Çocuklarda Cinsel İstismar
ÇOCUK & CİNSEL İSTİSMAR
Belli yöntemleri doğru şekilde ve doğru zamanda izleyerek çocuğunuza vücudunun özel kısımlarını öğretebilir ve cinsel istismara karşı aile içi düzenleme yaparak önlem alabilir, olası bir durumda bu durumu ya da girişimi çok geç olmadan yakalayabilirsiniz.
1) VÜCUDUNU VE KISIMLARINI TANITIN
Çocuğunuzu kendi vücudunu tanıması için fırsat yaratın. Vücut kısımlarını tanıtın ve onları doğru isimlendirin/etiket takmayın. Vücudunun bazı kısımlarının özel/kendisine ait olduğunu söyleyin. Bu kısımları banyo yaptırırken sizin gördüğünüzü ya da doktor muayenesinde doktorun görebileceğini… vs bu gibi durumların dışında özel yerlerini başka birisinin görmesinin uygun olmadığını açıklayın. Çocukların vücudunu tanıması, vücut kısımları için doğru/uygun kelimeler kullanması, bu kelimelerin anlamlarını bilmesi ve bu kelimeleri kullanırken rahat olması/güvende hissetmesi çocukların uygunsuz bir durumda bu durum hakkında konuşmalarını pekiştirecek önemli bir adımdır.
2) ‘’SENİN VÜCUDUN, SANA AİT!’’
Çocuklar vücutlarının kendilerine ait olduklarını ve hiç kimsenin onlardan izin almadan vücutlarına dokunamayacağını öğrenmeliler. Erken yaşlardan itibaren cinsellik ve ‘‘vücudunun özel kısımları’’ ile ilgili çocuğun gelişimsel sürecine uygun açık ve direkt kurulan iletişim; çocukların bu ve benzeri durumları doğru anlamlandırmasına ve gerektiği durumda da yardım çağırmasına destek olacaktır. Çocukların herhangi bir öpücüğü/dokunmayı ya da sarılmayı geri çevirmeye/istememeye hakkı vardır; bu onların çok sevdiği bir insandan bile olsa... Bu gibi durumlarda çocuğu öpmeye/sarılmaya ya da öpülmesine/sarılmasına zorlamak, ‘‘ayıp bak, hadi öp amcayı/teyzeyi’’ gibi beyanlarda bulunmak çocuğun bu hakkı anlamlandırma sürecinde kafa karışıklığı yaratacaktır. Çocuğunuzun ‘’hayır’’ deme özgürlüğüne saygı duyun. Bu güvenli olmayan bir fiziksel temas veya ortamda onun kendisine olan güvenini arttıracak, ‘’yanlış bir şey yapmıyorum’’ demesini sağlayacak ve ‘’güvendiği’’ bir yetişkine gelip anlatmasına destek olacaktır.
3) İYİ DOKUNUŞ- KÖTÜ DOKUNUŞ
Çocuklar her zaman uygun ve uygun olmayan dokunuşu ayırt edemeyebilir. Çocuğunuza iyi dokunuşu ve kötü dokunuşu, ikisinin arasındaki farkı uygun kelimelerle aktarın. Eğer bir kişi onun vücudunun özel kısımlarına bakarsa ya da dokunursa, ya da ‘’Bakayım mı? Dokunayım mı?’’ gibi sorular soruyorsa bunun uygun olmadığını aktarın.
4) İYİ SIRLAR-KÖTÜ SIRLAR-GİZLİ DOKUNUŞ
Sır tutmak/sırdaş olmaya ikna etmek genellikle cinsel istismar durumlarında çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle; çocuklarınıza ‘’iyi sır ve kötü sır’’ arasındaki farkı edindirmek ve kötü sırları güvendiği yetişkine rahatça aktarabilmesi için güvenli bir iklim yaratma oldukça önemlidir. Birisine doğum günü sürprizi hazırlamak ve bunu o kişiye söylememek ‘iyi sır’a örnek olabilecekken; kendisini üzgün ya da kaygılı hissettirebilecek söz konusu durumla ilgili herhangi bir sır ‘kötü sır’a örnek olabilir. Buna ek olarak ‘gizli dokunuş’un da kendisini kötü/kaygılı/korkmuş hissettirmese bile (bazen gıdıklanmış hissedebilme gibi) bu dokunuşun uygunsuzluğunu edinmesini sağlayın.
5) ÖNLEM VE KORUMA BİR YETİŞKİNİN SORUMLULUĞUDUR
Çocuklar istismara maruz kaldıklarında genellikle suçlu, utanmış ve korkmuş hissederler. Ebeveynler cinsellik ile ilgili tabular ve konuşulmayan /ayıp alanlar yaratmaktan kaçınmalı ve daha da önemlisi bunun sonucunda çocuklar endişeli/korkulu/üzgün olduklarında gidip konuşabilecekleri/güvendikleri ebeveynleri ile aralarında bir duvar örülmediğini bilmedirler. Çocuklar bir şeyin ters gittiğini/yanlış olduğunu hissedebilir. Ebeveynler bu gibi durumda çocuktaki sinyaller için ‘’algıları açık ve alıcı’’ olmalılar. Bu da ancak bilgilenme ve farkındalık kazanma ile olacaktır. Bir çocuğun herhangi bir yetişkinle iletişim kurmayı reddetmesinin çok ve çeşitli sebepleri olabilir. Burada sağlıklı olan; çocukların her zaman/ koşulsuz /güven duyarak konuşabilecekleri ve hislerini aktarabilecekleri bir iklim yaratmaktır.
Bu kuralların edindirilmesi için çocuğunuz hiçbir zaman ‘daha çok erken’ seviyede olmayacaktır çünkü istismar her yaşta gerçekleşebilir. Önemli olan; çocuğunuzun gelişimsel düzeyini bilmeniz ve ona uygun iletişim çerçevesi yaratmanız olacaktır. Eğer bu konuları çocuğunuzla konuşmak konusunda rahat hissetmiyor iseniz şunu unutmayın, bu yaşlarda konuşulmamış şeyler daha ileriki yaşlarda 1)Daha zor olabilir (doğal ve doğası gereği yapılmamış her içeriğin durup dururken birden yapılması çocuğunuzu rahatsız hissettirebilir) 2) Geç olabilir. Sağlıklı ve kaliteli iletişim her zaman anahtardır.
CİNSEL İSTİSMARA MARUZ KALAN ÇOCUKLARDA GÖRÜLEBİLECEK SİNYALLER
Çocukların maruz kaldığı cinsel istismarı doğru zamanda yakalamak her zaman çok mümkün olmayabiliyor. Cinsel istismara maruz bırakan kişi çocuğun çok iyi bildiği, tanıdığı, sevdiği, güvendiği bir kişi olabilir ve bu gibi durumlarda cinsel istismarı yakalamak daha da güçleşebilir. Bu anlamda süreç içerisinde gözlemleyebileceğimiz bir takım sinyaller mevcut:
1) Fiziksel Sinyaller
• Yürümede veya oturmada zorluk yaşaması
• İç çamaşırında kan, yırtılma veya leke bulgusu
• Genital bölgesinde kanama, morarma ya da şişme
• Genital bölgede ağrı, acı, kaşınma ya da yanma hisleri
• Sık sık idrar ya da mantar enfeksiyonu atlatma
2) Davranışsal Sinyaller
• Fiziksel temastan kaçınma, korkma, uzak durma
• Depresyon ya da travma sonrası stres bozukluğu belirtileri gösterme
• Özellikle ergenlerde öz kıyım/intihar düşünceleri ya da girişimleri
• Kendine zarar verme düşünce ve girişimleri
• Daha önceden sahip olmadığı fobileri geliştirme
• Okul içinde uyum ve akademik sıkıntılar yaşamaya başlama, rutin dışı ani değişiklikler
• Öz bakım sürecinde rutin dışı ani değişiklikler (banyo yapmaktan kaçınma ya da saatlerce banyoda kalma, ellerini sık sık yıkama)
• Parmak emme gibi erken yaş dönemlerine ait gerileyici davranışlar
• Okuldan ya da evden kaçma girişimleri
• Rutin dışı- aniden kardeşlerine aşırı korumacı davranmaya başlama, koruyucu bir role bürünme
• Gece kâbusları ya da yatak ıslatma/altına kaçırma
• Yaşına ve gelişimsel seviyesine uygun olmayan cinsellik bilgisi; cinsel tutum ve davranışları.
CİNSEL İSTİSMARDAN ŞÜPHELENDİĞİNİZ DURUMDA NE YAPMALI?
Böyle bir durumla karşılaştığınızı düşündüğünüz durumda çocuğunuza öfkelenmemek, onu korkutmamak, ya da ona kendisinin yanlış bir şey yapmış gibi hissedebileceği bir tutumda bulunmamak oldukça önemli. Çocuğunuza NE olduğunu, NE ZAMAN olduğunu ya da KİM ile olduğunu sorabilirsiniz fakat NEDEN olduğunu sormak çocuğunuzu farklı yönlendirebilir. Çocuğunuzun önünde mimiklerinizi ve seçeceğiniz kelimelerini kontrol etmeye çalışın. Çocuklar kendilerini kolayca suçlu hissedebilir ve vereceği bilgiyi kolayca durdurabilir/geri alabilir. Kesin olmayan bir bilgiyle hemen yargıya varmamaya çalışın. Çocuğunuza bu konuyla ilgileneceğinizi belirtin ve onu güven vermeye çalışın; sonrasında yukardaki sinyallerin ve durumunuzun daha sağlıklı değerlendirilebilmesi için psikolog, psikiyatrist, adli tıp uzmanları… gibi bu alanda sizi doğru yönlendirebilecek uzman birilerinden yardım alabileceğiniz biriyle iletişim kurun.
(Kaynak: ChildMindInstitute- Daniels; N. 10 ways to teach your child the skills to prevent sexual abuse; councilofeurope-teach your child the underwear rule)
Uzman Psikolog Gizem Çeviker
Belli yöntemleri doğru şekilde ve doğru zamanda izleyerek çocuğunuza vücudunun özel kısımlarını öğretebilir ve cinsel istismara karşı aile içi düzenleme yaparak önlem alabilir, olası bir durumda bu durumu ya da girişimi çok geç olmadan yakalayabilirsiniz.
1) VÜCUDUNU VE KISIMLARINI TANITIN
Çocuğunuzu kendi vücudunu tanıması için fırsat yaratın. Vücut kısımlarını tanıtın ve onları doğru isimlendirin/etiket takmayın. Vücudunun bazı kısımlarının özel/kendisine ait olduğunu söyleyin. Bu kısımları banyo yaptırırken sizin gördüğünüzü ya da doktor muayenesinde doktorun görebileceğini… vs bu gibi durumların dışında özel yerlerini başka birisinin görmesinin uygun olmadığını açıklayın. Çocukların vücudunu tanıması, vücut kısımları için doğru/uygun kelimeler kullanması, bu kelimelerin anlamlarını bilmesi ve bu kelimeleri kullanırken rahat olması/güvende hissetmesi çocukların uygunsuz bir durumda bu durum hakkında konuşmalarını pekiştirecek önemli bir adımdır.
2) ‘’SENİN VÜCUDUN, SANA AİT!’’
Çocuklar vücutlarının kendilerine ait olduklarını ve hiç kimsenin onlardan izin almadan vücutlarına dokunamayacağını öğrenmeliler. Erken yaşlardan itibaren cinsellik ve ‘‘vücudunun özel kısımları’’ ile ilgili çocuğun gelişimsel sürecine uygun açık ve direkt kurulan iletişim; çocukların bu ve benzeri durumları doğru anlamlandırmasına ve gerektiği durumda da yardım çağırmasına destek olacaktır. Çocukların herhangi bir öpücüğü/dokunmayı ya da sarılmayı geri çevirmeye/istememeye hakkı vardır; bu onların çok sevdiği bir insandan bile olsa... Bu gibi durumlarda çocuğu öpmeye/sarılmaya ya da öpülmesine/sarılmasına zorlamak, ‘‘ayıp bak, hadi öp amcayı/teyzeyi’’ gibi beyanlarda bulunmak çocuğun bu hakkı anlamlandırma sürecinde kafa karışıklığı yaratacaktır. Çocuğunuzun ‘’hayır’’ deme özgürlüğüne saygı duyun. Bu güvenli olmayan bir fiziksel temas veya ortamda onun kendisine olan güvenini arttıracak, ‘’yanlış bir şey yapmıyorum’’ demesini sağlayacak ve ‘’güvendiği’’ bir yetişkine gelip anlatmasına destek olacaktır.
3) İYİ DOKUNUŞ- KÖTÜ DOKUNUŞ
Çocuklar her zaman uygun ve uygun olmayan dokunuşu ayırt edemeyebilir. Çocuğunuza iyi dokunuşu ve kötü dokunuşu, ikisinin arasındaki farkı uygun kelimelerle aktarın. Eğer bir kişi onun vücudunun özel kısımlarına bakarsa ya da dokunursa, ya da ‘’Bakayım mı? Dokunayım mı?’’ gibi sorular soruyorsa bunun uygun olmadığını aktarın.
4) İYİ SIRLAR-KÖTÜ SIRLAR-GİZLİ DOKUNUŞ
Sır tutmak/sırdaş olmaya ikna etmek genellikle cinsel istismar durumlarında çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle; çocuklarınıza ‘’iyi sır ve kötü sır’’ arasındaki farkı edindirmek ve kötü sırları güvendiği yetişkine rahatça aktarabilmesi için güvenli bir iklim yaratma oldukça önemlidir. Birisine doğum günü sürprizi hazırlamak ve bunu o kişiye söylememek ‘iyi sır’a örnek olabilecekken; kendisini üzgün ya da kaygılı hissettirebilecek söz konusu durumla ilgili herhangi bir sır ‘kötü sır’a örnek olabilir. Buna ek olarak ‘gizli dokunuş’un da kendisini kötü/kaygılı/korkmuş hissettirmese bile (bazen gıdıklanmış hissedebilme gibi) bu dokunuşun uygunsuzluğunu edinmesini sağlayın.
5) ÖNLEM VE KORUMA BİR YETİŞKİNİN SORUMLULUĞUDUR
Çocuklar istismara maruz kaldıklarında genellikle suçlu, utanmış ve korkmuş hissederler. Ebeveynler cinsellik ile ilgili tabular ve konuşulmayan /ayıp alanlar yaratmaktan kaçınmalı ve daha da önemlisi bunun sonucunda çocuklar endişeli/korkulu/üzgün olduklarında gidip konuşabilecekleri/güvendikleri ebeveynleri ile aralarında bir duvar örülmediğini bilmedirler. Çocuklar bir şeyin ters gittiğini/yanlış olduğunu hissedebilir. Ebeveynler bu gibi durumda çocuktaki sinyaller için ‘’algıları açık ve alıcı’’ olmalılar. Bu da ancak bilgilenme ve farkındalık kazanma ile olacaktır. Bir çocuğun herhangi bir yetişkinle iletişim kurmayı reddetmesinin çok ve çeşitli sebepleri olabilir. Burada sağlıklı olan; çocukların her zaman/ koşulsuz /güven duyarak konuşabilecekleri ve hislerini aktarabilecekleri bir iklim yaratmaktır.
Bu kuralların edindirilmesi için çocuğunuz hiçbir zaman ‘daha çok erken’ seviyede olmayacaktır çünkü istismar her yaşta gerçekleşebilir. Önemli olan; çocuğunuzun gelişimsel düzeyini bilmeniz ve ona uygun iletişim çerçevesi yaratmanız olacaktır. Eğer bu konuları çocuğunuzla konuşmak konusunda rahat hissetmiyor iseniz şunu unutmayın, bu yaşlarda konuşulmamış şeyler daha ileriki yaşlarda 1)Daha zor olabilir (doğal ve doğası gereği yapılmamış her içeriğin durup dururken birden yapılması çocuğunuzu rahatsız hissettirebilir) 2) Geç olabilir. Sağlıklı ve kaliteli iletişim her zaman anahtardır.
CİNSEL İSTİSMARA MARUZ KALAN ÇOCUKLARDA GÖRÜLEBİLECEK SİNYALLER
Çocukların maruz kaldığı cinsel istismarı doğru zamanda yakalamak her zaman çok mümkün olmayabiliyor. Cinsel istismara maruz bırakan kişi çocuğun çok iyi bildiği, tanıdığı, sevdiği, güvendiği bir kişi olabilir ve bu gibi durumlarda cinsel istismarı yakalamak daha da güçleşebilir. Bu anlamda süreç içerisinde gözlemleyebileceğimiz bir takım sinyaller mevcut:
1) Fiziksel Sinyaller
• Yürümede veya oturmada zorluk yaşaması
• İç çamaşırında kan, yırtılma veya leke bulgusu
• Genital bölgesinde kanama, morarma ya da şişme
• Genital bölgede ağrı, acı, kaşınma ya da yanma hisleri
• Sık sık idrar ya da mantar enfeksiyonu atlatma
2) Davranışsal Sinyaller
• Fiziksel temastan kaçınma, korkma, uzak durma
• Depresyon ya da travma sonrası stres bozukluğu belirtileri gösterme
• Özellikle ergenlerde öz kıyım/intihar düşünceleri ya da girişimleri
• Kendine zarar verme düşünce ve girişimleri
• Daha önceden sahip olmadığı fobileri geliştirme
• Okul içinde uyum ve akademik sıkıntılar yaşamaya başlama, rutin dışı ani değişiklikler
• Öz bakım sürecinde rutin dışı ani değişiklikler (banyo yapmaktan kaçınma ya da saatlerce banyoda kalma, ellerini sık sık yıkama)
• Parmak emme gibi erken yaş dönemlerine ait gerileyici davranışlar
• Okuldan ya da evden kaçma girişimleri
• Rutin dışı- aniden kardeşlerine aşırı korumacı davranmaya başlama, koruyucu bir role bürünme
• Gece kâbusları ya da yatak ıslatma/altına kaçırma
• Yaşına ve gelişimsel seviyesine uygun olmayan cinsellik bilgisi; cinsel tutum ve davranışları.
CİNSEL İSTİSMARDAN ŞÜPHELENDİĞİNİZ DURUMDA NE YAPMALI?
Böyle bir durumla karşılaştığınızı düşündüğünüz durumda çocuğunuza öfkelenmemek, onu korkutmamak, ya da ona kendisinin yanlış bir şey yapmış gibi hissedebileceği bir tutumda bulunmamak oldukça önemli. Çocuğunuza NE olduğunu, NE ZAMAN olduğunu ya da KİM ile olduğunu sorabilirsiniz fakat NEDEN olduğunu sormak çocuğunuzu farklı yönlendirebilir. Çocuğunuzun önünde mimiklerinizi ve seçeceğiniz kelimelerini kontrol etmeye çalışın. Çocuklar kendilerini kolayca suçlu hissedebilir ve vereceği bilgiyi kolayca durdurabilir/geri alabilir. Kesin olmayan bir bilgiyle hemen yargıya varmamaya çalışın. Çocuğunuza bu konuyla ilgileneceğinizi belirtin ve onu güven vermeye çalışın; sonrasında yukardaki sinyallerin ve durumunuzun daha sağlıklı değerlendirilebilmesi için psikolog, psikiyatrist, adli tıp uzmanları… gibi bu alanda sizi doğru yönlendirebilecek uzman birilerinden yardım alabileceğiniz biriyle iletişim kurun.
(Kaynak: ChildMindInstitute- Daniels; N. 10 ways to teach your child the skills to prevent sexual abuse; councilofeurope-teach your child the underwear rule)
Uzman Psikolog Gizem Çeviker
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Cinsel İstismar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Gizem ÇEVİKER'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Gizem ÇEVİKER'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
