Çocuklarda Oyunun Önemi ve Oyuncak Seçimi
Oyun çocuğun işidir sözünü duymuşsunuzdur. Çocuk gününün büyük bir kısmını oyunla, oyuncakla geçirir, oynarken öğrenir. Oyunun öncelikli amacı eğlenmek ve iyi vakit geçirmek gibi gözükse de, çocuk için oyun oynamak ona yeni öğrenmeler sağlayan en önemli alandır.
Bir şeyler inşa etmeyi, yeni üretimler sağlamayı ve sanat malzemelerini kullanmayı gerektiren yapılandırılmamış faaliyetler, yaratıcılığı geliştirir ve çocukların yeni kavramlarla tanışmasını sağlar. Örneğin, kumla, çamurla, suyla, karla, yapraklar ve dallarla oynamak, çocuklara bunların özelliklerini ve diğer maddelerle ilişkilerini keşfetme imkânı verir. Anne babayla araştırmalar yapmak, sokakta, bahçede, doğada gözlemlerde bulunmak, çocukların dünyalarını genişletir ve yeni kazanımlara olanak sağlar. Anne babaya “yardım etme” amacı güden, masa hazırlamak, çamaşırları ters-yüz etmek, katlamak, sebze-meyveleri yerleştirmek, toz almak, oyuncakları toplamak gibi ev işlerinin de çocuk üzerinde öğretici ve eğlendirici etkisi vardır. Anne babayla yapılan ve çok önemsiz gibi görünen bir işe iştirak etmek bile, çocuğun merak etmesine, soru sormasına olanak tanıyacak ve onu geliştirecektir.
Yaratıcı Oyunu Teşvik Edebilmek
Çocukların hayal güçlerini yönlendirmeye lüzum yoktur, anne babaların yapması gereken çocuklara engel olmaktan vazgeçmektir. Anne baba olarak yapabileceğiniz, çocuğunuza yeni tecrübe olanakları sunmak, yaptığınız etkinliklere değer verdiğinizi göstermek ve çocuğunuza eşlik etmektir. Çocuğunuzla oynamak için ona illa ki pahalı oyuncaklar almak zorunda değilsiniz. Yaratıcılığı geliştiren şey çocuğun sahip olduğu oyuncak çeşitliliği değil, üretimin bizzat içinde olmasıdır. İzin verin, çarşaf ve örtülerden sandalyelerin arasında kendi mağarasını yapsın. Renkli kağıtlar, boya, keçeli kalemler, yapıştırıcı, bant, sim ve evdeki atık malzemeleri kullanarak kendi oyuncaklarını tasarlasın. Kibrit kutularından, süt kartonlarından neler neler yapılabilir. Bunları çocuğunuzla birlikte düşünün, ihtiyaç duyuyorsanız internetten araştırın. Birlikte kitap okumaya ve çocuğunuzun düşünceleri hakkında sohbet etmeye devam edin. Bir şeyler toplamak için dışarı çıkın; yapraklar, taş, deniz kabuğu, kozalak, palamut ve hatta böcek… Kendilerini değişik kimliklere sokmalarını sağlayın, bir gün aşçı olsunlar, diğer bir gün bilim adamı, sihirbaz ya da terzi…
Oyuncaklar Nasıl Olmalı?
Çocuklar için artık sınırsız denebilecek oyuncak alternatifleri var ve bu alan giderek büyüyen bir endüstri. Televizyonda ya da girilen her türlü toplumsal ortamda çocuklara dayattırılan markalar, objeler, söylemler var. Çocukların kullandıkları her türlü araç gereç belli figürlerle donatılmış durumda. Anne baba olarak bu çarkın içine girmek kaçınılmaz gibi duruyor. Ancak arkadaşlarında ya da televizyonda gördüğü her oyuncağı isteyen çocuk için kuralları koymak sizin işiniz. Okul öncesi çocuk için maddi değer kavramı henüz oluşmamıştır, dolayısıyla koyduğunuz maddi limitler çocuk için bir şey ifade etmez. Ancak oyuncak alma konusunda çocuğunuza sayı limitleri koyabilirsiniz. Bunun için alışveriş öncesinde çocuğunuzla “Dışarı çıkıyoruz ama bugün oyuncak almayacağız.” gibi bir ön bilgilendirme yapmanız işe yarayabilir. Oyuncak dükkânının önündeyken de “İçeri girip istediğin oyuncağa bakabilirsin, ama bugün oyuncak alma günümüz değil.” gibi bir hatırlatma faydalı olabilir. En önemlisi bu tip kurallarda tutarlı ve kararlı olmanızdır. Vereceğiniz ilk tavizle birlikte tüm kuralları kendiniz yıkmış olursunuz.
Çocuğunuza oyuncak seçerken ise, oyuncağın mutlaka birden fazla işlevinin olması, uzun süre çocuğa hitap edebilecek olması, güvenli malzemelerden yapılmış olması hiç şüphesiz büyük önem taşır. Oyuncağın eğitici özellikte olması dışında tabii ki çocuğunuzun ilgisini çekmesi ve onu eğlendirmesi çok önemlidir.
Hayali Arkadaşlar
Çocuğunuzun odasında oynarken kendi kendine konuştuğunu, birisine yönergeler verdiğini fark etmiş ve bundan dolayı kaygılanmış olabilirsiniz. Ancak endişelenmenize gerek yok, çocukların hayali arkadaşlarının olması ve kendi kendilerine konuşmaları bir sorunun değil, çocuğun yaratıcı dünyasının gelişmişliğinin ifadesidir. Kendi kendine oyun kuran, oyuncaklara kimlik kazandıran, onlarla diyaloglar kuran çocuk öğrenmelerini tekrar eder ve kendini geliştirir. Çocuğunuz hayali arkadaşından size bahsetmek isteyebilir. Bu durumda ona hayali arkadaşı hakkında sorular sorup onu konuşmaya teşvik edebilir ve çocuğunuzun dünyasını anlamaya çalışabilirsiniz.
Oyuncaklarda Cinsiyet
Bazı anne babalar çocuklarının cinsiyetine göre oyuncak seçme eğilimindedirler. Erkeklere arabalar, kızlara bebekler… Aslında bu tip belirlemeleri yetişkinler yapar, çocuklar değil. Çocuk için oyuncağın cinsiyeti yoktur, her çocuk her oyuncakla oynayabilir. Eğer oyun çocuğun işiyse, iş malzemelerini çocuk kendi seçebilmeli. Katı yönlendirmeler yapmak, çocuğun kendini ifade etmesini, özel ilgilerini ve yaratıcılığını olumsuz etkileyebilir.
Okul yaşamı ile birlikte toplumsal hayata adım atan çocuk, kendi ilgilerine yönelik oyun ve oyuncaklara yönelecek ve kendi seçimlerini yapacaktır. Oyuncakların çocukların cinsel kimliklerini belirlemede etkisi yoktur.
Psikolog Özge ÇİVCİ
Bir şeyler inşa etmeyi, yeni üretimler sağlamayı ve sanat malzemelerini kullanmayı gerektiren yapılandırılmamış faaliyetler, yaratıcılığı geliştirir ve çocukların yeni kavramlarla tanışmasını sağlar. Örneğin, kumla, çamurla, suyla, karla, yapraklar ve dallarla oynamak, çocuklara bunların özelliklerini ve diğer maddelerle ilişkilerini keşfetme imkânı verir. Anne babayla araştırmalar yapmak, sokakta, bahçede, doğada gözlemlerde bulunmak, çocukların dünyalarını genişletir ve yeni kazanımlara olanak sağlar. Anne babaya “yardım etme” amacı güden, masa hazırlamak, çamaşırları ters-yüz etmek, katlamak, sebze-meyveleri yerleştirmek, toz almak, oyuncakları toplamak gibi ev işlerinin de çocuk üzerinde öğretici ve eğlendirici etkisi vardır. Anne babayla yapılan ve çok önemsiz gibi görünen bir işe iştirak etmek bile, çocuğun merak etmesine, soru sormasına olanak tanıyacak ve onu geliştirecektir.
Yaratıcı Oyunu Teşvik Edebilmek
Çocukların hayal güçlerini yönlendirmeye lüzum yoktur, anne babaların yapması gereken çocuklara engel olmaktan vazgeçmektir. Anne baba olarak yapabileceğiniz, çocuğunuza yeni tecrübe olanakları sunmak, yaptığınız etkinliklere değer verdiğinizi göstermek ve çocuğunuza eşlik etmektir. Çocuğunuzla oynamak için ona illa ki pahalı oyuncaklar almak zorunda değilsiniz. Yaratıcılığı geliştiren şey çocuğun sahip olduğu oyuncak çeşitliliği değil, üretimin bizzat içinde olmasıdır. İzin verin, çarşaf ve örtülerden sandalyelerin arasında kendi mağarasını yapsın. Renkli kağıtlar, boya, keçeli kalemler, yapıştırıcı, bant, sim ve evdeki atık malzemeleri kullanarak kendi oyuncaklarını tasarlasın. Kibrit kutularından, süt kartonlarından neler neler yapılabilir. Bunları çocuğunuzla birlikte düşünün, ihtiyaç duyuyorsanız internetten araştırın. Birlikte kitap okumaya ve çocuğunuzun düşünceleri hakkında sohbet etmeye devam edin. Bir şeyler toplamak için dışarı çıkın; yapraklar, taş, deniz kabuğu, kozalak, palamut ve hatta böcek… Kendilerini değişik kimliklere sokmalarını sağlayın, bir gün aşçı olsunlar, diğer bir gün bilim adamı, sihirbaz ya da terzi…
Oyuncaklar Nasıl Olmalı?
Çocuklar için artık sınırsız denebilecek oyuncak alternatifleri var ve bu alan giderek büyüyen bir endüstri. Televizyonda ya da girilen her türlü toplumsal ortamda çocuklara dayattırılan markalar, objeler, söylemler var. Çocukların kullandıkları her türlü araç gereç belli figürlerle donatılmış durumda. Anne baba olarak bu çarkın içine girmek kaçınılmaz gibi duruyor. Ancak arkadaşlarında ya da televizyonda gördüğü her oyuncağı isteyen çocuk için kuralları koymak sizin işiniz. Okul öncesi çocuk için maddi değer kavramı henüz oluşmamıştır, dolayısıyla koyduğunuz maddi limitler çocuk için bir şey ifade etmez. Ancak oyuncak alma konusunda çocuğunuza sayı limitleri koyabilirsiniz. Bunun için alışveriş öncesinde çocuğunuzla “Dışarı çıkıyoruz ama bugün oyuncak almayacağız.” gibi bir ön bilgilendirme yapmanız işe yarayabilir. Oyuncak dükkânının önündeyken de “İçeri girip istediğin oyuncağa bakabilirsin, ama bugün oyuncak alma günümüz değil.” gibi bir hatırlatma faydalı olabilir. En önemlisi bu tip kurallarda tutarlı ve kararlı olmanızdır. Vereceğiniz ilk tavizle birlikte tüm kuralları kendiniz yıkmış olursunuz.
Çocuğunuza oyuncak seçerken ise, oyuncağın mutlaka birden fazla işlevinin olması, uzun süre çocuğa hitap edebilecek olması, güvenli malzemelerden yapılmış olması hiç şüphesiz büyük önem taşır. Oyuncağın eğitici özellikte olması dışında tabii ki çocuğunuzun ilgisini çekmesi ve onu eğlendirmesi çok önemlidir.
Hayali Arkadaşlar
Çocuğunuzun odasında oynarken kendi kendine konuştuğunu, birisine yönergeler verdiğini fark etmiş ve bundan dolayı kaygılanmış olabilirsiniz. Ancak endişelenmenize gerek yok, çocukların hayali arkadaşlarının olması ve kendi kendilerine konuşmaları bir sorunun değil, çocuğun yaratıcı dünyasının gelişmişliğinin ifadesidir. Kendi kendine oyun kuran, oyuncaklara kimlik kazandıran, onlarla diyaloglar kuran çocuk öğrenmelerini tekrar eder ve kendini geliştirir. Çocuğunuz hayali arkadaşından size bahsetmek isteyebilir. Bu durumda ona hayali arkadaşı hakkında sorular sorup onu konuşmaya teşvik edebilir ve çocuğunuzun dünyasını anlamaya çalışabilirsiniz.
Oyuncaklarda Cinsiyet
Bazı anne babalar çocuklarının cinsiyetine göre oyuncak seçme eğilimindedirler. Erkeklere arabalar, kızlara bebekler… Aslında bu tip belirlemeleri yetişkinler yapar, çocuklar değil. Çocuk için oyuncağın cinsiyeti yoktur, her çocuk her oyuncakla oynayabilir. Eğer oyun çocuğun işiyse, iş malzemelerini çocuk kendi seçebilmeli. Katı yönlendirmeler yapmak, çocuğun kendini ifade etmesini, özel ilgilerini ve yaratıcılığını olumsuz etkileyebilir.
Okul yaşamı ile birlikte toplumsal hayata adım atan çocuk, kendi ilgilerine yönelik oyun ve oyuncaklara yönelecek ve kendi seçimlerini yapacaktır. Oyuncakların çocukların cinsel kimliklerini belirlemede etkisi yoktur.
Psikolog Özge ÇİVCİ
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Oyunun Önemi ve Oyuncak Seçimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Özge ÇİVCİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Özge ÇİVCİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
