2007'den Bugüne 92,259 Tavsiye, 28,211 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çözüm Odaklı Kısa Süreli Evlilik ve Aile Terapisi
MAKALE #12843 © Yazan Psk.Dnş.Şenol BAYGÜL | Yayın Temmuz 2014 | 9,149 Okuyucu
Çözüm Odaklı Kısa Süreli Evlilik ve Aile Terapisi

Evlilik ve Aile terapisi alanındaki en son kuramsal gelişme, çözüm-odaklı kısa süreli evlilik ve aile terapisinin ortaya çıkmasıdır. Çözüm-odaklı aile terapisi, özellikle stratejik aile terapisi kuramından esinlenmiştir. Bu gelenekten gelmesine karşın, sorunlara odaklanmaktansa çözümler aramasıyla da stratejik kuramdan farklılaşır. Stratejik aile terapi modelinin aksine çözüm odaklı aile terapisti ailelerin sorularında ısrar etmeleri yada problemlerin işlevsel olma ihtiyacı fikrine karşı çıkarlar. Çözüm odaklı model insanların ve ailelerin değişim isteklerini var sayar.

ÖNEMLİ TEMSİLCİLERİ

Çözüm-odaklı terapinin temsilcilerinin çoğu Milwaukee’deki Kısa-Süreli Aile Terapisi Merkezi’nde (Breif Family Therapy Center) birlikte çalışmış olan kişilerdir.Steve deShazer ile birlikte karısı Insoo Kim Berg, bu modelin gelişmesinde ahnatar bir figürdürler. Dünyanın bir çok yerinde bu modelde insanları eğittiler. ve bu modelin bir çok değişik problemde ve durumda faydasını kanıtladılar..De Shazer 2005’te öldü ve Berg de 2007 de. Buna rağmen bir çok ortak çalışanları ve öğrencileri bu modelde yazmaya, eğitime ve çalışmaya devam etti. Günümüzde terapilerine devam eden önemli temsilciler arasında, Michele Weiner-Davis ve Eve Lipchik yer alır. Bili O’Hanlon bu merkezden değildir ama dolaylı şekilde merkezin çalışmalarından etkilenmiş ve sonraları Weiner-Davis ile yayınlar yapmıştır.

KURAMIN FELSEFESİ VE VARSAYIMLARI

Çözüm-odaklı kısa süreli evlilik ve aile terapisi sosyal yapılandırmacı (social constructionism) felsefeyi temel al¬mıştır. Bu kurama göre bilgi zaman ve mekansaldır. Aynı şekilde, bu yaklaşıma göre dil insanların dünya görüşünü etkileyen önemli bir etmendir. Ailelerle yapılan terapötik çalışma insanların sosyal, tarihsel ve kültürel bağlamını göz önünde bulundurmalıdır. Yine, bu bakış açısına kaynaklık eden felsefi anlayışa göre, gerçeklik (hakikat) ojektif değildir ve gözlem ile yaşantının bir yansımasıdır. Başka bir deyişle, sosyal yapılandırmacı paradigmaya göre anlam belli kültürel diyaloglar ve bağlam¬larla yapılandırılır. Bu yaklaşımından ötürü, genel olarak benimsenen bilginin objektif olduğu ve mutlak hakikati yansıttığına ilişkin fikre karşı çıkar.
Bu düşüncelerin yanısıra çözüm-odaklı aile terapisinin Ruhsal Araştırma Enstitüsü (MRI) stratejik yaklaşımı ve Milan Okulunun sistemik yaklaşımlarıyla paylaştığı noktalar da vardır. Bunlardan bir tanesi işlevsel olmayan ailelerin zaman içerisinde, sorunlarıyla uğraşa uğraşa “tıkanıp kaldıklarıdır. Bu aileler esasında sorunlarına çözüm olarak yetersiz yollar seçmekte ve bu işe yaramayan örüntülere bel bağlamaktadırlar. Çözüm -odaklı kısa süreli evlilik ve aile terapisinin amacı, bu kendini tekrar eden, işe yaramayan davranış örüntülerini kırmaktır. Bunu, problemli buldukları durumlarını daha pozitif bir gözle görebilmelerini ve bu durumlarda birşeyleri aktif olarak farklı yapmalarına önayak olarak gerçekleştirmeye çalışırlar. Berg ve Miller ve de Shazer bu yaklaşıma temel teşkil eden üç kuralı öne çıkarmışlardır:

1. Eğer birşey bozuk değilse, onu onarma!
2. Birşeylerin işe yaradığını gördüğünüzde, ondan daha fazla yapın
3- Eğer birşey işe yaramıyorsa, bir daha yapmayın yerine farklı birşeyler yapın.

• Neyin sorun olduğunu ve neyin olmadığını belirlemek çözüm-odaklı yaklaşımda en kri¬tik bileşenlerden bir tanesidir.
• Genel davranım ve algılayış şekillerine istisna olan durumlara odaklanılır.
• Ailelere yardım etmedeki hedef, bakış açılarının kilidini açmak, yaratıcı olmak ve birtakım durumlara uygulanabilecek yeni/özgün ve yaratıcı çözümler bulmaktır.
• Ailelerin şikâyet ettikleri durumları çözebilecek kaynakları ve güçlü yanlarının olduğuna inanılır.
• Çözüm-odaklı terapide yapılması gereken zaten ailelerin hâlihazırda sahip oldukları bu yetenekleri kullanmalarının olanaklarını bulmaktır.
• Sorunlara değil, çözümlere odaklanılır.
• Ailenin motivasyonlarını ve beklentilerini yüksek tutabilmek için tıpkı stratejik ve sistemik yaklaşımlar gibi çözüm-odaklı aile terapisi de terapiyi 5-10 arası oturumluk kısa süreli tutar.
• Bir kuram olarak çözüm-odaklı aile terapisi ailenin sorunlarının geçmişine eğilmez. Böy¬le bir uygulamanın yararlı olmadığı düşünülür
• Bu yaklaşımın temel düşüncelerinden bir tanesi mevcut sorunların nedenselliğini bil¬menin gereksiz olduğudur.
• Son olarak, çözüm odaklı aile terapisinin bir diğer düşüncesi ise sadece küçük bir oran¬da değişimin yeterli olduğudur.


UZMAN OLARAK DANIŞAN AİLELER.

Çözüm odaklı kısa süreli evlilik ve aile terapisinin önemli kavramlarından biri, ailenin kendi durumunun uzmanı olmasıdır. Bu kavram ayrıca aile terapisinin diğer sosyal yapısal modelinde de bulunur.

Basitçe ifade etmek gerekirse her aile kendi hikayesinde otorite sahibidir ve terapist için bu hikayelerle ilgili birer uzmandır. Ailenin kuruluş hikayesi boyunca ,aile kendi eşsiz konularını ve mücadelelerin anlamayı ve nasıl ifade edeceğini konuşabilmektedir. Bu açıdan aile kendi hikayesinin baş yazarıdır. Çözüm odaklı aile terapistinin hikayenin dinleyicisi olarak tutumu kavrar ve daha fazla detayla anlatıcının soruları zenginleştirmesine yardım eder. Terapist soru sormada uzman olabilmesinin yanında, normal aile süreci hakkında ön yargıya dayalı bilgiyi kabul etmez. Ailenin uzman olma fikri karmaşasız değildir. Öncelikle , aile terapisinin nasıl yaptığını öğrenmek insanların aile terapisiyle ile ilgili 1 kitap okuduklarında onları cesaretlendiren başka bir tutum olarak görülebilir . eğer aileler uzmansa neden aile terapisine ihtiyaç duyuyorlar? Problemlere cevaplar bulmak için ailenin hikayesini dinlemek ve bu hikayeden sonra sorulara cevap bulmak kolay olmayabilir. Bu kadar kolay değil. Uzman olarak aile konsepti aynı yerde yaşayan ve nefes alan aile içinde var olan herkesi aile ferdi olarak kabul eder. Her bir aile üyesi ve ailenin bütünü bu ailenin biricikliği içinde sorunları/konuları paylaşan bir bakış açısına sahiptir.

İkinci olarak, aileyi uzman olarak kabul etmek, problemlerini kendileri çözmesi konusunda baskı altında olduklarını düşündürebilir. Aile üyeleri “Eğer uzmansak, neden seni aile terapisti olarak görelim?” diyebilirler. Çözüm odaklı aile terapistinin” uzman aile” kavramının,aile terapisi sürecinde ailenin her bir üyesinin anlaşılan,duyulan bireyler olmasını sağlamada iş birliğinin başlangıç noktası olduğunu ifade edebilmeye ihtiyacı vardır. Terapi süreci aile için en iyi çözümleri bulmanıza yardımcı olacaktır.

TEDAVİ TEKNİKLERİ
Çözüm-odaklı terapide çözümler danışanla işbirliği kurularak bulunur
Gizil ama temel tekniklerden bir tanesi, aile ile beraber bir sorun yaratmaktır. Terapötik sürecin arzu edilir sonuçlar doğurabilmesi için aile ile baştan bir anlaş¬maya varılır ve çözülmek istenen sorunun adı konur. Danışman ile aile çözülmesi gereken sorunu, örneğin, çocuklarını uygun bir şekilde disipline etmekte yaşanan başarısızlık olarak tanımlayabilirler.

Bir diğer anahtar öğe ise ailelere durumlarına hipotetik bir çözüm bulmalarını istemektir. Bu da aileye "mucize sorusunu" sormakla sağlanabilir. Mucizevi sorular çözüm odaklı terapide belirgin bir müdahaledir. Terapist danışanından terapiye getirdiği problemi düşünmesini ister. Ve eğer bir mucize olsaydı aileni hayatının nasıl değişeceğini ifade etmesini ister. Aile bireylerine bu soruyu sorarak etkileşimi devam ettirir. Aile üyelerinin verecekleri cevaplar onların aralarındaki etkileşimi tanımlar Mucizevî soru aileye “bir mucize olsaydı ve problem çözülseydi neler değişirdi?” diye sorar. Bu soru aileye mucize olduğunda ne olacağı ve neyin değişeceği ile ilgili tam olarak düşünmeye teşvik eder.

DANIŞMAN: Şimdi gözlerinizi kapatın ve yorgunlaşın. Bir mucize olduğunu hayal edin. Bu mucize sizin buraya çözmek için getirdiğiniz problem. Gözlerinizi açtığınızda mucize sonrasında neler farklı olur? Mucizevi sorularda, birbirini takip eder sorular önemlidir. Sorular sorulurken, gelecek zaman, şimdiki zaman dileğiyle kullanılır. Bu, danışmanı değişimi olduğunu veya olacağını varsaydığı dili kullanmak zorunda olduğunu gösterir. Örneğin, “bu mucize gerçekleştiğinde ne farklı olur?” “şimdi ne yapacaksın?” “yarın uyandığımda, nasıl hissedersin?” gibi. Bu arada tahmin dilinde “eğer” kullanılmaz. Mucizevi sorular kullandığında, ailenin mucizeyi tamamlaması düşündürülmeye çalışılır. Birbirini takip eden sorular bireylerin hedefini gerçekleştirmelerini çözümü açık bir şekilde canlandırmaları için aile bireylerine yol gösterir.

Çözüm-odaklı yaklaşımın özgün bir diğer tekniği istisnalara dikkat çek¬medir. Başka bir deyişle, negatif ve pozitif “mekanı” (yani, zaten amaçladıkları şeyin ne za¬man zaten meydana geldiğini) aramadır. “Esas itibarıyla, istisnalar danışanların gerçek dünyalarında yokturlar; terapist ve danışanın sorun ortada yokken neler olduğunu ele alırken-işbirliğiyle icat edilmeleri, yapılandırılmaları gerekir”

DeShazer ve Berg’in modelini izleyen çözüm-odaklı aile terapistlerinin kullandıkları önemli tekniklerden birisi derecelendirmedir. Derecelendirmede 1 (düşük) ve 10 (yüksek) aralığı danışanın amaçlarına doğru aldığı yolu belirlemek için kullanılır. Danışman “l'den 10'a kadar olan bir ölçekte, sence amacına ulaşmak yönünde ne kadar yol almış ol¬dun?” diye sorabilir. Eğer danışan “altı” derse, o zamanda terapist “acaba neler yapmalı ki o altı yedi olabilsin?" diye sorar. Bu soruya yanıt vermekle danışan/aile amaçlarına ulaşma yolunda hangi gerçekçi, ölçülebilir adımların atılması gerektiğini fark ederler.



Bir diğer müdahale ise aileye bir övgüde (compliment) bulunmadır. Çözüm-odaklı da-nışmanlar için, özellikle de deShazer için bir övgü ailenin güçlü yönlerine işaret eden yazılı bir mesajdır. Övgü aile üyelerinin üzerinde anlaşabilecekleri olumlu bir ifadedir. Danış¬man [bir övgü olarak,] “bu kadar istekle bir şeyleri değiştirmek yönünde gösterdiğiniz çabayı: ve hepinizin bir sonraki adımı bu şekilde tartışmanızdan doğrusu çok etkilendim” diyebilir. Övgüler hemen her zaman aileden bir şeyleri yapmaları istenirken veya ev ödevi verirken bir yüreklendirici olarak planlanır.

Başka bir müdahale şekli Yapı Dışına Çıkarmadır. Danışanın bir sorunu (şikayeti) vardır, ama bu sorunun çözümü başkasına bağlıdır. Sorunun çözümünde rol ve sorumluluk almayı düşünmez. Danışanın sorundan çözüme doğru geçiş yapmasını sağlamak için bireyde farkındalık geliştirmek için çözüm yolunda farklılıklarla ilgili şüpheler oluşturulur.
DANIŞMAN: Siz kocanızla sürekli kavga ediyorsunuz. Her bir kavgayı da başlatan ve şiddetlendiren kocanız olduğunu söylüyorsunuz. Bu şiddetli kavgalarda sizin rolünüz ne? Bu kavgaları bitirmek için siz sorumluluk alıyor musunuz? Sizin kavgaları sonlandırmak için eşinize herhangi bir öneriniz oldu mu?
DANIŞAN: Kavgayı başlatan ben değilim ki. Sorun eşimde.
DANIŞMAN: Siz kavgayı bitirmek için herhangi bir çözüm yolu düşündünüz mü?


Farklı diğer bir teknik ise aileye bir ipucu vermeyi içerir veya ailenin genel davranışını sergileyen bir müdahale olabilir. Bu tekniğin amacı aileyi bazı davranışların devam edeceği konusunda uyarmaktır.


Genel olarak çözüm-odaklı terapi müdahaleleriyle danışana/aileye durumlarını farklı bir gözle görmelerine yardım edilmeye çalışılır. Böylece danışanların daha çok umut duymalarına katkıda bulunulur Aileler çözüm- odaklı terapiye katılımlarıyla kendilerini daha güçlü bulurlar.


SÜREÇ VE HEDEFLENEN SONUÇLAR
Çözüm-odaklı kısa süreli evlilik ve aile terapisi, danışan-ailelerin çözümler aramalarını ve kendi iç kaynaklarını işe koşmaları yönünde cesaretlendirmeye odaklanır. Bu yaklaşım aileleri cesaretlendirdiği gibi değişim yönünde istisnalar kurgular, bu doğrultuda ailelere çağrılar yapar. Patoloji kavramı bu yaklaşımın tedavi sürecinde söz konusu değildir. Çözüm-odaklı danışmanlar aileleri işbirliğine meyilli bulurlar. Bir üyesinin davranışı aileye olumsuz görünse de, çözüm-odaklı danışmanlar bu tür davranışı övebilirler. Çözüm-odaklı psikolojik danışma Milton Erickson’un değişimi kaçınılmaz bulan yaklaşımını benimserler ve eninde sonunda ortaya çıkabilecek bir olasılık olarak algılarlar. Bu psikolojik danışma anlayışının yüzü geleceğe dönüktür ve danışan-ailelerin odaklarını değiştirmeleri ve durumlarını daha pozitif bir şekilde çerçevelendirmelerine yardım eder. Aileye değişebileceğini vurgulamak, ailenin genellikle yaptığından farklı bir şe¬kilde davrandığı durumları bulmak, iyimserlik içeren sorular sormak ve küçük girişimleri dahi pekiştirmek suretiyle Çözüm-odaklı kısa süreli evlilik ve aile ailelerin zorlukların üstesinden gelmelerine ve ihtiyaç duydukları değişiklikleri yapmalarına yardım eder.

ÇÖZÜM-ODAKLI AİLE TERAPİSİNİN ÖZGÜN YÖNLERİ
Çözüm-odaklı psikolojik danışma yaklaşımının önemli özelliklerinden bir tanesi bu yönelimdeki danışmanların ailelerin durumlarını açık-seçik, net bir şekilde ve olasılıklarıyla beraber tanımlamalarına yardım etmeleridir. “Tanımlanmış olan sorun erişilebilir olmalıdır. Kimi zaman başarı, sorunların giderilmesiyle ölçülür. Çoğu kez ise eğer aile durumlarıyla ilgili algılarını değiştirmiş veya sorunlu zamanlarını keşfetmişse bunu yap¬malarına yardım eden danışma süreci manidar sayılır. Ailenin danışmaya getirdiği sorunun ne olduğundan bağımsız olarak, bu yaklaşım, durumlara daha geniş bir bakış açısıyla bakar. Yine, geçmişe sadece ve sadece şimdiki zamanla yakından ilgiliyse bakılır.
Çözüm-odaklı anlayışın diğer bir vurgusu ise ailenin durumunu danışmanın veya ai¬lenin kendisinin klinik olarak anlamasına eğilmemesidir. Bunun yerine değişime odaklanılır. Dolayısıyla danışmana düşen, ailenin sorun olarak ifade ettiği duruma çözüm olabilecek yollara odaklanmasına yardım etmektir. Aile davranışlarının istisnalarını aramalıdırlar. Da-nışmanlar ailenin bakış açısını [dünya görüşünü] aileyle beraber irdelemek, sorular sormak, kendilerine iskelet anahtarlar vermek suretiyle bu değişimin ortaya çıkmasını sağlarlar. Daha önce de belirtildiği üzere, iskelet anahtarlar etkililikleri yaygın bir şekilde ispatlanmış ve aile-lerin değişiminde anahtar işlevler gören etkinliklere denir.
Çözüm-odaklı yaklaşımın üçüncü özelliği ise aileleri güçlendirici (empowering) bir ni-telikte olması ve ailelerin kendi kaynaklarını kullanmalarını yardıma dayanıyor olmasıdır. Bu anlayışta formül görevler diye bilinen “farklı birşeyler yap” gibi farkındalık alıştırmaları veya “yaşanan semptomların [sorunların] olmadığı zamanlar bul” gibi direktifler ailelerin kendi kendilerine yardım etmelerini sağlar. Ailelerin “sorunların olmadığı bir geleceği düşünmeleri (tasavvur etmeleri) yönünde yüreklendirmek suretiyle öyle bir durumda neler yapıyor olacaklarını öngörmeleri (çözümler) sağlanır.
Son olarak, erişilebilir amaçlar yani, davranışlardaki küçük değişimler önemsenir. Bu de¬ğişimler daha büyük çaptaki sistemik değişimlerin temeli olarak görülür. Danışmanlar ailedeki her türlü değişimi cesaretlendirir ve pekiştirirler. Bunun temelindeki düşünce ise “bir defa değişim başladığında devamı gelecektir fikridir. “Çözüm odaklı kısa süreli psikolojik danışma, değişimin kaçılmaz olduğu ve davranışların değişim arzusunda olduğu kanaatindedir “.

Psikolojik Danışman
Şenol Baygül

Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çözüm Odaklı Kısa Süreli Evlilik ve Aile Terapisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Şenol BAYGÜL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Şenol BAYGÜL'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Şenol BAYGÜL Fotoğraf
Psk.Dnş.Şenol BAYGÜL
Antalya
Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi74 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Dnş.Şenol BAYGÜL'ün Makaleleri
► Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapi Psk.Dnş.İsa Ozan GÜN
► Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapi Psk.Dnş.Şerife AKSOY
► Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapi Psk.Mahir Efe FALAY
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Çözüm Odaklı Kısa Süreli Evlilik ve Aile Terapisi' başlığıyla benzeşen toplam 13 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


12:32
Top