Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi) ve Özel Eğitim
ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ (DİSLEKSİ) VE ÖZEL EĞİTİM
Özel öğrenme Bozukluğu / Disleksi konusu çeşitli ülkelerde yüzyılı aşkın zamandır araştırılıp irdeleniyor.Ancak ülkemizde hala gerek sağlık , gerekse eğitim alanında yeterince tanınmıyor .
Bu nedenle öğrenme güçlüğü çeken çocuklar ve gençler, eğitim sırasında anlaşılmıyor , kabul görmüyor , başaramıyorlar ve örseleniyorlar. Özel öğrenme güçlüğü çekenler , özel eğitim ve psikoterapi tekniklerinin kullandığı bireyselleştirilmiş eğitim programı ( BEP ) uygulandığında güçlüklerini aşabilirler ve sorunlarını farklılık / özellik olarak yaşabilirler.
• Bazı araştırmacılar öğrenme güçlüğü çekilen primer sorun alanına odaklanmakta ,
• Okuma bozukluğu için Disleksi
• Yazı bozukluğu için Disgrafi
• Aritmetik bozukluk için Diskalkuli
terimini kullanmaktadır.
Çoğunlukla farklı yoğunlukta üçü bir arada bulunur . Disleksi ve Öğrenme Bozukluğu sıklıkla Öğrenme güçlüğü ile eş anlamlı kullanılmaktadır.
• Özel Öğrenme bozukluğu “ zekası normal yada normalin üstünde olan ve zekasına uygun performans göstermeyen çocuklar için kullanılır.”
• Öğrenme bozukluğu her hangi bir duyusal , fiziksel , ruhsal , kültürel soruna bağlı olmayan okuma , yazma , matematik kendini ifade etme, mekanda yönelme, alanlarından birbirinde yada tümünde güçlük çeken çocukları kapsar.
GÖRÜLME OLASILĞI
• Bütün çocukların yaklaşık %50 si okul yılları boyunca bazı sorunlarla karşılaşabilmektedir.Bunların %10-15’si ise öğrenme güçlüğü sorunudur.Pratikte bunun anlamı 30 kişilik bir sınıfta 3-4 çocuk, 20 kişilik bir sınıfta ise 2-3 çocuktur.
• Ö.Ö.G.’li kişilerin %25-30’unda dikkat eksikliği ve hiperaktivite vardır.
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite olan kişilerin %75-80’ inde Ö.Ö.G. vardır
TARİHÇESİ
İlk Öğrenme Bozukluğu vakası 1896 yılında Dr . Morgan tarafından konjenital kelime körlüğü tanısıyla yayınlanmıştır.Morgan 14 Yaşındaki Percy ‘ nin yaşıtları kadar sağlıklı olduğu halde hiçbir sözcüğü doğru okuyamadığını ve hatasız yazamadığını belirlemiştir.. Bu vakanın adını bile Precy yazdığını , ama 785.852.017 yi hemen okuyabildiğini aritmatikte bir sorun olmadığını bildirmiştir.
1925 Yılında ABD de Orton Ve arkadaşları hiçbir fiziksel ve zihinsel problemleri olmadığı halde okumayı yazmayı öğrenmede güçlük çeken çocuklarla çalışmışlarve gelişimsel kelime körlüğü görsel algı ve görsel hafıza alanındakifonksiyon bozukluğuna bağlı olduğunu ve bunun gelişme gecikmesinden kaynakladığını ileri sürmüştür.
Öğrenme güçlükleriyle ilgili literatürde 1930/1940 larda beyin – davranış ilişkisinin yoğun şekilde araştırıldığı ve hiperaktivite , dikkat , öğrenme bozuklukları ile duyusal sorunlar alanında kavram karmaşasının başladığı görülmektedir.O tarihlerde yapılan araştırmalarda , öğrenme güçlüklerinin beyin hasarından kaynaklandığı ve nörolojik bir bozukluk olduğu ileri sürülmüştür.
Bu çocuklar normal görünümlü oldukları için de beyindeki hasarın hafif olduğu varsayılıp minimal Brain Damage tanısı kullanılmıştır.( Farnham Diggory , 1984 Silver , 1993 )
Bakker ve arkadaşları 1987 hemisfer fonksiyonlarına dayanarak disleksiyi iki gruba ayırmıştır.
DİSLEKSİ TÜRLERİ
1.Dilsel – tip disleksi:
İsminden de anlaşılabileceği ses-sembol eşleşmesinde zorlanan çocukların gösterdiği disleksi tipidir. Bu daha yaygındır.Beynin sol tarafında yaşanan sıkıntılar bu duruma sebep olur.Parçaları tek tek görmek ve algılamakla ilgili sorun yaşadıkları için harfleri karıştırır, sesleri karıştırır.
2. Algısal tip disleksi:
Kelimeleri birbütün olarak algılamakla ilgili bir durumdur.Bu çocuklar okumayı öğrenebilirler ama hızlı okumayla ilgili durumda zorlanabilirler.Bu daha az rastlanan bir durumdur.Bunun sağ beynin daha baskın olduğu durumlarda ortaya çıktığı düşünülüyor.
Bu işlevsel bozukluk :
• konuşma
• okuma
• yazma
• yada aritmetik beceriler
• için gerekli olan bilişsel işlevlerin gelişmesinde gecikmeye neden olur.
Öğrenme bozukluğu ile ilgili genetik çalışmalar , ailesel geçisin önemini vurgulamaktadır. Vogler ve arkadaşları 1985 disleksi olan çocukları ailelerinde okuma bozukluğu öyküsünü sorgulamış , erkek çocukların % 35-45 inde kız çocuklarında %20 sinde pozitif aile öyküsü olduğu bildirmişlerdir.Pennington ve Smith 1988 benzer bir çalışmada dislektik anne babaların çocuklarında okuma yazma bozukluğu riskinin erkek çocuklarda % 30-40 kız çocuklarda % 17-18 olduğu bildirmişlerdir.Bu oranlarda normal popülasyonda var olan riskten 5-12 kat daha fazladır.
Öğrenme bozukluğunun nedenleri ile ilgili çalışmalarda sağ/sol beyin fonksiyonları , dominans lateralleşme ilişkileri de araştırılmaktadır.sol ellilik, çapraz laterelleşme ve belirsiz lateralleşme oranlarında yüksek olduğu belirtilmektedir.
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÜNLÜLER
• Leonardo Da Vinci
• Edison
• Rodin
• Picasso
• Tom Cruse
• Albert Einstein
• Can Dündar
• Agatha Christie
• Churchill
• Picasso
• Roosevelt
• Walt Disney
• Wagner
• Cher
ÖĞRENME BOZUKLUKLARININ BELİRTİLERİ
• Öğrenme bozukluğu gelişimsel bir sorundur ve bireyin doğumu ile başlar , eğitim süreci içinde edinilemez.Okul öncesi yıllarda çocuklar akademik beceriye temel oluşturacak bir çok bilgi ve beceri edinirler.
• Ancak öğrenme bozukluğu riski taşıyanlar çeşitli alanlarda okul öncesi dönemde öğrenme sorunları yaşarlar .
ERKEN BELİRTİLER
(OKUL ÖNCESİ DÖNEMİ BELİRTİLER)
• Dil Alanı
• Dil gelişiminde gecikme
• Kelimeleri doğru telaffuz etmekte güçlük
• Yetersiz sözcük dağarcığı
• Sözcük bulmada ve isimlendirmede güçlük
• Temel sözcükleri karıştırmak
• Hece çevirmek
• Harf ses ilişkisini öğrenmede güçlük
• Kafiyeli sözcüklerde güçlük
• Peltek konuşma
• Sözlü ifade de güçlük
Motor Becerileri
• Emeklemede güçlük
• Merdiven inip çıkmada güçlük
• Çizim veya kopyalamaya karşı isteksizlik
• Düğme iliklemede ve bağcık bağlamada güçlük
• Makas kullanma gibi becerilerde güçlük
• Çatal – kaşık kullanmada güçlük
• Geometri şekilleri çizmede güçlük
• Kalemi hatalı tutmak
• Hareket eden topu tutmada güçlük
• Top zıplatmada güçlük
• Bisiklet binme ya da ip atlamada güçlük
• Düşünmeden harekete geçmek
Dikkat ve Hareket Alanı
• Dikkat gerektiren oyunları reddetmek
• Dikkat ve konsantrasyon güçlükleri
• Aşırı hareketlilik,
• Sebatsızlık – bir işi sürdürmekte güçlük
• Koordinasyon güçlüğü
• Yönergeleri izleyememe
• Sakarlık
• Unutkanlık
Algısal Alan
• Benzer sembolleri ayırt etme güçlüğü
• Benzerlik-farklılık kavramının gelişmesinde güçlükler
• Benzer sesleri ayırt etmede güçlük
• Figür zemin ayrımlaştırma gruplandırma
• Uyaranları sınıflandırma, gruplandırma sıralamada güçlük
• Yön karıştırmak , ( ayakkabıları ters giymek – kitabı ters tutmak )
Diğer Alanlar :
• Renk-sayı
• önce-sonra
• ön-arka
• yaşıtlarıyla ilişkide güçlük
• el tercihinde gecikme
• Plan yapamama
• Ritm bozukluğu
İLKÖĞRETİM DÖNEMİ
1.Zeka Düzeyi : Normal yada normalin üzerindedir.
2.Akademik Başarı : Okul başarısı ( yaşıtlarına ve zekasına oranla ) düşüktür yada iniş çıkışlıdır
3.Okuma Becerisi : (Disleksi)
• Harf –ses ilişkisi kurmakta zorlanır .
• Harfi karıştırır
• Kelimeleri hecelerken yada harflerini ayırırken zorlanır
• Okurken heceleri yada sözcüğü ters çevirir
• Harf ve sözcük atlar ya ekler yada uydurur
• Okuduğu yeri kaybetme ya da elleriyle takip etme
• Satır karıştırır (satır atlar ya da aynı satırı tekrar okur)
• Okuduğunu anlamakta ,anlatmakta zorlanır
• Okumayı sökemez yada karıştırır
4.Yazma Becerisi (Disgrafi)
• Yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız ve yavaştır
• Yazarken bazı harfleri ,sayıları ve kelimeleri ters yazar karıştırır ( b-d, b-p, m-n ,b-m, ı-i, 4-7, 6-9 gibi )
• Yazarken bazı harfleri heceleri atlar yada ekler
• Sözcüğü ters çevirir
• Tahtadaki yazıyı defterine çekerken yada öğretmenin okuduğunu defterine yazarken zorlanır
• Yazarkenkelimelerarasındaboşluk bırakmaz
• Keli mele ri iki-üç parçaya bölerek yazar
• Defteri düzensizdir
• El – göz koordinasyonu zayıftır
• Kalemi uygun şekilde tutmakta güçlük çeker
• Yazılı olarak kendini ifade edemez .
5.Aritmetik Beceriler : (Diskalkuli)
• Rakamları ters yazar
• Sayı kavramını anlatmakta güçlük çeker ( beş mi -bir mi büyüktür, hangisi az gibi )
• Bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanır
• Sayıları karıştırır(6-9,12-21 gibi)
• Geometrik şekilleri çizmekte güçlenir
• Kesirleri ve grafikleri kavrayamaz
• Ölçüm ve olasılıklar hesaplarında güçlük çeker
• Pek çok problemi (zihinden çözdüğü halde) kağıt ve kalemle yapamaz.
• Çarpım tablosunu ezberleyemez
6.Sıraya Koyma Becerisi :
• Haftanın günlerini
• Ayları
• Mevsimleri
• Sayıları
• Alfabenin harflerinin sırasını karıştırır
• Okuduğu öyküyü anlatması istendiğinde başını ve sonun karıştırır
• Yazılı olarak düşüncelerini ifade edemez
7.Algı Sorunları :
• Görsel algı (ayrımlaştırma, figür – zemin hafıza alanlarında)
• işitsel algı ( ayrımlaştırma, figür – zemin hafıza alanlarında )
• sorunsal dokunsal algı güçlükleri dokunarak ayrımlaştırma ve tanımada güçlük çeker.
• Kinestetik algı güçlükleri(dans etme , ip atlamada zorlanma)
8.Dikkat Hareket Sorunları :
• Dikkatinin kısa süreli olması kolayca dağılması
• Konsantrasyon güçlüğü
• Aşırı hareketlilik
• Hızlı veya çok konuşma (bazen de kısık sesle konuşma)
9.Sosyal ve Duygusal Sorunlar :
• Yaşıtlarına göre daha çocuksudurlar
• Düşünmeden aklına eseni yaparlar
• Eleştirildiğinde aşırı tepki gösterirler
• Öfkelenir yada dikkate almaz
• Eleştiri toleransı çok azdır
• İlişki kurmakta zorlanır
• Hayal kurar
• Dalgındır
10.Çalışma Alışkanlığı :
• Ödevlerini alamaz yada eksik alır
• Ev ödevlerini yaparken yavaş ve verimsizdir
• Ders çalışırken sık sık ara verir çabuk sıkılır
• Okuma – yazma faaliyetlerini sevmez
• Başarılı olmadığı zamanda hevesi çabuk kırılır ve kolay vazgeçer.
YETİŞKİNLERDE BELİRTİLER
• Öğrenme güçlükleri yetişkinlikte, öğrenme uyum davranışlarını da içine alan geniş bir alanı etkilemektedir.
• Eğitim,
• İş hayatı
• Günlük Rutinler
• Sosyal yaşam alanları
yetişkinlerin zorluk yaşadığı alanlardır.İş yaşamında , eğitimlerinde ve günlük yaşamlarında aynı zeka düzeyinde ki akranları gibi ustalık gösteremezler.
Belirtileri şöyle sıralanabilir :
• Düşüncelerini söylerken acelecidirler
• Düşüncelerini iyi yapılandıramazlar iyi ifade edemezler
• Problem çözme stratejileri iyi yapılanmamıştır stratejiler aynı anda hareket edemeyebilir
• Karar vermede ve genel bir organizasyon bozukluğu yaşarlar.
• Bazı öğrenme güçlüğü olan yetişkinler çok derin etkilendikleri için depresyona girebilirler, aşırı kaygı yaşayabilirler , iş ve sosyal yaşamdaki eksiklikler ve başarısızlıklar bu duygunun yükünü ağırlaştırır. Özelikle geçmişte öğretmenleri, akranları ve ailesi tarafından travmatize edilmiş yetişkinler, yapılan eleştiriler karşısında önce yaşantıları ve sonra çok hassas doğaları nedeniyle çok incinebilirler .
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
• Son yıllarda Ö.Ö.G. Çeken çocukların tedavisinde Metakognitif yaklaşımı benimsenmektedir.Metakognisyon kısaca ‘düşünmeyi düşünektir’.Bu yaklaşım biçiminde, düşünmeyi öğrenme, bilmeyi bilme, bilmeyi düşünme,öğrenmeyi öğrenme,öğrenmeyi kontrol etme becerilerinin geliştirilmesi gerekir. (Reid 1998)
• Metakognitif Yaklaşımda amaç:
• Bireye öğrenme sürecinde Bilişsel işlemenin farkında olma, anlamlandırma,sahip olunan önceki bilginin farkında olma ve kontrol edebilen düşünme becerisini kazandırmaktır.
İşitsel Algıyı Geliştiren Çalışmalar
• İşitsel algı ve işitsel hafıza sorununu ortadan kaldırmak için bireyle erken yaşlardan itibaren sık sık yönerge algılama-verilen yönergeyi yerine getirme çalışmalarına yer vermek oldukça gelişme kaydedilmesini sağlar. Sınıf içi ortam yada ev ortamı bu çalışmalara uygun biçimde düzenlenerek yaklaşık 5-10 dakika çocuğa ard arda yönergeler verilir. İlk etapta tekli yönergelerle başlanır,’’topu al.’’,’’topu at.’’gibi. Daha sonra bu yönergelerin içerisine kavramlar ve yer yön sıfatları eklenir, ’’Masanın yanında dur’’,’topu al, sepete koy’’,’’boyaları al, masanın üstüne koy’’,”kırmızı kutuyu al, mavi kutunun içine koy’’ gibi. Örneklerde de görüldüğü gibi yönerge sayısı ile beraber betimleyici öğelerde artmakta, yönergeler giderek zorlaşmaktadır.Yönerge sayısı 3 ve üstüne de çıkabilir.
• Yönerge çalışmasının dışında yapılabilecek bir diğer etkinlik de kelime hatırlama oyunudur. Çocuğun dikkati etkinliğe çekilir ve nasıl bir etkinlik yapılacağı açıklanır. Gerekirse bir deneme yapılır. Daha önceden belirlenmiş 3 kelime sırayla söylemesi istenir. Kelime sayısı giderek artırılır. Bir başka şekilde de şöyle uygulanabilir:
• Yaklaşık 10-15 kelimelik bir liste hazırlanır ve çocuğa yüksek sesle okunur. Çocuktan hatırladığı kelimeleri söylemesi istenir. Genelde ilk başta 2-3 kelime hatırlayabilmektedirler. Amaç bu sayıyı olabildiğince artırmaktır.
• Kaynak:
• Özel Eğitim modelleri ve Uygulamaları (İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları)
• Prof. Dr. ÜMRAN KORKMAZLAR
• İşitsel Algı Ve İşitsel Hafıza isimli Yazısı
• Özel Eğitim Öğretmeni Seher Kuzu
Özel öğrenme Bozukluğu / Disleksi konusu çeşitli ülkelerde yüzyılı aşkın zamandır araştırılıp irdeleniyor.Ancak ülkemizde hala gerek sağlık , gerekse eğitim alanında yeterince tanınmıyor .
Bu nedenle öğrenme güçlüğü çeken çocuklar ve gençler, eğitim sırasında anlaşılmıyor , kabul görmüyor , başaramıyorlar ve örseleniyorlar. Özel öğrenme güçlüğü çekenler , özel eğitim ve psikoterapi tekniklerinin kullandığı bireyselleştirilmiş eğitim programı ( BEP ) uygulandığında güçlüklerini aşabilirler ve sorunlarını farklılık / özellik olarak yaşabilirler.
• Bazı araştırmacılar öğrenme güçlüğü çekilen primer sorun alanına odaklanmakta ,
• Okuma bozukluğu için Disleksi
• Yazı bozukluğu için Disgrafi
• Aritmetik bozukluk için Diskalkuli
terimini kullanmaktadır.
Çoğunlukla farklı yoğunlukta üçü bir arada bulunur . Disleksi ve Öğrenme Bozukluğu sıklıkla Öğrenme güçlüğü ile eş anlamlı kullanılmaktadır.
• Özel Öğrenme bozukluğu “ zekası normal yada normalin üstünde olan ve zekasına uygun performans göstermeyen çocuklar için kullanılır.”
• Öğrenme bozukluğu her hangi bir duyusal , fiziksel , ruhsal , kültürel soruna bağlı olmayan okuma , yazma , matematik kendini ifade etme, mekanda yönelme, alanlarından birbirinde yada tümünde güçlük çeken çocukları kapsar.
GÖRÜLME OLASILĞI
• Bütün çocukların yaklaşık %50 si okul yılları boyunca bazı sorunlarla karşılaşabilmektedir.Bunların %10-15’si ise öğrenme güçlüğü sorunudur.Pratikte bunun anlamı 30 kişilik bir sınıfta 3-4 çocuk, 20 kişilik bir sınıfta ise 2-3 çocuktur.
• Ö.Ö.G.’li kişilerin %25-30’unda dikkat eksikliği ve hiperaktivite vardır.
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite olan kişilerin %75-80’ inde Ö.Ö.G. vardır
TARİHÇESİ
İlk Öğrenme Bozukluğu vakası 1896 yılında Dr . Morgan tarafından konjenital kelime körlüğü tanısıyla yayınlanmıştır.Morgan 14 Yaşındaki Percy ‘ nin yaşıtları kadar sağlıklı olduğu halde hiçbir sözcüğü doğru okuyamadığını ve hatasız yazamadığını belirlemiştir.. Bu vakanın adını bile Precy yazdığını , ama 785.852.017 yi hemen okuyabildiğini aritmatikte bir sorun olmadığını bildirmiştir.
1925 Yılında ABD de Orton Ve arkadaşları hiçbir fiziksel ve zihinsel problemleri olmadığı halde okumayı yazmayı öğrenmede güçlük çeken çocuklarla çalışmışlarve gelişimsel kelime körlüğü görsel algı ve görsel hafıza alanındakifonksiyon bozukluğuna bağlı olduğunu ve bunun gelişme gecikmesinden kaynakladığını ileri sürmüştür.
Öğrenme güçlükleriyle ilgili literatürde 1930/1940 larda beyin – davranış ilişkisinin yoğun şekilde araştırıldığı ve hiperaktivite , dikkat , öğrenme bozuklukları ile duyusal sorunlar alanında kavram karmaşasının başladığı görülmektedir.O tarihlerde yapılan araştırmalarda , öğrenme güçlüklerinin beyin hasarından kaynaklandığı ve nörolojik bir bozukluk olduğu ileri sürülmüştür.
Bu çocuklar normal görünümlü oldukları için de beyindeki hasarın hafif olduğu varsayılıp minimal Brain Damage tanısı kullanılmıştır.( Farnham Diggory , 1984 Silver , 1993 )
Bakker ve arkadaşları 1987 hemisfer fonksiyonlarına dayanarak disleksiyi iki gruba ayırmıştır.
DİSLEKSİ TÜRLERİ
1.Dilsel – tip disleksi:
İsminden de anlaşılabileceği ses-sembol eşleşmesinde zorlanan çocukların gösterdiği disleksi tipidir. Bu daha yaygındır.Beynin sol tarafında yaşanan sıkıntılar bu duruma sebep olur.Parçaları tek tek görmek ve algılamakla ilgili sorun yaşadıkları için harfleri karıştırır, sesleri karıştırır.
2. Algısal tip disleksi:
Kelimeleri birbütün olarak algılamakla ilgili bir durumdur.Bu çocuklar okumayı öğrenebilirler ama hızlı okumayla ilgili durumda zorlanabilirler.Bu daha az rastlanan bir durumdur.Bunun sağ beynin daha baskın olduğu durumlarda ortaya çıktığı düşünülüyor.
Bu işlevsel bozukluk :
• konuşma
• okuma
• yazma
• yada aritmetik beceriler
• için gerekli olan bilişsel işlevlerin gelişmesinde gecikmeye neden olur.
Öğrenme bozukluğu ile ilgili genetik çalışmalar , ailesel geçisin önemini vurgulamaktadır. Vogler ve arkadaşları 1985 disleksi olan çocukları ailelerinde okuma bozukluğu öyküsünü sorgulamış , erkek çocukların % 35-45 inde kız çocuklarında %20 sinde pozitif aile öyküsü olduğu bildirmişlerdir.Pennington ve Smith 1988 benzer bir çalışmada dislektik anne babaların çocuklarında okuma yazma bozukluğu riskinin erkek çocuklarda % 30-40 kız çocuklarda % 17-18 olduğu bildirmişlerdir.Bu oranlarda normal popülasyonda var olan riskten 5-12 kat daha fazladır.
Öğrenme bozukluğunun nedenleri ile ilgili çalışmalarda sağ/sol beyin fonksiyonları , dominans lateralleşme ilişkileri de araştırılmaktadır.sol ellilik, çapraz laterelleşme ve belirsiz lateralleşme oranlarında yüksek olduğu belirtilmektedir.
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÜNLÜLER
• Leonardo Da Vinci
• Edison
• Rodin
• Picasso
• Tom Cruse
• Albert Einstein
• Can Dündar
• Agatha Christie
• Churchill
• Picasso
• Roosevelt
• Walt Disney
• Wagner
• Cher
ÖĞRENME BOZUKLUKLARININ BELİRTİLERİ
• Öğrenme bozukluğu gelişimsel bir sorundur ve bireyin doğumu ile başlar , eğitim süreci içinde edinilemez.Okul öncesi yıllarda çocuklar akademik beceriye temel oluşturacak bir çok bilgi ve beceri edinirler.
• Ancak öğrenme bozukluğu riski taşıyanlar çeşitli alanlarda okul öncesi dönemde öğrenme sorunları yaşarlar .
ERKEN BELİRTİLER
(OKUL ÖNCESİ DÖNEMİ BELİRTİLER)
• Dil Alanı
• Dil gelişiminde gecikme
• Kelimeleri doğru telaffuz etmekte güçlük
• Yetersiz sözcük dağarcığı
• Sözcük bulmada ve isimlendirmede güçlük
• Temel sözcükleri karıştırmak
• Hece çevirmek
• Harf ses ilişkisini öğrenmede güçlük
• Kafiyeli sözcüklerde güçlük
• Peltek konuşma
• Sözlü ifade de güçlük
Motor Becerileri
• Emeklemede güçlük
• Merdiven inip çıkmada güçlük
• Çizim veya kopyalamaya karşı isteksizlik
• Düğme iliklemede ve bağcık bağlamada güçlük
• Makas kullanma gibi becerilerde güçlük
• Çatal – kaşık kullanmada güçlük
• Geometri şekilleri çizmede güçlük
• Kalemi hatalı tutmak
• Hareket eden topu tutmada güçlük
• Top zıplatmada güçlük
• Bisiklet binme ya da ip atlamada güçlük
• Düşünmeden harekete geçmek
Dikkat ve Hareket Alanı
• Dikkat gerektiren oyunları reddetmek
• Dikkat ve konsantrasyon güçlükleri
• Aşırı hareketlilik,
• Sebatsızlık – bir işi sürdürmekte güçlük
• Koordinasyon güçlüğü
• Yönergeleri izleyememe
• Sakarlık
• Unutkanlık
Algısal Alan
• Benzer sembolleri ayırt etme güçlüğü
• Benzerlik-farklılık kavramının gelişmesinde güçlükler
• Benzer sesleri ayırt etmede güçlük
• Figür zemin ayrımlaştırma gruplandırma
• Uyaranları sınıflandırma, gruplandırma sıralamada güçlük
• Yön karıştırmak , ( ayakkabıları ters giymek – kitabı ters tutmak )
Diğer Alanlar :
• Renk-sayı
• önce-sonra
• ön-arka
• yaşıtlarıyla ilişkide güçlük
• el tercihinde gecikme
• Plan yapamama
• Ritm bozukluğu
İLKÖĞRETİM DÖNEMİ
1.Zeka Düzeyi : Normal yada normalin üzerindedir.
2.Akademik Başarı : Okul başarısı ( yaşıtlarına ve zekasına oranla ) düşüktür yada iniş çıkışlıdır
3.Okuma Becerisi : (Disleksi)
• Harf –ses ilişkisi kurmakta zorlanır .
• Harfi karıştırır
• Kelimeleri hecelerken yada harflerini ayırırken zorlanır
• Okurken heceleri yada sözcüğü ters çevirir
• Harf ve sözcük atlar ya ekler yada uydurur
• Okuduğu yeri kaybetme ya da elleriyle takip etme
• Satır karıştırır (satır atlar ya da aynı satırı tekrar okur)
• Okuduğunu anlamakta ,anlatmakta zorlanır
• Okumayı sökemez yada karıştırır
4.Yazma Becerisi (Disgrafi)
• Yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız ve yavaştır
• Yazarken bazı harfleri ,sayıları ve kelimeleri ters yazar karıştırır ( b-d, b-p, m-n ,b-m, ı-i, 4-7, 6-9 gibi )
• Yazarken bazı harfleri heceleri atlar yada ekler
• Sözcüğü ters çevirir
• Tahtadaki yazıyı defterine çekerken yada öğretmenin okuduğunu defterine yazarken zorlanır
• Yazarkenkelimelerarasındaboşluk bırakmaz
• Keli mele ri iki-üç parçaya bölerek yazar
• Defteri düzensizdir
• El – göz koordinasyonu zayıftır
• Kalemi uygun şekilde tutmakta güçlük çeker
• Yazılı olarak kendini ifade edemez .
5.Aritmetik Beceriler : (Diskalkuli)
• Rakamları ters yazar
• Sayı kavramını anlatmakta güçlük çeker ( beş mi -bir mi büyüktür, hangisi az gibi )
• Bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanır
• Sayıları karıştırır(6-9,12-21 gibi)
• Geometrik şekilleri çizmekte güçlenir
• Kesirleri ve grafikleri kavrayamaz
• Ölçüm ve olasılıklar hesaplarında güçlük çeker
• Pek çok problemi (zihinden çözdüğü halde) kağıt ve kalemle yapamaz.
• Çarpım tablosunu ezberleyemez
6.Sıraya Koyma Becerisi :
• Haftanın günlerini
• Ayları
• Mevsimleri
• Sayıları
• Alfabenin harflerinin sırasını karıştırır
• Okuduğu öyküyü anlatması istendiğinde başını ve sonun karıştırır
• Yazılı olarak düşüncelerini ifade edemez
7.Algı Sorunları :
• Görsel algı (ayrımlaştırma, figür – zemin hafıza alanlarında)
• işitsel algı ( ayrımlaştırma, figür – zemin hafıza alanlarında )
• sorunsal dokunsal algı güçlükleri dokunarak ayrımlaştırma ve tanımada güçlük çeker.
• Kinestetik algı güçlükleri(dans etme , ip atlamada zorlanma)
8.Dikkat Hareket Sorunları :
• Dikkatinin kısa süreli olması kolayca dağılması
• Konsantrasyon güçlüğü
• Aşırı hareketlilik
• Hızlı veya çok konuşma (bazen de kısık sesle konuşma)
9.Sosyal ve Duygusal Sorunlar :
• Yaşıtlarına göre daha çocuksudurlar
• Düşünmeden aklına eseni yaparlar
• Eleştirildiğinde aşırı tepki gösterirler
• Öfkelenir yada dikkate almaz
• Eleştiri toleransı çok azdır
• İlişki kurmakta zorlanır
• Hayal kurar
• Dalgındır
10.Çalışma Alışkanlığı :
• Ödevlerini alamaz yada eksik alır
• Ev ödevlerini yaparken yavaş ve verimsizdir
• Ders çalışırken sık sık ara verir çabuk sıkılır
• Okuma – yazma faaliyetlerini sevmez
• Başarılı olmadığı zamanda hevesi çabuk kırılır ve kolay vazgeçer.
YETİŞKİNLERDE BELİRTİLER
• Öğrenme güçlükleri yetişkinlikte, öğrenme uyum davranışlarını da içine alan geniş bir alanı etkilemektedir.
• Eğitim,
• İş hayatı
• Günlük Rutinler
• Sosyal yaşam alanları
yetişkinlerin zorluk yaşadığı alanlardır.İş yaşamında , eğitimlerinde ve günlük yaşamlarında aynı zeka düzeyinde ki akranları gibi ustalık gösteremezler.
Belirtileri şöyle sıralanabilir :
• Düşüncelerini söylerken acelecidirler
• Düşüncelerini iyi yapılandıramazlar iyi ifade edemezler
• Problem çözme stratejileri iyi yapılanmamıştır stratejiler aynı anda hareket edemeyebilir
• Karar vermede ve genel bir organizasyon bozukluğu yaşarlar.
• Bazı öğrenme güçlüğü olan yetişkinler çok derin etkilendikleri için depresyona girebilirler, aşırı kaygı yaşayabilirler , iş ve sosyal yaşamdaki eksiklikler ve başarısızlıklar bu duygunun yükünü ağırlaştırır. Özelikle geçmişte öğretmenleri, akranları ve ailesi tarafından travmatize edilmiş yetişkinler, yapılan eleştiriler karşısında önce yaşantıları ve sonra çok hassas doğaları nedeniyle çok incinebilirler .
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
• Son yıllarda Ö.Ö.G. Çeken çocukların tedavisinde Metakognitif yaklaşımı benimsenmektedir.Metakognisyon kısaca ‘düşünmeyi düşünektir’.Bu yaklaşım biçiminde, düşünmeyi öğrenme, bilmeyi bilme, bilmeyi düşünme,öğrenmeyi öğrenme,öğrenmeyi kontrol etme becerilerinin geliştirilmesi gerekir. (Reid 1998)
• Metakognitif Yaklaşımda amaç:
• Bireye öğrenme sürecinde Bilişsel işlemenin farkında olma, anlamlandırma,sahip olunan önceki bilginin farkında olma ve kontrol edebilen düşünme becerisini kazandırmaktır.
İşitsel Algıyı Geliştiren Çalışmalar
• İşitsel algı ve işitsel hafıza sorununu ortadan kaldırmak için bireyle erken yaşlardan itibaren sık sık yönerge algılama-verilen yönergeyi yerine getirme çalışmalarına yer vermek oldukça gelişme kaydedilmesini sağlar. Sınıf içi ortam yada ev ortamı bu çalışmalara uygun biçimde düzenlenerek yaklaşık 5-10 dakika çocuğa ard arda yönergeler verilir. İlk etapta tekli yönergelerle başlanır,’’topu al.’’,’’topu at.’’gibi. Daha sonra bu yönergelerin içerisine kavramlar ve yer yön sıfatları eklenir, ’’Masanın yanında dur’’,’topu al, sepete koy’’,’’boyaları al, masanın üstüne koy’’,”kırmızı kutuyu al, mavi kutunun içine koy’’ gibi. Örneklerde de görüldüğü gibi yönerge sayısı ile beraber betimleyici öğelerde artmakta, yönergeler giderek zorlaşmaktadır.Yönerge sayısı 3 ve üstüne de çıkabilir.
• Yönerge çalışmasının dışında yapılabilecek bir diğer etkinlik de kelime hatırlama oyunudur. Çocuğun dikkati etkinliğe çekilir ve nasıl bir etkinlik yapılacağı açıklanır. Gerekirse bir deneme yapılır. Daha önceden belirlenmiş 3 kelime sırayla söylemesi istenir. Kelime sayısı giderek artırılır. Bir başka şekilde de şöyle uygulanabilir:
• Yaklaşık 10-15 kelimelik bir liste hazırlanır ve çocuğa yüksek sesle okunur. Çocuktan hatırladığı kelimeleri söylemesi istenir. Genelde ilk başta 2-3 kelime hatırlayabilmektedirler. Amaç bu sayıyı olabildiğince artırmaktır.
• Kaynak:
• Özel Eğitim modelleri ve Uygulamaları (İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları)
• Prof. Dr. ÜMRAN KORKMAZLAR
• İşitsel Algı Ve İşitsel Hafıza isimli Yazısı
• Özel Eğitim Öğretmeni Seher Kuzu
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi) ve Özel Eğitim" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Celil SOYLAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Celil SOYLAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
7 Beğeni 
Yazan Uzman
|
disleksi, özel öğrenme güçlüğü, diskalkuli, matemetik öğrenme güçlüğü, yazı yazmada güçlük, okul başarısızlığı, işitsel algılama, disleksi nedir, disleksi türleri, öğrenme güçlüğü, öğrenme güçlüğü nedir, öğrenme güçlüğünün tanımı, disgrafi, öğrenme bozukluğu, dilsel disleksi, dilsel öğrenme güçlüğü, öğrenme güçlüğünün türleri, algısal tip disleksi, disleksi belirtileri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
