Multiple Skleroz Hastalığında Beslenme
Multiple skleroz (MS) hastalığı genellikle genç erişkinlerde görülen ve ilerleyen sinir rahatsızlıkları sendromudur. Hastalığın teşhisi konulduktan sonraki süreçte çeşitli ilaç ve fiziksel tedavilerin yanında doğal tedavi açısından beslenmeye yönelik tedavi de yardımcı olabilir. Hastalık sürecinde tedaviye ne kadar erken başlanırsa sonuçlar o kadar iyi olacağından, MS’in beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavisine olabildiğince erken başlanmalıdır.
MS’e özel bir beslenme tedavisi veya özel bir besin bulunmamakla birlikte genel anlamda dikkat edilmesi gereken birkaç besin ögesi ve bunları içeren besinler vardır. Bunlardan bir tanesi omega-3 yağ asitleridir. EPA, DHA ve ALA olarak isimlendirilen omega-3 yağ asitleri sağlıklı bir yaşam için yeterli ve dengeli beslenmenin vazgeçilmezi olduğu gibi MS hastalığında da miyelin kılıfa katılarak akıcılığı arttırabilir ve sinir iletimini iyileştirilmesinde yardımcı olabilir. Normal sinir işlevlerinin ve miyelin üretiminin sürdürebilirliğini sağlamada katkıda bulunabilirler. Dolayısıyla EPA ve DHA omega-3 yağ asitlerinin kaynakları olan yağlı balık çeşitleri (somon, uskumru, sardalye, ringa, ton gibi) haftada en az 2 kez mutlaka yenilmeli. Dolayısıyla EPA ve DHA kaynağı olarak balık yağı destekleri de alternatif olabilir. Diğer bir omega-3 yağ asidi çeşidi olan ALA ise en fazla keten tohumunda bulunur. Günde 1 çorba kaşığı keten tohumu yağı öğle veya akşam yemeklerde salatalara eklenebilir.
Diğer önemli besin ögesi ise kalsiyumdur. MS hastalarında kemiklerden kalsiyum çekilmesi ile kemiklerde yumuşama ve erime riski söz konusu olabileceğinden günlük beslenmede mutlaka süt, yoğurt, peynir ve kefir gibi kalsiyumdan zengin besinler bulundurulmalıdır. Yaş grublarına göre alınması gereken miktarlar değişmekle birlikte ortalama 3 su bardağı kadar süt, yoğurt veya kefire ek olarak yaklaşık 4 karper kadar peynir çeşitleri yenilmelidir. Aynı zamanda kalori de azaltılmak istenirse az yağlı veya yağsız süt ve süt ürünleri tercih edilebilir. Kemikler için kalsiyum ile birlikte aynı zamanda D vitamini çok önemlidir. Yeterli derecede güneş ışığından yararlanılmalı ve D vitamini içeren besinler (yağlı balık çeşitleri, zenginleştirilmiş süt gibi) beslenmede yer verilmelidir.
Pek çok araştırma, MS hastalarında serbest radikalleri temizleme kapasitesinin azaldığını açıklamaktadır. Dolayısıyla MS hastalarının vücutta normalden daha fazla serbest radikalleri temizleyici olarak bilinen antioksidanlara ihtiyacı vardır. Selenyum, A, C ve E vitaminleri bilinen en iyi antioksidanlardır. Beslenmede bunları sağlayabilmek için her renkteki sebze ve meyvenin mevsimine göre uygun bir şekilde yenilmesi gerekir. Aynı zamanda B vitaminlerinin alınması da MS hastalarında önemlidir. B vitaminlerinden zengin besinlere örnek olarak esmer tahıllar, süt, balık, yumurta, yulaf, koyu yeşil yapraklı sebzeler verilebilir.
MS’de dikkat edilmesi gereken diğer noktalardan biri de doymuş yağlar tüketiminin azaltılmasıdır. Doymuş yağlardan düşük bir diyetin hastalık sürecini geciktirdiğine atak sayısını azalttığına dair çalışmalar bulunmakta. Kırmızı et tüketimi ve katı yağlar azaltılarak, kırmızı et yerine protein kaynağı olarak tavuk, hindi, balık gibi beyaz et çeşitleri, kurubaklagiller ve yumurta tercih edilmelidir.
MS hastaları kabızlık veya ishal gibi sorunlarla sık karşılaşırlar. Öncelikle her iki durumda da bol su (ortalama 8-10 su bardağı) içilmelidir. Kabızlıkta posa içeriği yüksek besinler tercih edilmeli. Sabah kahvaltıdan önce kuru kayısı, kuru incir ve kuru erik gibi meyveler veya bunların şeker eklenmeden hazırlanmış hoşafları, marmelatları yenilip üzerine 1 bardak ılık su ile barsakların çalışması için bir başlangıç yapılmalıdır. Daha sonraki öğünler mercimek, ezogelin gibi baklagil çorbaları, sebze yemekleri ve bol salata, meyve, beyaz ekmek yerine posa içeriği yüksek esmer ekmek çeşitleri ile desteklenmelidir. İshal olduğunda ise posalı besinler azaltılmalıdır. Kepekli besinler ve süt belirli süre diyetten çıkarılmalı, meyve çeşidi olarak kabuksuz elma, muz ve şeftali tercih edilmeli. Az yağlı pirinç pilavı, haşlanmış patates, beyaz ekmek, yayla çorbası gibi yoğurtlu çorba yenilmelidir. İshal durumunda elektrolit ve su kaybı riski olabileceğinden kaybolan vücut sıvısını yerine koyabilmek için suyun yanında aralarda tuzlu ayran da içilebilir.
Uykusuzluk sorunu olan MS hastaları ise akşam belirli bir saatten sonra koyu çay ve kahve içmemelidirler. Bunlar yerine papatya, melisa, ıhlamur gibi bitki çayları veya gece yatarken 1 bardak ılık süt içerisine 1 tatlı kaşığı tarçın ekleyerek içebilirler.
MS’e özel bir beslenme tedavisi veya özel bir besin bulunmamakla birlikte genel anlamda dikkat edilmesi gereken birkaç besin ögesi ve bunları içeren besinler vardır. Bunlardan bir tanesi omega-3 yağ asitleridir. EPA, DHA ve ALA olarak isimlendirilen omega-3 yağ asitleri sağlıklı bir yaşam için yeterli ve dengeli beslenmenin vazgeçilmezi olduğu gibi MS hastalığında da miyelin kılıfa katılarak akıcılığı arttırabilir ve sinir iletimini iyileştirilmesinde yardımcı olabilir. Normal sinir işlevlerinin ve miyelin üretiminin sürdürebilirliğini sağlamada katkıda bulunabilirler. Dolayısıyla EPA ve DHA omega-3 yağ asitlerinin kaynakları olan yağlı balık çeşitleri (somon, uskumru, sardalye, ringa, ton gibi) haftada en az 2 kez mutlaka yenilmeli. Dolayısıyla EPA ve DHA kaynağı olarak balık yağı destekleri de alternatif olabilir. Diğer bir omega-3 yağ asidi çeşidi olan ALA ise en fazla keten tohumunda bulunur. Günde 1 çorba kaşığı keten tohumu yağı öğle veya akşam yemeklerde salatalara eklenebilir.
Diğer önemli besin ögesi ise kalsiyumdur. MS hastalarında kemiklerden kalsiyum çekilmesi ile kemiklerde yumuşama ve erime riski söz konusu olabileceğinden günlük beslenmede mutlaka süt, yoğurt, peynir ve kefir gibi kalsiyumdan zengin besinler bulundurulmalıdır. Yaş grublarına göre alınması gereken miktarlar değişmekle birlikte ortalama 3 su bardağı kadar süt, yoğurt veya kefire ek olarak yaklaşık 4 karper kadar peynir çeşitleri yenilmelidir. Aynı zamanda kalori de azaltılmak istenirse az yağlı veya yağsız süt ve süt ürünleri tercih edilebilir. Kemikler için kalsiyum ile birlikte aynı zamanda D vitamini çok önemlidir. Yeterli derecede güneş ışığından yararlanılmalı ve D vitamini içeren besinler (yağlı balık çeşitleri, zenginleştirilmiş süt gibi) beslenmede yer verilmelidir.
Pek çok araştırma, MS hastalarında serbest radikalleri temizleme kapasitesinin azaldığını açıklamaktadır. Dolayısıyla MS hastalarının vücutta normalden daha fazla serbest radikalleri temizleyici olarak bilinen antioksidanlara ihtiyacı vardır. Selenyum, A, C ve E vitaminleri bilinen en iyi antioksidanlardır. Beslenmede bunları sağlayabilmek için her renkteki sebze ve meyvenin mevsimine göre uygun bir şekilde yenilmesi gerekir. Aynı zamanda B vitaminlerinin alınması da MS hastalarında önemlidir. B vitaminlerinden zengin besinlere örnek olarak esmer tahıllar, süt, balık, yumurta, yulaf, koyu yeşil yapraklı sebzeler verilebilir.
MS’de dikkat edilmesi gereken diğer noktalardan biri de doymuş yağlar tüketiminin azaltılmasıdır. Doymuş yağlardan düşük bir diyetin hastalık sürecini geciktirdiğine atak sayısını azalttığına dair çalışmalar bulunmakta. Kırmızı et tüketimi ve katı yağlar azaltılarak, kırmızı et yerine protein kaynağı olarak tavuk, hindi, balık gibi beyaz et çeşitleri, kurubaklagiller ve yumurta tercih edilmelidir.
MS hastaları kabızlık veya ishal gibi sorunlarla sık karşılaşırlar. Öncelikle her iki durumda da bol su (ortalama 8-10 su bardağı) içilmelidir. Kabızlıkta posa içeriği yüksek besinler tercih edilmeli. Sabah kahvaltıdan önce kuru kayısı, kuru incir ve kuru erik gibi meyveler veya bunların şeker eklenmeden hazırlanmış hoşafları, marmelatları yenilip üzerine 1 bardak ılık su ile barsakların çalışması için bir başlangıç yapılmalıdır. Daha sonraki öğünler mercimek, ezogelin gibi baklagil çorbaları, sebze yemekleri ve bol salata, meyve, beyaz ekmek yerine posa içeriği yüksek esmer ekmek çeşitleri ile desteklenmelidir. İshal olduğunda ise posalı besinler azaltılmalıdır. Kepekli besinler ve süt belirli süre diyetten çıkarılmalı, meyve çeşidi olarak kabuksuz elma, muz ve şeftali tercih edilmeli. Az yağlı pirinç pilavı, haşlanmış patates, beyaz ekmek, yayla çorbası gibi yoğurtlu çorba yenilmelidir. İshal durumunda elektrolit ve su kaybı riski olabileceğinden kaybolan vücut sıvısını yerine koyabilmek için suyun yanında aralarda tuzlu ayran da içilebilir.
Uykusuzluk sorunu olan MS hastaları ise akşam belirli bir saatten sonra koyu çay ve kahve içmemelidirler. Bunlar yerine papatya, melisa, ıhlamur gibi bitki çayları veya gece yatarken 1 bardak ılık süt içerisine 1 tatlı kaşığı tarçın ekleyerek içebilirler.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Multiple Skleroz Hastalığında Beslenme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Müge BAŞER BOZOK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Müge BAŞER BOZOK'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
10 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
