Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
ÇOCUKLARDA DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
Hiperaktivite olarak da bilinen Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu çocuğun yaşamını etkileyen nörobiyolojik bir bozukluktur. Araştırmalar hiperaktiflerin beyinlerindeki nörokimyasal yapının diğer bireylere göre farklı olabileceğini göstermektedir.
Pek çok çocuk zaman zaman hiperaktif davranışlar sergiler. Hiperaktif terimi her hareketli çocuğa yakıştırılan bir terim haline gelmiştir. Ancak her hareketli çocuk hiperaktif değildir ! Hiperaktivite okul çağındaki çocukların % 3-5’inde ortaya çıkan ve erkek çocuklarda kızlara oranla üç kez daha fazla görülen psiko-eğitimsel bozukluktur.
En yaygın belirtileri dikkatsizlik, düşünmeden hareket etme, iyi düzenlenemeyen motor etkinlikler ( yani aşırı hareket veya hareketsizlik ), okul başarısındaki tutarsızlıktır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun nedenleri beyin hasarları ve travmalar, diğer tıbbi durumlar, çevresel toksinler v.b. çok yönlüdür. Ancak hiperaktiviteye yol açan ana neden kalıtımdır. Hiperaktif çocukların pek çoğunun anne ve / veya babaları özellikle okul çağında benzer sorunlar yaşamışlardır.
Öğrenme güçlükleri, duygusal bozukluklar, davranış sorunları, ciddi ailevi sorunlar yaşayan veya uygun olmayan eğitim ortamlarında yetiştirilen bazı çocuklarda da hiperaktiviteye benzer sorunlar görülebilir. Bu nedenle hiperaktivite tanısı konulmadan önce sorunun geçmişi ve ayrıntıları uzmanlar tarafından araştırılmalıdır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu üç tip olarak sınıflandırılmaktadır :
* Bileşik Tip ( dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik birlikte görülür)
* Dikkatsizliğin Önde Geldiği Tip
* Hiperaktivite ve Dürtüselliğin Önde Geldiği Tip.
Doğru tanı konulması için yapılacak işlemler tıbbi değerlendirmeyi, uzman pedagog veya psikologun aile ve öğrenciyle görüşmesini, öğrencinin sınıf-branş-rehber öğretmenlerinden bilgi toplamasını , değerlendirme ölçek ve testlerini uygulamasını içermektedir.
Tıbbi inceleme çocuğun sağlık geçmişi hakkında bilgi toplamak için önemlidir. Tıbbi değerlendirme çocuk doktoru veya aile hekimi tarafından yapılır. Çocuğun genetik yapısı, doğum, gelişimsel ve zihinsel durumu araştırılır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun belirtilerine benzeyen diğer tıbbi sorunlar belirlenir , örneğin epilepsi nöbetleri, tiroid bezinin aşırı çalışması, kullanılan bazı ilaçların-alerji ilaçları vb.- yan etkileri gibi.
Aile görüşmesinin amacı çocuğun geçmişi ve gelişimi hakkında bilgi sağlamaktır. Veli görüşmelerinde annenin hamilelik dönemindeki sağlığı, doğum, çocuğun gelişimsel ve kişilik özellikleri ile sosyal gelişimi ve öğrenmeye karşı tutumu, akademik başarısı belirlenir. Aile içi ilişkiler ve psiko sosyal gerginlikler saptanır.
Çocukla görüşme değerlendirmenin zorunlu bir bölümüdür. Çocuğun kendisini, diğerlerini ve sorunu nasıl algıladığını gösterir. Ancak görüşme sırasında çocuğun davranışı, hareketlilik düzeyi, dikkati ve uyumu hakkında yapılan gözlem yanıltıcı olabilir. Pek çok hiperaktif çocuk bu görüşmelerde olağanüstü dikkat ve özdenetim sergiler. Çocukla görüşme sonucu Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na benzer belirtiler gösteren psikiyatrik sorunlar da teşhis edilir.
Çocuğun sınıf içi durum ve davranışını değerlendirmede uzmanın okul ortamında doğrudan gözlem yapması kullanışlı bir yöntemdir. Ancak doğrudan gözlemin olumsuz yönü pahalı bir uygulama olmasıdır. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun tanısında kullanılan bir diğer araç ise derecelendirme ölçekleridir. Ölçeklerden elde edilen puanlar dikkat, düşünmeden hareket etme, hiperaktivite, öğrenme, sosyalleşme v.b. hakkında bilgi verir. Çocuğun zihinsel yeteneği, bilgi süreçleri, akademik başarısına ilişkin bilgiler ise psikometrik testlerden elde edilir. Bu testler özel eğitim almış klinik/okul/eğitim psikologları tarafından uygulanmalı ve yorumlanmalıdır.
Hiperaktivitenin teşhisi için okul ortamında öğretmenlerin dikkat etmeleri gereken konular şunlardır : öğrencinin dikkatini yoğunlaştıramaması, başlanan işi bitirememesi, hayal kurması, düşünmeden hareket etmesi, verilen ödevi eksik bırakması, düzensiz ve aşırı hareketli olması, sıklıkla eşyalarını kaybetmesi, sırasını beklememesi.
Okuldan elde edilen bilgi çocuğun okul başarısının değerlendirilmesi, akademik ve sosyal gelişiminin akranlarıyla kıyaslanabilmesi ve öğretmenin müdahale çabalarının irdelenmesi açısından gerekli ve önemlidir.
Teşhis gibi Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun tedavisi de tek adımlık basit bir süreç değildir. Hiperaktif çocuklara yönelik tedavi programları tıbbi müdahale, davranış değiştirme, psikolojik danışmanlık ve eğitimsel düzenlemeleri içeren süreçleri kapsar. Hiperaktivitenin tedavisi çok yönlü modelden oluştuğu için uygun tedavi programı geliştirirken değişik disiplinlerden uzmanlar birlikte çalışmalıdır.
Çocuk psikiyatrı dikkat, düşünmeden hareket etme, hiperaktiviteyi denetlemek için ilaç önerebilir. İlacın sağlayacağı en önemli yarar hiperaktivitenin temel belirtilerini hafifletmektir. Ancak bozukluğun tedavi edilmesinde ilaç kullanımı tek başına yarar sağlamaz. Ruh sağlığı uzmanları hiperaktivitenin etkileri ve ortaya çıkan sorunları çözebilmek , çocuk ve aileyi yönlendirmek için bireysel veya aile danışmanlığı verebilirler.Evde ve okulda çocuğun daha dikkatli olmasını sağlayacak davranış değiştirme programı geliştirilebilir. Eğitimsel düzenlemeler çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda yapılmalıdır. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu gösteren çocukların temel gereksinimleri şunlardır :
* Açıkça belirlenmiş kural, beklenti ve yönergeler,
* Davranış hakkında sık, anında ve sürekli geribildirim ve ödeve yeniden yönlendirme,
* Uyumlu/ uyumsuz davranışlar için mantıklı ve anlamlı sonuçlar,
* Çocuğun dikkat dağınıklığı, yetersiz organizasyon becerileri, öfkeye karşı tahammülsüzlüğünü giderecek etkili yetişkin müdahalesi,
* Yapılandırılmış ve destekleyici bir çevre yaratmak için beraber çalışan ve iletişim kuran uzman, yönetici, öğretmen ve velilerden oluşan bütünleşmiş bir ekip.
Erken tedaviyle hiperaktif çocuğun geleceği için umut verici sonuçlara ulaşılmaktadır. Hiperaktivitenin etkilerinden tam anlamıyla kurtulamayacak olsalar da onlara yardım etmenin pek çok yolu vardır. Uzmanlar, okul ve aile bireylerinin işbirliği ile hiperaktif
çocuk normal bir yaşam sürdürerek başarılı ve mutlu bir yetişkin olur.
Pedagog Dr. Melda Alantar
Hiperaktivite olarak da bilinen Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu çocuğun yaşamını etkileyen nörobiyolojik bir bozukluktur. Araştırmalar hiperaktiflerin beyinlerindeki nörokimyasal yapının diğer bireylere göre farklı olabileceğini göstermektedir.
Pek çok çocuk zaman zaman hiperaktif davranışlar sergiler. Hiperaktif terimi her hareketli çocuğa yakıştırılan bir terim haline gelmiştir. Ancak her hareketli çocuk hiperaktif değildir ! Hiperaktivite okul çağındaki çocukların % 3-5’inde ortaya çıkan ve erkek çocuklarda kızlara oranla üç kez daha fazla görülen psiko-eğitimsel bozukluktur.
En yaygın belirtileri dikkatsizlik, düşünmeden hareket etme, iyi düzenlenemeyen motor etkinlikler ( yani aşırı hareket veya hareketsizlik ), okul başarısındaki tutarsızlıktır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun nedenleri beyin hasarları ve travmalar, diğer tıbbi durumlar, çevresel toksinler v.b. çok yönlüdür. Ancak hiperaktiviteye yol açan ana neden kalıtımdır. Hiperaktif çocukların pek çoğunun anne ve / veya babaları özellikle okul çağında benzer sorunlar yaşamışlardır.
Öğrenme güçlükleri, duygusal bozukluklar, davranış sorunları, ciddi ailevi sorunlar yaşayan veya uygun olmayan eğitim ortamlarında yetiştirilen bazı çocuklarda da hiperaktiviteye benzer sorunlar görülebilir. Bu nedenle hiperaktivite tanısı konulmadan önce sorunun geçmişi ve ayrıntıları uzmanlar tarafından araştırılmalıdır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu üç tip olarak sınıflandırılmaktadır :
* Bileşik Tip ( dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik birlikte görülür)
* Dikkatsizliğin Önde Geldiği Tip
* Hiperaktivite ve Dürtüselliğin Önde Geldiği Tip.
Doğru tanı konulması için yapılacak işlemler tıbbi değerlendirmeyi, uzman pedagog veya psikologun aile ve öğrenciyle görüşmesini, öğrencinin sınıf-branş-rehber öğretmenlerinden bilgi toplamasını , değerlendirme ölçek ve testlerini uygulamasını içermektedir.
Tıbbi inceleme çocuğun sağlık geçmişi hakkında bilgi toplamak için önemlidir. Tıbbi değerlendirme çocuk doktoru veya aile hekimi tarafından yapılır. Çocuğun genetik yapısı, doğum, gelişimsel ve zihinsel durumu araştırılır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun belirtilerine benzeyen diğer tıbbi sorunlar belirlenir , örneğin epilepsi nöbetleri, tiroid bezinin aşırı çalışması, kullanılan bazı ilaçların-alerji ilaçları vb.- yan etkileri gibi.
Aile görüşmesinin amacı çocuğun geçmişi ve gelişimi hakkında bilgi sağlamaktır. Veli görüşmelerinde annenin hamilelik dönemindeki sağlığı, doğum, çocuğun gelişimsel ve kişilik özellikleri ile sosyal gelişimi ve öğrenmeye karşı tutumu, akademik başarısı belirlenir. Aile içi ilişkiler ve psiko sosyal gerginlikler saptanır.
Çocukla görüşme değerlendirmenin zorunlu bir bölümüdür. Çocuğun kendisini, diğerlerini ve sorunu nasıl algıladığını gösterir. Ancak görüşme sırasında çocuğun davranışı, hareketlilik düzeyi, dikkati ve uyumu hakkında yapılan gözlem yanıltıcı olabilir. Pek çok hiperaktif çocuk bu görüşmelerde olağanüstü dikkat ve özdenetim sergiler. Çocukla görüşme sonucu Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na benzer belirtiler gösteren psikiyatrik sorunlar da teşhis edilir.
Çocuğun sınıf içi durum ve davranışını değerlendirmede uzmanın okul ortamında doğrudan gözlem yapması kullanışlı bir yöntemdir. Ancak doğrudan gözlemin olumsuz yönü pahalı bir uygulama olmasıdır. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun tanısında kullanılan bir diğer araç ise derecelendirme ölçekleridir. Ölçeklerden elde edilen puanlar dikkat, düşünmeden hareket etme, hiperaktivite, öğrenme, sosyalleşme v.b. hakkında bilgi verir. Çocuğun zihinsel yeteneği, bilgi süreçleri, akademik başarısına ilişkin bilgiler ise psikometrik testlerden elde edilir. Bu testler özel eğitim almış klinik/okul/eğitim psikologları tarafından uygulanmalı ve yorumlanmalıdır.
Hiperaktivitenin teşhisi için okul ortamında öğretmenlerin dikkat etmeleri gereken konular şunlardır : öğrencinin dikkatini yoğunlaştıramaması, başlanan işi bitirememesi, hayal kurması, düşünmeden hareket etmesi, verilen ödevi eksik bırakması, düzensiz ve aşırı hareketli olması, sıklıkla eşyalarını kaybetmesi, sırasını beklememesi.
Okuldan elde edilen bilgi çocuğun okul başarısının değerlendirilmesi, akademik ve sosyal gelişiminin akranlarıyla kıyaslanabilmesi ve öğretmenin müdahale çabalarının irdelenmesi açısından gerekli ve önemlidir.
Teşhis gibi Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun tedavisi de tek adımlık basit bir süreç değildir. Hiperaktif çocuklara yönelik tedavi programları tıbbi müdahale, davranış değiştirme, psikolojik danışmanlık ve eğitimsel düzenlemeleri içeren süreçleri kapsar. Hiperaktivitenin tedavisi çok yönlü modelden oluştuğu için uygun tedavi programı geliştirirken değişik disiplinlerden uzmanlar birlikte çalışmalıdır.
Çocuk psikiyatrı dikkat, düşünmeden hareket etme, hiperaktiviteyi denetlemek için ilaç önerebilir. İlacın sağlayacağı en önemli yarar hiperaktivitenin temel belirtilerini hafifletmektir. Ancak bozukluğun tedavi edilmesinde ilaç kullanımı tek başına yarar sağlamaz. Ruh sağlığı uzmanları hiperaktivitenin etkileri ve ortaya çıkan sorunları çözebilmek , çocuk ve aileyi yönlendirmek için bireysel veya aile danışmanlığı verebilirler.Evde ve okulda çocuğun daha dikkatli olmasını sağlayacak davranış değiştirme programı geliştirilebilir. Eğitimsel düzenlemeler çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda yapılmalıdır. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu gösteren çocukların temel gereksinimleri şunlardır :
* Açıkça belirlenmiş kural, beklenti ve yönergeler,
* Davranış hakkında sık, anında ve sürekli geribildirim ve ödeve yeniden yönlendirme,
* Uyumlu/ uyumsuz davranışlar için mantıklı ve anlamlı sonuçlar,
* Çocuğun dikkat dağınıklığı, yetersiz organizasyon becerileri, öfkeye karşı tahammülsüzlüğünü giderecek etkili yetişkin müdahalesi,
* Yapılandırılmış ve destekleyici bir çevre yaratmak için beraber çalışan ve iletişim kuran uzman, yönetici, öğretmen ve velilerden oluşan bütünleşmiş bir ekip.
Erken tedaviyle hiperaktif çocuğun geleceği için umut verici sonuçlara ulaşılmaktadır. Hiperaktivitenin etkilerinden tam anlamıyla kurtulamayacak olsalar da onlara yardım etmenin pek çok yolu vardır. Uzmanlar, okul ve aile bireylerinin işbirliği ile hiperaktif
çocuk normal bir yaşam sürdürerek başarılı ve mutlu bir yetişkin olur.
Pedagog Dr. Melda Alantar
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Melda ALANTAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Melda ALANTAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, hiperaktivitede tanı, hiperaktivitede tedavi, hiperaktivitede eğitimsel düzenlemeler, hiperaktivite, hiperaktif, hiperaktif çocuk
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
