Başarılı Olmanın Önündeki Engeller
BAŞARILI OLMANIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Başarılı olmak nedir?
Genel tanımda: Bir işi belirli bir süre içinde istenilen biçimde bitirmek, hedefe ulaşmak olarak tanımlayabiliriz.
Psikolojide Başarı: kişinin hedef davranışlarına ulaşma düzey, ya da belirli bir eylemin belirli bir sürede üstesinden gelinmesi.
• Kişinin kendini yeterli görmesi,
• Yapabileceklerini bilmesi,
• Yapamayacaklarını bilmesi
• Aldığı sorumluluklarla nasıl baş edeceğini bilmesi
• Kendini yeterli görmediği alanda sağlıklı bir şekilde geri çekilmesini bilmesi
Daha çok burada psikolojik engellerden bahsedeceğim ama diğer faktörlerden de bahsetmek istedim eksik kalmaması için öncellikle Biyolojik engellerin ekarte edilmesi gerekir. Tıbbi durum derken burada organik sebepli olan sorunları kast etmek istedim. İşitme ve görme organlarındaki bozukluk gibi.
Sosyokültürel açıdan engeller neler olabilir. Cinsiyet faktörüne adanmış görevler. Kadınlar şu alanda iyidir/yeterlidir/başarılıdır, erkekler ise şu alanda başarılıdır/yeterlidir/iyidirler. Bu etiketler coğrafi bölgelere göre değişiklik gösterir. Örneğin eski zamanlarda daha yoğun görürdük ama az da olsa halen de devam ettiğini görüp, biliyoruz. Doğu kesimde kadınların ev işlerinde başarılı oldukları, erkeklerin ise ev geçimini yapma konusunda başarılı oldukları kabul edilir ama ülkemizin batı kesiminde ise bu çoğunlukla tam tersidir ya da böyle bir görev dağılımı yoktur. Kim neye yetişirse. Kadınlar da maddi geçim konusunda başarılıdır erkekler de, erkekler de ev işlerinde yeterlidirler ve üstesinden gelebilirler algılarını duyuyoruz biliyoruz.
Kader şans algısı; birey kültüründen bağımsız düşünülmemelidir. Bunlardan tamamen sıyrılmaktan ya da bu durumun başarılı olmanın önündeki bir engelmiş gibi sayılmasından bahsetmicem tabii ki. Ancak her durumda olduğu gibi bu alanda da körü körüne bağlanmak sadece buradan devam ederek başarılı olmayı beklemek hayal kırıklığı olacaktır. İdeal düzeyde kader-şans bizi rahatlatsa da plan yapmadan hedefler belirlemeden, çalışmadan çaba göstermeden bir yola çıkıp sadece işimizin yolunda gitmesini beklemekten bahsediyorum çünkü böyle bir yolun sonu başarıya çoğunlukla çıkmaz.
Psikolojik açıdan engeller nelerdir peki başlayalım…Erikson insan gelişimini 8 evrede tanımlamıştır. Psikososyal gelişim kuramını ortaya koymuştur. Bu kuramdan bahsetmek istedim çünkü tam da başarı hakkındaki önemli bir gelişim evresinden bahsediyor. Bizim konumuzla alakalı olan kısım ise dördüncü evredir; başarıya karşı aşağılık-yetersizlik evresi. 6-12 yaş arasındaki gelişim dönemine tekabül ediyor. Peki sizin fikirlerinizi de almak istedim sizce ne oluyor 6 yaşında ?
• İlkokul dönemi çocuk artık okula başlıyor.
• Somut düşünme becerisinin de geliştiği döneme denk gelmektedir.
Somut olarak da bir şeyler ortaya koymaya başlar, sorgulamalar başlar, merak duygusunun soru sorma becerisinin de ketlenmemesi gerekir başarının önünde bir engel olmaması adına.
Başarılı Olmaya Karşı Yetersizlik Duygusu:
Erikson bu dönemi başarıyla tamamlayan çocukların kendilerini yetkin ve başarılı görürler ileride karşılaştıklarında üstesinden gelmeleri gereken şeyleri halledebilecek kapasitede hissederler. Ama tamamlayamayanlar kendilerini yetersiz ve aşağılık hissederler.
Daha sonradan gelişebilecek olan başarının önündeki olası engelleri de bir inceleyecek olursak; plansızlık, yetkin olunmayan alanların seçilerek beklentide olunması ve öğrenilmiş çaresizlik olasılıklarını inceleyebiliriz.
Plansızlık, bir göreve, ödeve, işe başlamadan önce program yapılmaması durumunda kişi normal düzeyde olacak kaygının dezavantajlarından etkilenmeyecekken kaygı düzeyinin artmasıyla muhtemel bu olayda negatif düşüncelere kapılaraktan başarılı olamayacağına dair kişi aynı zamanda olumsuz duygular da geliştirecektir. Dipnot olarak kaygı hakkında eklemek istediğim birkaç şey olacaktır. Kaygının hiç olmaması belki bazı kişilerce olumlu, iyi bir şey olarak algılanmaktadır, ancak bir kişinin bir görev, sorumluluk, ödev, proje vs. karşısında hiç kaygılanmıyorsa bir çalışma planı hazırlamak için de uğraşmayacağı anlamına gelmektedir. Bu sebeple kaygının az da var olması yapılacak işler için plan, program yapılması için bizi teşvik etmektedir. Bazı durumlarda insanlar bir işe başlamak için itilmek isterler bu da yine bizim içimizden gelecekle sağlanabilir o da, kaygı.
Peki yetkin olunmayan alanların seçilmesini ele alacak olursak, ne gibi durumlar karşımıza çıkacak onlara da bir bakalım. Herkesin her alanda mükemmel performanslarını görmek biraz zor olacaktır. Çünkü bir alanda en iyi olmak demek o alana fazlaca zaman, performans ayırmak demektir. Tabii diğer alanlar hakkında da asgari düzeyde de bilgimiz olabilir ancak burada bahsedilen en iyi sonucu alma beklentisidir. Başaranın beklendiği alanla alakalı olarak yeterince bilgi sermayesi olmadan ve bir önceki engel faktörü olabilecek plansızlıkla da beraber bu alanda başarılı olmayı beklemek ne yazık ki kişide başarısızlık karşısında hayal kırıklığı yaşayabilme ihtimali yüksektir. Sağlıklı bir kişinin yapabileceklerini ve yapamayacaklarını bilmesi önemli bir kriterdir. Kişi yapabileceklerini bildiği alanda programlı, planlı ilerleyerek istenilen noktaya ulaşabilir, ancak yapabileceklerini, sınırlılıklarını bilmeyen bir kişi bu alanla ilgili bilgi, tecrübe vs alanlarında sermayesi olmadığı için başarıyı beklemek yine hayal kırıklığı olma ihtimali yüksek olacaktır.
Bir diğer faktör olan öğrenilmiş çaresizlik ise, kişinin günceldeki başarısızlıklara karşı benliğini koruma yollarından biri olarak geliştirmiştir. Kişi bunun temellerini olumsuz çocukluk yaşantılarından getirmiş olup, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde de kullanmaya başlayabilmektedir. "Zaten başarısız bulunmuştum, hiçbir zaman da başaramayacağım, hayatımdaki önemli kişiler tarafınca sık sık yaptıklarım, ortaya koyduklarım aşağılanmıştı ve ben aşağılık birisiyim ne yaparsam yapayım başarılı olamayacağım." gibi olumsuz tutumlar geliştirmiş kişiler yapabilecekleri bir görev dahi olsa yapabileceklerini, başarabilme ihtimallerini görmezden gelirler ve bildikleri şey olsa bile yapamayacaklarına inanırlar ve biz bunu öğrenilmiş çaresizlik olarak adlandırıyoruz. Bu kişilerde genellikle sorumluluktan kaçma, umutsuzluk gibi davranış ve duygular görülmektedir. Bazı olumsuz duygular kişiyi o kadar fazla rahatsız eder ve tüm gününü o duygunun işgal etmesi katlanılması güç duygular olarak karşısına çıkar ve birtakımdan da bu olumsuz duygulardan kaçmak için, benliğini korumak için öğrenilmiş çaresizliğe kapılaraktan duygulardan uzak tutmaya çalışıyor.
Kendimi yetersiz- başarısız hissediyorum ne yapmalıyım?
Her duyguyu yaşayabilmemiz çok doğaldır ve sağlıklıdır da. Ancak bazı kişiler, bazı olumlu/olumsuz duyguları o denli yoğun yaşarlar ki gündelik hayattaki çeşitli alanlarda işlevselliklerinde bozulmalar meydana gelebilmektedir. Bu duyguları bazen tanımadıkları yani nereden, neyden dolayı ortaya çıktığını anlamlandıramadıkları için nasıl yöneteceklerini ve kontrol edeceklerini de bilmiyor olabilirler. Bu durumda olan kişilerin bu duyguları, Klinik uzman tarafından psikoterapi yoluyla çalışılması gerekmektedir.
Uzm.| Klinik Psikolog Kübra Nur KOBAN
Başarılı olmak nedir?
Genel tanımda: Bir işi belirli bir süre içinde istenilen biçimde bitirmek, hedefe ulaşmak olarak tanımlayabiliriz.
Psikolojide Başarı: kişinin hedef davranışlarına ulaşma düzey, ya da belirli bir eylemin belirli bir sürede üstesinden gelinmesi.
• Kişinin kendini yeterli görmesi,
• Yapabileceklerini bilmesi,
• Yapamayacaklarını bilmesi
• Aldığı sorumluluklarla nasıl baş edeceğini bilmesi
• Kendini yeterli görmediği alanda sağlıklı bir şekilde geri çekilmesini bilmesi
Daha çok burada psikolojik engellerden bahsedeceğim ama diğer faktörlerden de bahsetmek istedim eksik kalmaması için öncellikle Biyolojik engellerin ekarte edilmesi gerekir. Tıbbi durum derken burada organik sebepli olan sorunları kast etmek istedim. İşitme ve görme organlarındaki bozukluk gibi.
Sosyokültürel açıdan engeller neler olabilir. Cinsiyet faktörüne adanmış görevler. Kadınlar şu alanda iyidir/yeterlidir/başarılıdır, erkekler ise şu alanda başarılıdır/yeterlidir/iyidirler. Bu etiketler coğrafi bölgelere göre değişiklik gösterir. Örneğin eski zamanlarda daha yoğun görürdük ama az da olsa halen de devam ettiğini görüp, biliyoruz. Doğu kesimde kadınların ev işlerinde başarılı oldukları, erkeklerin ise ev geçimini yapma konusunda başarılı oldukları kabul edilir ama ülkemizin batı kesiminde ise bu çoğunlukla tam tersidir ya da böyle bir görev dağılımı yoktur. Kim neye yetişirse. Kadınlar da maddi geçim konusunda başarılıdır erkekler de, erkekler de ev işlerinde yeterlidirler ve üstesinden gelebilirler algılarını duyuyoruz biliyoruz.
Kader şans algısı; birey kültüründen bağımsız düşünülmemelidir. Bunlardan tamamen sıyrılmaktan ya da bu durumun başarılı olmanın önündeki bir engelmiş gibi sayılmasından bahsetmicem tabii ki. Ancak her durumda olduğu gibi bu alanda da körü körüne bağlanmak sadece buradan devam ederek başarılı olmayı beklemek hayal kırıklığı olacaktır. İdeal düzeyde kader-şans bizi rahatlatsa da plan yapmadan hedefler belirlemeden, çalışmadan çaba göstermeden bir yola çıkıp sadece işimizin yolunda gitmesini beklemekten bahsediyorum çünkü böyle bir yolun sonu başarıya çoğunlukla çıkmaz.
Psikolojik açıdan engeller nelerdir peki başlayalım…Erikson insan gelişimini 8 evrede tanımlamıştır. Psikososyal gelişim kuramını ortaya koymuştur. Bu kuramdan bahsetmek istedim çünkü tam da başarı hakkındaki önemli bir gelişim evresinden bahsediyor. Bizim konumuzla alakalı olan kısım ise dördüncü evredir; başarıya karşı aşağılık-yetersizlik evresi. 6-12 yaş arasındaki gelişim dönemine tekabül ediyor. Peki sizin fikirlerinizi de almak istedim sizce ne oluyor 6 yaşında ?
• İlkokul dönemi çocuk artık okula başlıyor.
• Somut düşünme becerisinin de geliştiği döneme denk gelmektedir.
Somut olarak da bir şeyler ortaya koymaya başlar, sorgulamalar başlar, merak duygusunun soru sorma becerisinin de ketlenmemesi gerekir başarının önünde bir engel olmaması adına.
Başarılı Olmaya Karşı Yetersizlik Duygusu:
Erikson bu dönemi başarıyla tamamlayan çocukların kendilerini yetkin ve başarılı görürler ileride karşılaştıklarında üstesinden gelmeleri gereken şeyleri halledebilecek kapasitede hissederler. Ama tamamlayamayanlar kendilerini yetersiz ve aşağılık hissederler.
Daha sonradan gelişebilecek olan başarının önündeki olası engelleri de bir inceleyecek olursak; plansızlık, yetkin olunmayan alanların seçilerek beklentide olunması ve öğrenilmiş çaresizlik olasılıklarını inceleyebiliriz.
Plansızlık, bir göreve, ödeve, işe başlamadan önce program yapılmaması durumunda kişi normal düzeyde olacak kaygının dezavantajlarından etkilenmeyecekken kaygı düzeyinin artmasıyla muhtemel bu olayda negatif düşüncelere kapılaraktan başarılı olamayacağına dair kişi aynı zamanda olumsuz duygular da geliştirecektir. Dipnot olarak kaygı hakkında eklemek istediğim birkaç şey olacaktır. Kaygının hiç olmaması belki bazı kişilerce olumlu, iyi bir şey olarak algılanmaktadır, ancak bir kişinin bir görev, sorumluluk, ödev, proje vs. karşısında hiç kaygılanmıyorsa bir çalışma planı hazırlamak için de uğraşmayacağı anlamına gelmektedir. Bu sebeple kaygının az da var olması yapılacak işler için plan, program yapılması için bizi teşvik etmektedir. Bazı durumlarda insanlar bir işe başlamak için itilmek isterler bu da yine bizim içimizden gelecekle sağlanabilir o da, kaygı.
Peki yetkin olunmayan alanların seçilmesini ele alacak olursak, ne gibi durumlar karşımıza çıkacak onlara da bir bakalım. Herkesin her alanda mükemmel performanslarını görmek biraz zor olacaktır. Çünkü bir alanda en iyi olmak demek o alana fazlaca zaman, performans ayırmak demektir. Tabii diğer alanlar hakkında da asgari düzeyde de bilgimiz olabilir ancak burada bahsedilen en iyi sonucu alma beklentisidir. Başaranın beklendiği alanla alakalı olarak yeterince bilgi sermayesi olmadan ve bir önceki engel faktörü olabilecek plansızlıkla da beraber bu alanda başarılı olmayı beklemek ne yazık ki kişide başarısızlık karşısında hayal kırıklığı yaşayabilme ihtimali yüksektir. Sağlıklı bir kişinin yapabileceklerini ve yapamayacaklarını bilmesi önemli bir kriterdir. Kişi yapabileceklerini bildiği alanda programlı, planlı ilerleyerek istenilen noktaya ulaşabilir, ancak yapabileceklerini, sınırlılıklarını bilmeyen bir kişi bu alanla ilgili bilgi, tecrübe vs alanlarında sermayesi olmadığı için başarıyı beklemek yine hayal kırıklığı olma ihtimali yüksek olacaktır.
Bir diğer faktör olan öğrenilmiş çaresizlik ise, kişinin günceldeki başarısızlıklara karşı benliğini koruma yollarından biri olarak geliştirmiştir. Kişi bunun temellerini olumsuz çocukluk yaşantılarından getirmiş olup, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde de kullanmaya başlayabilmektedir. "Zaten başarısız bulunmuştum, hiçbir zaman da başaramayacağım, hayatımdaki önemli kişiler tarafınca sık sık yaptıklarım, ortaya koyduklarım aşağılanmıştı ve ben aşağılık birisiyim ne yaparsam yapayım başarılı olamayacağım." gibi olumsuz tutumlar geliştirmiş kişiler yapabilecekleri bir görev dahi olsa yapabileceklerini, başarabilme ihtimallerini görmezden gelirler ve bildikleri şey olsa bile yapamayacaklarına inanırlar ve biz bunu öğrenilmiş çaresizlik olarak adlandırıyoruz. Bu kişilerde genellikle sorumluluktan kaçma, umutsuzluk gibi davranış ve duygular görülmektedir. Bazı olumsuz duygular kişiyi o kadar fazla rahatsız eder ve tüm gününü o duygunun işgal etmesi katlanılması güç duygular olarak karşısına çıkar ve birtakımdan da bu olumsuz duygulardan kaçmak için, benliğini korumak için öğrenilmiş çaresizliğe kapılaraktan duygulardan uzak tutmaya çalışıyor.
Kendimi yetersiz- başarısız hissediyorum ne yapmalıyım?
Her duyguyu yaşayabilmemiz çok doğaldır ve sağlıklıdır da. Ancak bazı kişiler, bazı olumlu/olumsuz duyguları o denli yoğun yaşarlar ki gündelik hayattaki çeşitli alanlarda işlevselliklerinde bozulmalar meydana gelebilmektedir. Bu duyguları bazen tanımadıkları yani nereden, neyden dolayı ortaya çıktığını anlamlandıramadıkları için nasıl yöneteceklerini ve kontrol edeceklerini de bilmiyor olabilirler. Bu durumda olan kişilerin bu duyguları, Klinik uzman tarafından psikoterapi yoluyla çalışılması gerekmektedir.
Uzm.| Klinik Psikolog Kübra Nur KOBAN
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Başarılı Olmanın Önündeki Engeller" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Kübra Nur KOBAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Kübra Nur KOBAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
