Hayatımızda hepimiz çeşitli rollere sahibiz. Ben mesela bir psikolog, bir annenin ve babanın çocuğu, arkadaşlarımın dostu gibi birden fazla role sahibim. Siz kendi rollerinizi hiç düşündünüz mü?
Hayatın içinde her zaman birden fazla role sahip oluruz. O rolün bize getirdiği sorumlulukları yerine getirmeye çabalarız. Bir çalışansak işlerimizi zamanında bitirmeye, ebeveynsek çocuğumuzun gelişimini desteklemeye, kendi ailelerimizin çocuğu olarak onlara yeterli zaman ayırmaya, ev hanımıysak ev işlerini bir düzene sokmaya, doktorsak hastalarımızla ilgilenmeye.. gibi bu listeyi istediğimiz kadar uzatabiliriz.
Peki ben şu an zaten hepimizin sahip olduğu ve bildiği bu rolleri neden anlatmak istedim?
Psikolojik olarak sağlıklı bir birey olabilmenin püf noktalarından biri de hayatımızdaki farklı rolleri sahiplenmek ve ona uygun yaşamaktan geçer. Kendimizi ve hayatımızı sadece tek bir rolle sınırlandırdığımız zaman tehlike çanları çalmaya başlar. Mesela bir anne tüm hayatını ve tüm enerjisini çocuğu için harcadığında sahip olduğu diğer rolleri unutmaya başlar. O anne, birinin eşidir ama eş rolüne ayıracağı enerjiyi sadece anne rolüne harcadığı zaman o rol üzerindeki etkinliği silinmeye başlar. Bu durum mutsuz evliliklerde karşımıza çıkan tablolardan biridir. Bunun ileriki boyutlarına kendini sadece anne olarak tanımlayan bireyler çocukları evlendiklerinde ise bu rolü kaybetmeyi göze alamaz ve çocuklarının hayatlarına olması gerekenden daha fazla müdahale içine girerler. Ya da sadece kendini işiyle var eden birine bakalım. Hayatının tüm kaynaklarını işine ve kariyerine odaklamış biri diğer rollere yeteri kadar zaman ayıramadığı için o rollerden kopmaya başlar. Bir gün bir aksilik olup işini kaybettiğinde ise kendini tanımladığı her şeyi kaybetmiş hisseder. Bu da bu kişiyi depresyona sürükleyebilir.
Hayat durağan değildir. Hayatımızda birden çok rol vardır ama maalesef rollerimiz kaybedilmez değildir. O roller biz emek verdikçe vardır. Biz sahip olduğumuz bu rollerle kendimizi tanımlarız. Tek bir role takılıp kaldığımızda ve bir gün o rol elimizden alındığında hayatımız bitmiş gibi hissetmemiz normaldir. Bu yüzden tek bir rol bizim için psikolojik olarak sağlıklı bir bireyde istemediğimiz bir şeydir.
Kendinizi tanımladığınız rollerinizi şimdi tekrar bir gözden geçirin. Birden fazla role sahip misiniz yoksa kendinizi tek bir rol içinde sıkışmış mı hissediyorsunuz? Eğer sıkışmış hissediyorsanız belki de bir şeyleri değiştirmenin zamanı gelmiştir.
Bunun için neler yapabiliriz?
Kendinizi tek bir rolle özdeşleştirmeden önce neler vardı hayatınızda?
Eskiden yapmayı sevdiğiniz ama artık zaman ayıramadığınızı söylediğiniz şeylerin bir listesini çıkarın. Bu listedeki şeyleri yapmak için kendinize kısa zaman sınırları koyun. Koyduğunuz sınırlar içerisinde listenizdeki maddeleri yapmaya özen gösterin, örneğin bu hafta içinde arkadaşlarımla sinemaya gideceğim dediyseniz mutlaka bunu yapın.
Gerçekçi olun, işten sonra keyifle geçireceğiniz 1-2 saat sizi kariyerinizde geriletmez.
Ailelerinizden ya da çevrenizden yardım alın. Haftada bir ya da iki kez bebeğiniz olmadan 1-2 saat dışarı çıkmanız durumunda çocuğunuzun başına bir şey gelmez.
Akışına bırakın. Bir rolün parçası olmak normaldir ama o rol sizin tüm hayatınız değildir. Bir eş ve bir çalışan olabilirsiniz ya da bir anne ve ressam da.. hepsi olabilirsiniz. Yeter ki kendinizi rollerinizin içinde sıkıştırmayın.

Mutlu kalın.

Tuğçe Güven Yoğun
Uzman Klinik Psikolog