. B., Zack, J. S. ve Speyer, C. (2004). Online therapy: Review of relevant definitions, debates, and current empirical support. Journal of Clinical Psychology, 60(3), 269-283. https://doi.org/10.1002/jclp.10263
Spijkerman, M. P. J., Pots, W. T. M. ve Bohlmeijer, E. T. (2016). Effectiveness of online mindfulness-based interventions in improving mental health: A review and meta-analysis of randomised controlled trials. Clinical Psychology Review, 45, 102-114. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2016.03.009
Westerhof, G. J., Lamers, S. M. A., Postel, M. G. ve Bohlmeijer, E. T. (2017). Online therapy for depressive symptoms: An evaluation of counselor-led and peer-supported life review therapy. The Gerontologist, 59(1), 135-146. https://doi.org/10.1093/geront/gnx140
Online terapi ise, yüz yüze terapinin aksine konunun uzmanı kişiler tarafından internet üzerinden bireylere danışmanlık, terapi ve psikolojik yardım hizmetlerinin sunulduğu bir terapi sistemidir (Aktürk, 2020). Online terapiler, geçmişten günümüze kullanılan bir terapi sistemidir. Online terapiler yüz yüze terapi yöntemine bir alternatif oluşturduğu için ve yüz yüze terapi imkanı bulamayan bireyler tarafından tercih edilen bir yöntemdir (Aktürk, 2020). Online terapi kişilere istedikleri danışanla çalışma imkanı sunmaktadır. Terapist ile danışan arasındaki etkileşim e-posta gibi zaman gecikmeli iletişim araçlarıyla ya da sohbet tabanlı metin alışverişi, video konferans ve sanal gerçeklik teknolojisi gibi eşzamanlı iletişimi araçlarıyla gerçekleşebilmektedir (Grohol, 2004; Mallen ve ark., 2005; Rochlen ve ark., 2004). Skype, Zoom, Whatsapp gibi uygulamalar en yaygın kullanılan online terapi uygulamalarıdır.
Online Terapi Neden Tercih Edilir?
Online terapi, birçok açıdan yüz yüze terapiye göre daha pratiktir. Terapi için kalkıp danışmanın ofisine gitmeye gerek kalmaz. Böylece zaman da kazanılır. Kişi kendini en rahat hissettiği yerde, bu bazen ev olabilir bazen iş yeri, online terapi sistemi ile terapi imkanı bulabilmektedir. Online terapi, aynı zamanda yüz yüze terapiye kıyasla daha az maliyetlidir. Yapılan bir araştırmada katılımcıların, iyileşme için evlerinden ayrılmamalarının onlar için önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Abbot ve ark., 2008). Yapılan çalışmalar ayrıca online terapinin panik bozukluk, depresyon, stres, travma gibi birçok alanda oldukça etkili olduğunu göstermektedir (Hedman ve ark., 2013; Hedman ve ark., 2014; Spijkerman ve ark., 2016; Carlbring ve ark., 2005; Klein ve ark., 2006; Andersson ve ark., 2005; Lange ve ark., 2003).
Kullanımı Bu Kadar Artan Bir Terapi Sisteminin Etkililiği Nasıl?
Online terapi, birçok alanda oldukça etkili olan, insanların faydalandığı ve iyileştiği bir terapi sistemidir. Yapılan çalışmalara örnek verecek olursak, Westerhof ve ark. (2017) yaptığı depresyon belirtilerinde online terapinin etkililiği çalışmasında online terapinin her konuda olmasa da birçok konuda özellikle depresif belirtiler konusunda etkili olduğu görülmektedir. Hedman ve ark. (2013) panik bozukluğu olan danışanlarda online bilişsel davranışçı terapinin etkisini araştırmışlardır. Elde ettikleri sonuçlara baktığımızda, gerçekleşen online terapi seanslarının danışanları iyileştirdiği görülmüştür. Hedman ve ar. (2014), 2013 yılındaki çalışmaya benzer bir şekilde bu sefer depresyon rahatsızlığı olan bireylerde online bilişsel davranışçı terapi seanslarının etkililiğini araştırmışlardır. Elde edilen sonuçlarda, bireylerin yüksek ölçüde iyileştiği görülmüştür. Bu bulguya ek olarak, intihar düşüncesi ve uyku güçlükleri açısından da bireyler önemli ölçüde iyileşme kaydetmiştir. Yapılan bir meta-analiz çalışmasında ise, online farkındalık seanslarının başta stres olmak üzere birçok ruhsal probleme iyi geldiği ve iyi gelme potansiyeline sahip olduğu bulunmuştur (Spijkerman ve ark., 2016). Bir başka meta-analiz çalışmasında ise online terapi senası ile yüz yüze terapi seanslarını etkililikleri bakımından karşılaştırdıklarında büyük bir çoğunluğunda büyük ölçüde bir fark bulunmamış, yüz yüze terapi seansın ile aynı etkililiği gösterdiğini belirtmişlerdir (Barak ve ark., 2008). Bu çalışmalara ek olarak panik bozukluğu (Carlbring ve ark., 2005; Klein ve ark., 2006), depresyon (Andersson ve ark., 2005), travma sonrası stres belirtileri (Lange ve ark., 2003) konusunda yapılan diğer araştırmalar da yukarıda yazan bulguları desteklemekte ve online terapi seansının etkili bir yöntem olduğunu bizlere göstermektedir.
Kısaca özetlemek gerekirse, online terapi seansları geçmişten günümüze kadar kullanılan ancak COVID-19 salgınıyla kullanımı yaygınlaşan bir terapi sistemidir. Yukarıda yazılan çalışmaların hepsinde online terapi seanslarının etkili olduğu hatta yüz yüze terapi seanslarının etkililiği ile arasında önemli bir fark bulunmadığı görülmektedir.
Kaynakça
Abbott, J. A. M., Klein, B. ve Ciechomski, L. (2008). Best practices in online therapy. Journal of Technology in Human Services, 26(2-4), 360-375. https://doi.org/10.1080/15228830802097257
Aktürk, H. (2020). Yeni koronavirüs hastalığı pandemisi döneminde online yaşam ve psikolojik etkileri. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1-25.
Andersson, G., Bergström, J., Holländare, F., Carlbring, P., Kaldo, V. ve Ekselius, L. (2005). Internet-based self-help for depression: Randomised controlled trial. The British Journal of Psychiatry, 187(5), 456-461. https://doi.org/10.1192/bjp.187.5.456
Barak, A., Hen, L., Boniel-Nissim, M. ve Shapira, N. A. (2008). A comprehensive review and a meta-analysis of the effectiveness of internet-based psychotherapeutic interventions. Journal of Technology in Human Services, 26(2-4), 109-160. https://doi.org/10.1080/15228830802094429
Butler, A. C., Chapman, J. E., Forman, E. M. ve Beck, A. T. (2006). The empirical status of cognitive-behavioral therapy: A review of meta-analyses. Clinical Psychology Review, 26(1), 17-31. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2005.07.003
Carlbring, P., Nilsson-Ihrfelt, E., Waara, J., Kollenstam, C., Buhrman, M., Kaldo, V., Söderberg, M., Ekselius, L. ve Andersson, G. (2005). Treatment of panic disorder: Live therapy vs. self-help via the Internet. Behaviour Research and Therapy, 43(10), 1321-1333. https://doi.org/10.1016/j.brat.2004.10.002
Grohol, J. M. (2004). Online counselling: A historical perspective. R. Kraus, J. Zack ve G. Stricker (Eds.), Online counselling: A handbook for mental health professionals içinde (s. 51–68). London: Elsevier, Inc. https://doi.org/10.1177/0011000005278625
Hedman, E., Ljótsson, B., Rück, C., Bergström, J., Andersson, G., Kaldo, V., Jansson, L., Andersson, E., Andersson, E., Blom, K., El Alaoui, S., Falk, L., Ivarsson, J., Nasri, B., Sydh, S. ve Lindefors, N. (2013). Effectiveness of Internet‐based cognitive behaviour therapy for panic disorder in routine psychiatric care. Acta Psychiatrica Scandinavica, 128(6), 457-467. https://doi.org/10.1111/acps.12079
Hedman, E., Ljótsson, B., Kaldo, V., Hesser, H., El Alaoui, S., Kraepelien, M., Andersson, E., Rück, C., Svanborg, C., Andersson, G. ve Lindefors, N. (2014). Effectiveness of Internet-based cognitive behaviour therapy for depression in routine psychiatric care. Journal of Affective Disorders, 155, 49-58. https://doi.org/10.1016/j.jad.2013.10.023
Hofmann, S. G., Asnaani, A., Vonk, I. J. J., Sawyer, A. T. ve Fang, A. (2012). The efficacy of cognitive behavioral therapy: A review of meta-analyses. Cognitive Therapy and Research, 36(5), 427-440. https://doi.org/10.1007/s10608-012-9476-1
Klein, B., Richards, J. C. ve Austin, D. W. (2006). Efficacy of internet therapy for panic disorder. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 37(3), 213-238. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2005.07.001
Lange, A., Van De Ven, J. P. ve Schrieken, B. (2003). Interapy: Treatment of post-traumatic stress via the internet. Cognitive Behaviour Therapy, 32(3), 110-124. https://doi.org/10.1080/16506070302317
Mallen, M. J., Vogel, D. L. ve Rochlen, A. B. (2005). The practical aspects of online counseling: Ethics, training, technology, and competency. The Counseling Psychologist, 33(6), 776-818.
Rochlen, A. B., Zack, J. S. ve Speyer, C. (2004). Online therapy: Review of relevant definitions, debates, and current empirical support. Journal of Clinical Psychology, 60(3), 269-283. https://doi.org/10.1002/jclp.10263
Spijkerman, M. P. J., Pots, W. T. M. ve Bohlmeijer, E. T. (2016). Effectiveness of online mindfulness-based interventions in improving mental health: A review and meta-analysis of randomised controlled trials. Clinical Psychology Review, 45, 102-114. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2016.03.009
Westerhof, G. J., Lamers, S. M. A., Postel, M. G. ve Bohlmeijer, E. T. (2017). Online therapy for depressive symptoms: An evaluation of counselor-led and peer-supported life review therapy. The Gerontologist, 59(1), 135-146. https://doi.org/10.1093/geront/gnx140
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bilişsel Davranışçı Terapi ve Online Terapi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Burcu BÜGE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Burcu BÜGE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
