BURUN POLİPLERİ HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR:

Polip nedir?

Burunda yer alan polipler, genellikle sinüslerden köken alan bir veya birden fazla salkım şeklinde olabilen yumuşak dokulardır. Polipleri burun eti olarak da adlandıranlar varsa da bu yapılar normalde burun içinde yer alan anatomik (konka) yapılarla karıştırılmamalıdır.

Polipler neden oluşur?

Poliplerin oluşma mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Bu konuda çeşitli teoriler öne sürülmektedir. Bunlar arasında bakterilerin oluşturduğu alerjik reaksiyonlar, mantarların oluşturduğu reaksiyonlar gibi bir çok suçlanan faktör yer almaktadır. Sonuç olarak burun mukozasında oluşan bir reaksiyon sonucu burunu ve sinüsü döşeyen yapılarda şişme ,büyüme ve burun içine doğru sarkmalar meydana gelmekte ve bunlarda burun tıkanıklığı, koku almada bozukluk, başağrısı, burun akıntısı gibi şikayetlere yol açmaktadır

Poliplerin alerjiyle ilişkisi var mıdır?

Polipi olan kişilerde alerjisi olan kişilere benzer şekilde burun akıntısı, hapşırma,burun tıkanıklığı , nefes darlıkları görülebilir. Ancak yapılan çalışmalar polipi olan kişilerde alerji görülme sıklığının normal olan popülasyondan farklı olmadığını göstermiştir. Polipi olan kişilerde alerji araştırılabilir , ancak alerjinin bu duruma yol açmadığı da bilinmelidir.

Poliplerin değişik tipleri var mıdır?

Polipler değişik tiplerde oluşabilir. En sık görülen her iki burun boşluğunu ve sinüslerini tutan tiptir, ama bunun yanında özellikle çocukluk çağında daha sık görülen, bir taraftaki maksiller sinüsten köken alıp genellikle tek tarafta görülen antrokohanal polip görülebilir. Bu polip bazen de sfenoid sinüsten köken alabilir.

Polip – sinüzit ilişkisi:

Sinüzit ve nazal polipler sıklıkla birbirine karıştırılmakta ve özellikle tomografi yorumları nedeniyle problemler yaşanmaktadır. Sinüzit , sinüslerin boşalma yerlerinin tıkanması sonucu ortaya çıkan , sinüs içinde iltihap oluşması ve birikmesi sonucu olan bir rahatsızlıktır. Bu çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenlerden biride poliplerdir. Burun içindeki poliplerde sinüs boşalma kanallarını tıkayarak sinüs içinde iltihap birikimine neden olabilirler. Bu durum tomografiyle ayırt edilemez. Radyologlar tomografide gördükleri renk değişikliklerini yorumlarlar , polipler ve sinüzite bağlı olarak görülen renk değişikliğinin her ikiside tomografide gri renkle görüldüğünden her iki durumu da sinüzit olarak yorumlamakta ve bu şekilde rapor etmektedirler. Bunun ayırımı endoskopik muayene ile yapılmalıdır ve dolayısıyla da tedavisi de ona göre yönlendirilmelidir.

Samter sendromu nedir?

Samter sendromu sık tekrarlayan polip, astım ve aneljezik intoleransı olan bir hastalıktır. Bu hastalığı olanlar aspirin ve belirli bir grup ağrı kesiciyi aldıklarında nefes darlığı, terleme burun akıntısı ve tıkanıklığında artış gibi bulgular oluşmaktadır. Parasetamol ve morfin türevi ağrı kesiciler bu duruma yol açmazken diğerlerinde problemler görülmektedir. Bu hastalar poliplerde sık tekrarlama nedeniyle genellikle birden fazla cerrahi uygulanır. Tedavisinde uygulanan yöntemler aşağıda belirtilmiştir

Tanı nasıl konulur?

Tanısında hastanın şikayetleri, beraberindeki hastalıkları sorgulanır ve muayenesi yapılır. Bu muayenede öncelikle burundaki eğrilik vs ile beraber polibin bulunduğu yer , tarafı değerlendirilir. Görünüşü , bulunduğu yer fiberoptik veya sert endoskoplarla tam olarak değerlendirilir. Kötü huylu bir hastalık olup olmadığına karar verilmeye çalışılır ve daha sonra bilgisayarlı tomografiler istenerek hangi sinüslerin tutulduğu kemiklerde herhangi bir yeniklik olup olmadığına bakılır, kötü huylu (kanser vs) gibi bir durumdan şüphelenilmedikçe MR tetkikine ihtiyaç yoktur. Astım gibi şikayetler varsa göğüs hastalıkları uzmanınca değerlendirilmesi istenir.

Bu hastalık tümörlerle karışabilir mi?

Burundaki kitle yapan birçok hastalık burun polipleriyle karışabilir. Bunlar arasında iyi huylu olanlar olabileceği gibi kötü huylu tümörlerde yer alabilir. Bu tümörler genellikle burunda tek taraflı tutuluma yol açarlar. Tomografi de kemikte erime ve sinüs dışına taşarak yayılma eğilimi gösterirler. Ameliyat sırasında alınan dokular patolojik incelemeyle değerlendirilir. Nadiren de olsa polipler iyi huylu veya kötü huylu hastalıklarla karışabilmektedir.

Tedavide ne yapılır?

Burun poliplerinin tedavisi birçok yöntemin kombinasyonu şeklinde uygulanır. Bu hastalık genellikle tamamen ortadan kalkmaz. Ancak uygulanacak yöntemlerle burun tıkanıklığının açılması, koku alma bozukluğunun düzeltilmesi gibi konularda yararlar sağlanır. Bu konuda ana tedavi basamaklarını kortizonlu ilaçlar ve cerrahi yaklaşımlar sağlamaktadır. Kortizonlu ilaçlar; topikal yani burun sprey ve damlaları şeklinde, haplar veya iğneler şeklinde uygulanabilir. Hap veya iğneler genellikle cerrahi öncesi uygulanırken, topikal uygulamalar cerrahi sonrası açılan bölgelere daha iyi ulaşabilmektedir.
Kortizonlu ilaç uygulamalarında; spreyler vücuda emilimlerinin az olması nedeniyle genellikle zararlı bir etki oluşturmazlar ancak burun içinde tahriş ve kanamalara neden olabilirler. Bunun yanında hap veya iğne şeklindeki formların özellikle uzun süreli uygulamasında kortizonların yan etkileri olan enfeksiyonlar, eklem rahatsızlıkları, görme problemleri karşımıza çıkabilir. Özelikle şeker hastalığı gibi problemi olanlarda bu uygulamadan kaçınmak gerekir. Uygun dozlarda ve kısa süreli uygulamalarda bu problemlerle nadiren karşılaşılır.

Günümüzde sinüs içersine yerleştirilen ve uzun süreli kortizon salınımını sağlayan cihazlar (flow-spacer) geliştirilmiştir . Bunlar burun içine lokal anestezi altında yerleştirilip günler ve aylar boyunca kortizon salınımı yaparak tedavi sağlamaktadır.

Tedavide kullanılan bir yöntem sinüs cerrahisidir. Bu uygulama endoskopik olarak gerçekleştirilir. Burun içinden çalışılarak dışarıdan herhangi bir kesi yapılmadan endoskop denilen ışık taşıyan ve aynı zamanda görüşü sağlayan aletlerden yararlanılır. Bunların yardımıyla polipler temizlenir, sinüslerin içine girilerek içindeki polipler alınır, sinüslerin ağzını tıkayan dokular açılarak hava alınması sağlanır.

Bu yapılan işlemle hem burunun açılması hemde daha sonra kullanılacak damlaların sinüslerin içine gidebilmesi sağlanır.
Bu tedavilere ek olarak çeşitli mantar ilaçlarının kullanılması , uzun süreli antibiyotik kullanımı da bazı yazılarda önerilmektedir.
Özel bir durum olan Samter sendromunda (sık tekrarlayan polip, astım ve aneljezik intoleransı olan hastalar) aspirin aşısı diyebileceğimiz kişinin duyarlı olduğu aspirin ve benzer ağrı kesicilerin düşük dozlardan başlayarak verildiği tedavi yöntemi de kullanılmaktadır. Bu yöntemle kişinin duyarlılığı azaltılmakta ve hayat kalitesinde artışlar elde edilerek , polip tekrarlama olasılığı azaltılmaktadır.

Poliplere yönelik yapılan cerrahide özel yöntemler var mıdır?

Poliplere yönelik yapılan cerrahilerde genel amaç poliplerin alınarak burun pasajının açılması, köken aldıkları sinüslerin polipli yapılardan temizlenmesi, kapalı hale gelmiş sinüslerin dışarıya açılarak enfeksiyonlardan temizlenmesi ve havalanmasının sağlanmasıdır. Bu ameliyatlar günümüzde endoskopik denilen ışık ve görüntü sağlayan aletlerle yapılmakta ve böylece dışarıdan kesilere gerek kalmamaktadır. Bunların dışında cerrahinin uygulanmasında bilgisayarlı destek sistemleri ve balon sinoplastide bu konuda sıklıkla gündeme gelen uygulamalardır. Bilgisayar destekli cerrahi (Navigasyon sistemleri) Hastanın ameliyat öncesi alınan tomografik görüntülerinin cerrahi sırasında doktora yardımcı olmak amacıyla hastanın anatomisiyle birleştirildiği ve günümüzde araçlarda kullanılan navigasyon cihazlarına benzer bir uygulamadır. Bununla ameliyat sırasında sorunların azaltılması dokulara tam müdahale yanında komplikasyonların minimuma inmesi amaçlanmaktadır.

Balon sinoplasti poliplere yönelik uygulanabilir mi?

Balon sinoplasti sinüslerin boşaldığı deliklerin açılması ve genişletilmesini amaçlayan bir yöntemdir. Kronik sinüzit vakalarında oldukça yararlı olan bu yöntem polipli hastalarda sorunun daha çok burun içini tıkayan polipler nedeniyle oluşmasından çok yararlı olmamaktadır. Eğer poliple beraber sinüs çıkışını tıkayan darlıklar varsa balon uygulaması endoskopik cerrahi ile kombine edilebilir.