Nasıl Bir Çocuk Yetiştirmek İstiyorsunuz?

Çabalarımız ve endişemiz, çocuklarımızı en iyi biçimde yetiştirmek.

Evet, fakat hangi tutumlarla çocuk yetiştiriyoruz?
Çocuklarımız bizden ne istiyor?
Biz onlara ne veriyoruz?

Disiplin Nedir?
Kişinin kuralları benimsemesi, dış uyarılara gerek kalmadan bu kurallara kendi kendine uymasıdır. İyi bir disiplin, çocuğun baskı altında kalmadan kendi kendini yönetmesini hedefler.

Sınır koymak nedir?
Sınır koymak, çocuğun kendisini emniyette hissederek hareket edebileceği alanı belirleyen yardımcı ve yol gösterici işaretleri çocuğa sunmaktır.

Disiplin Ve Sınırlar Neden Önemlidir?
 Kuralların anlaşılması,
 Sınırların anlaşılması,
 Kendini anlama,
 Diğerleri ile ilişkilerin bilinmesi

Anne-Babalar Çocuklarına Sınır Koymakta Neden Zorlanıyorlar?
 Çünkü çocuklarına hayır diyemiyorlar.
 Çünkü çocuklarını kendi anne-babalarından farklı yetiştirmeye
çalışıyorlar.
 Çünkü kendilerini eğitimden uzak tutuyorlar.
 Çünkü çocuklarına emretmek istemiyorlar.
 Çünkü çocuklarını şımartıyorlar.
Çocuk dediğin, uslu oturur.
Çocuk dediğin, her lafa karışmaz.
Çocuk dediğin, yeni icatlar çıkarmaz.
Çocuk dediğin ,büyükleri üzmez
Çocuk dediğin ,insanın kafasını şişirmez.
Çocuk dediğin, büyüklerin sözünü dinler.
Çocuk dediğin, yapma deyince yapmaz.
Çocuk dediğin ,çok soru sormaz
• Büyüklere gelince;
Onlar büyüktür her şeyi yapabilirler. Evet, yaşlanıp ölünceye dek her şeyi büyüklerin yapabileceklerine inanarak yaşarlar.
Çocukların gelişimi ve eğitiminde anne-baba tutumlarının giderek daha ön plana çıkmasıyla birlikte anne-babalık rolü de değişime uğramaktadır. Örneğin geçmiş yıllara kadar anne-babanın tartışılmaz otorite ve baskısı ailelerde yaygınken; şimdi değişen dünya ile birlikte demokratik aile tutumu bazen de yanlış yorumlanarak çocuklarının sınırsız özgürlükle yetiştirilmesi yaygınlaştı.
Yani artık çocuklarımızın hayatın merkezinde yerleşmeleriyle; çocuğun anne-babaya uymak zorunda olduğu aile yapısından, anne-babanın çocuğa uyum sağladığı bir aile yapısına geçiş yapıldı.

Peki çocuk merkezli ailenin riskleri nelerdir?
1) Aşırı korumacı anne-baba tutumu tuzağına düşerek, çocuğun becerilerinin
gelişmesine engel olmak. Anne-baba çocuk için hayatı kolaylaştırmak -yemeğini yedirmek, çantasını hazırlamak gibi sorumlulukları onların yerine yapınca; çocuğun bir birey olması için kazanması gereken becerileri geciktirebilirler.
Temel alışkanlıkların kazanabilmesi için kritik dönem 0-6 yaş arasıdır.

2) Arkadaş olmaya çalışmak.
Sosyal hayat ile arkadaş edinilir. Bir çocuğun ne kadar arkadaşı olursa olsun ebeveynlerine ihtiyacı her daim mevcuttur. Ebeveynlerin ebeveyn rolleri arkadaş rollerinden çok daha hayatidir.

3) Çocuğu evin patronu haline getirmek.
Söz hakkının sadece çocukta olması çocuğun kafasının karışmasına neden olup, onu doyumsuz hale getirebilir.

Aşırı Koruyucu (Kaygılı) Tutum

Anne baba çocuğun her davranışına müdahale eder,
Sürekli çocuğa yaşından daha küçükmüş gibi muamele edilir.
Aile aşırı koruyucu ve vericidir.
Çocuğun kendini tanımasını ve yapabileceklerini fark
etmesini engelleyen bir anne-baba tutumudur.
Çocuğun bireyselleşme çabalarını engelleyen bir tutumdur.

Bu tutumla yetişen çocuklar;

 Bağımlı kişilik yapısı geliştirirler.
 Çocuk kendi başına karar vermede güçlükler yaşar. Çocuğun kendine güveni yoktur.
 Genelde tek başına bir işe başlama ya da sürdürme becerilerini gösteremezler.
 İlerde eşinden, arkadaşlarından aynı tutumu bekleyebilir.
 İçe dönük ya da saldırgan olur.
 Davranış bozukluğu (tırnak yeme, kekemelik, okul fobisi, yalan vb.) görülür.

Otoriter (Aşırı Baskıcı) Tutum

Katı bir disiplin anlayışı ve baskıcı bir tutum vardır. Çocuktan ailenin kurallarına koşulsuz uyulması beklenir. Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile büyür.
Bu tutumla yetişen çocuklar;
 Saldırgan ve uyumsuz davranışlar görülür. Arkadaşlarına evde karşılaştığı olumsuz davranışları sergiler.
 Sürekli eleştirildiği için benlik saygısı geliştiremedikleri görülür.
 Çocuğun kendine olan güvenini ortadan kalkar.
 Çocuk,sessiz, uslu, nazik, dürüst ve dikkatli olur ama çocuk,küskün, silik, çekingen, kolayca etki altında kalan, aşırı hassas veya aşırı isyankar bir birey haline gelir

Aşırı İzin Verici Tutum

Çocuğa aşırı düşkünlük ve hoşgörü vardır.
Aile çocuk ilişkisinde sınırlar ve kurallar belli değildir.
Çocuk evde patrondur ve her istediği, istediği anda yapılır.
Anne, baba ve çocuk rolleri gözardı edilmiştir.
Çocuk ile ebeveyn arasında sağlıklı bir iletişim yoktur.

Bu tutumla yetişen çocuklar;

 Bencil, doyumsuz, kırılgan, her dediğinin anında olmasını isteyen, sabırsız bireyler olabilirler.
 Doyumsuzluk ve boşluk duygusu gelişir.
 Kuralsızlığa alışan çocuk, sosyal ortamlarda(okul gibi) kurallarla
karşılaştığında uyum sağlamakta zorlanırlar.
 Yetişkin olduklarında toplumun vermediği hakları kendilerine tanımaya çalışırlar.

Mükemmelliyetçi Tutum

Anne babalar çocuklarını akademik, sosyal, sanatsal, sportif her alanda kusursuz olmasını beklerler.
Aile beklentilerini karşılaması için çocuk yoğun bir eğitim sürecine tabi tutar.
Çocuktan beklentiler yaşının ve kapasitesinin üzerindedir.

Bu tutumla yetişen çocuklar;

 Kendi doğal iç güdüleri ve kurallar arasına sıkışıp kalmıştır. Sürekli bir iç çatışma içindedir.
 Fikirleri genellikle çok katıdır.
 Her işte üstün olmak ister ve bunu başaramadığı noktada hayal kırıklığına uğrar. Çalışmayı tamamen bırakabilir ve aşağılık duygusu gelişir.
 Zamanla çocuk aşırı kaygı, stres, tedirginlik, hayal kırıklığı gibi duyguları yaşamaya başlar.
 “Tırnak yeme, kekemelik, alt ıslatma, yalan, çalma, ...gibi” davranış sorunlarıyla kendini ifade eder.

Tutarsız Tutum

Anne-baba arasında görüş ayrılığı vardır ya da anne- baba
değişken davranışlar sergilerler.
Ana-baba, çocuk konusunda –çocuğun yanında- birbirlerini
eleştirirler. Taraflardan biri çocuğu kayırır.
Çocuğuna sözünü dinletmeye çalışan karasız ve dengesiz bir
anne önce çocuğuna yumuşak tonda konuşur, ardından sesini
yükseltir, annenin isteği hala yerine getirilmemişse anne
çocuğu döver fakat ardından da diz çöküp özür diler. Baba,
yorgun olmadığı ve sakin olduğu bir günde ‘uygun’ gördüğü bir
davranışı, yorgun ve gergin olduğu bir günde ‘uygun olmayan’ bir davranış olarak görür.

Bu tutumla yetişen çocuklar;

 Ne zaman ve nerede ne yapacağını bilemez.
 Çocuk anne veya babanın tepkisini tahmin edemez ve bu nedenle kendini güvende hissetmez.
 Çocuk çevresindeki insanlara güvenmeyen, her şeyden şüphelenen, kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler.

İlgisiz Tutum
Anne baba çocuk arasında iletişim kopukluğu gözlenir.
Anne baba çocuğu ilgisiz bırakma, onu görmezden gelme şeklinde çocuğu yalnız bırakır.
Çocuklarını önemsemezler ve onların ihtiyaçlarını görmezden gelirler.

Bu tutumla yetişen çocuklar;
 Zamanla olumsuz davranışlar göstermeye başlar.
 Dikkat çekmeye ve çevreye varlığını göstermeye çalışır.
 Saldırgan, iletişim sorunları yaşayan ve özgüveni düşük bir birey olabilir.

Demokratik Tutum

Ana-babanın çocuklarına karşı hoşgörü sahibidirler, onları
desteklerler.
Çocukların bazı kısıtlamalar dışında, arzularını diledikleri biçimde gerçekleştirmelerine izin verirler.
Evde kabul edilen ve edilmeyen davranışların sınırları bellidir.Bu sınırlar içinde çocuk özgürdür çocuğun söz hakkı vardır, duygu ve düşüncelerine saygı duyulur ve çocuk kendini rahatlıkla ifade eder.
Davranışlar kabul görür ve onaylanır. Çocuk sevgi, güven, teşvik görür ve yetişkinler tarafından dinlenir. Çocuk, ikna ederek denetlenir. Anne baba tutarlıdır ve çocuk tarafından anlaşılabilir davranışlar sergiler.

Bu tutumla yetişen çocuklar;

 Sosyal ve duygusal anlamda daha yeterlidirler ve diğer bireylerle daha çok
işbirliği içerisindedirler.
 Kendine güvenen, uyumlu, yaratıcı, bağımsız, sorumluluk sahibi, insanlara güvenebilen ve sevilen bireyler olarak yetişirler.
 Çocuk nerede ne yapması gerektiğini bilir ve sosyal açıdan dengelidir.


ANNE BABALAR İÇİN DİSİPLİN İPUÇLARI
 Çocuklar bir kuralı ihlal ettiğinde sonucunun ne olacağını iyi anlamalıdırlar.
 Esnek olun. Bu kurallar çocuklar küçükken geçerlidir. Ancak onlar büyüdükçe daha fazla özgürlük isterler.
 Unutmayın, her çocuk farklıdır. Onların kendilerini kontrol etme becerilerini geliştirmelerine izin verin.
 Çocuğunuzun, sizi ve başkalarını rahatsız eden davranışları olursa hemen söyleyin.
 Ailenin diğer bireyleriyle de disiplin kuralları konusunda hem fikir olun. Bu şekilde çocuk, kurallara uymadığı zaman neler olacağını bilecektir.
 Çocuklarınızın iyi davranışlarını, başarılarını övün. Onun çabalarını takdir ettiğinizi bilsin.
 Çocuğunuzla güç savaşına girmekten kaçının.
 Çocuğunuzla güç savaşına girmekten kaçının.
 Siz çocuğunuzun kurallara uymasını beklersiniz, o sizden dürüstlük bekler.

PSK. EZGİ BAĞCI