Çocuklara Dinlemeyi Öğretebilme
MAKALE #3578 © Yazan Pdg.Elif KOCA | Yayın Eylül 2009 | 19,025 Okuyucu
Çocuklarinizi iyi bir dinleyici olarak yetistirmenin yolları
Eşinizle konuşurken çocuğunuz size sürekli bir şey anlatmaya çalışıyor mu ?
Siz ona bir şey anlatmaya çalışırken oda başka bir şeyden bahsediyor mu ?
İstediğiniz basit bir işlemi neden belirtmeksizin yapmıyor mu ?
Telefonda arkadaşınızla konuşurken, çocuğunuz bacaklarınızdan sizi çekiştiriyor mu ?
Yeni bir film izlemeye başladınız, çocuğunuz gelip tam önünde duruyor mu ?
Bu ve benzer durumlarla karşılaştıysanız muhtemel iki sorununuz var demektir. İlki çocuğunuzun sizinle daha fazla vakit geçirmeye ihtiyacı var. İkincisi çocuğunuzun dinleme becerileri gelişmemiş.
Yapıları gereği çocuklar sabırsızdırlar. Akıllarına geleni hemen söylemek isterler, o sırada yetişkinin bir işle uğraşıyor olması ya da başka biriyle konuşuyor olması onlar için önemli değildir. Özellikle 6 yaş öncesi çocuklar fikirleri ile ilgili yetişkinlerden daha heyecanlı oldukları için hemen düşüncelerini aktarmak isterler. Buna dikkat sürelerinin yetişkinlerden çok daha kısa olduğunu da eklersek neden acele ettiklerini, neden söz arasına girdiklerini anlamamız kolaylaşır.
Her çocuk birbirinden farklı gelişim seyri izler. Sorunu aynı olan çocukların verdiği tepkiler de aynı olacak demek kişilik farklılıklarını göz ardı etmektir. Çocuğu sorunlu davranışa götüren sebeplere kanalize olmak, çözüm için uygun anahtarı geliştirmeye yardımcı olur.
Dinleme becerilerinde sorun yaşayan çocukların bu sorunlarının değişik nedenleri olabilir.
Derin 5 yaşında bir çocuk ve annesi onun bir şey anlatmaya başladığı zaman herkesi susturduğundan ve sadece kendisinin konuşmak istediğinden yakınıyor. Arda 3 yaşında ve o konuşurken başkasının konuşması mümkün değil. Eylül 10 aylık, henüz konuşamıyor, yanında konuşulmasına izin vermiyor. Biri konuşmaya başlayınca sensorlü gibi ‘ yay yay yay, aa aa a, baba bbab …’ gibi anlamsız kelimelerle bağırıyor. Konuşan kişi susunca oda susuyor J
Ya da başka örnekler ;
Aslı 28 yaşında ve siz konuşurken dinlediğini zannediyorsunuz ancak bambaşka bir konuyla ilgili soru sorabiliyor.
Kutay 32 yaşında sizi dinlediğini düşünüyorsunuz ancak kafası sizden başka her yere çeviriliyor
Tamer 42 yaşında ve siz onunla ilgili bir sorununuzdan bahsederken o çözmeyi denemek yerine kendi sorunundan bahsediyor.
Güncel hayatınızda hemen her gün karşılaştığınız belki de yakındığınız bu ve benzer konuların temelindeki neden dinleme becerilerinin türlü nedenlerle gelişmemiş olması.
Dinleme becerilerinin gelişmemiş olması sadece kişinin dinleyemediğini değil aynı zamanda dinlediğini anlayamadığını da içerir. Örneklerden de anlayacağımız gibi bu sorun sadece çocukların değil hepimizin sorunu. İletişim eksiklerinden biri.
Öyleyse dinleme becerilerini kazanamama nedenleri neler ?
- Öğrenme eksikliği. Kutay karşısındaki kişiyi nasıl dinlemesi ve nasıl geri bildirim vermesi gerektiğini bilmediği için siz konuşurken etrafını izliyor.
- Dikkat dağınıklığı. Derin söyleyeceği şeyi unutmamak için acele davranmak zorunda çünkü her an dikkati dağılabilir ve unutabilir. Bu nedenle konuşmasına başlamadan herkesi susturma gayreti içine giriyor.
- Bireysel, gelişimsel özelliler. 6 yaş öncesi çocuklar heyecanlı yapıya sahiptirler. Akıllarına gelenleri bir an önce aktarmak, heyecanlarını paylaşmak isterler. Arda ‘ nın söylemek istedikleri varsa sizin önceliğinizin olması söz konusu değil.
- İlgi İhtiyacı. 10 aylık Eylül siz konuşurken fırsat vermiyorsa. ‘ Benimle ilgilen. ‘ mesajı veriyor demektir.
Dinleme becerilerinin kazanılmaması kişileri güncel hayatlarında da zor durumda bırakır. Arkadaşımızla dertleşirken etrafını seyretmesini, eşimize bir sorundan bahsederken bizi anlamaktan uzak olup, yeni sorunlar üretmesini ya da iş yerinde yapılmasını beklediğimiz işlerin geri bildirim verilmeden yapılmamasını hoş karşılayamayız. İletişimimiz bozulur, sorun ortaya çıkar. Var olan sorunu çözmeye çalışmak zaten eksik olan iletişim becerileriyle daha da güçleşir.
Öyleyse dinleme becerileri nasıl kazanılır.
- Nedeni bulmak. Öncelikle çocuğun ya da kişinin dinleyememe nedenine odaklanıp, çözüm aramak gerek. Dediğimiz gibi herkesin nedeni, dolayısıyla çözüm yolu farklı olabilir.
- Örnek Olmak. Dinleme becerilerinin her ne kadar erken yaşlarda kazanılması güç gibi olsa da alt yapıyı yine o yaşlarda hazırlamak gerek. Bizi dinlemesini, akabinde anlamasını beklediğimiz çocuğumuza en iyi örnek olarak, onu dinleyerek ve anlayarak öğretebiliriz. Anne, anne diye bacaklarınızdan çekiştirmeye alışan çocukta değil sizde bir sorun var demektir. Siz çocuğu etkin dinlemeyi öğrenememişsinizdir.
Etkili dinlemek için ;
- Çocukla boy hizasına inin,
- Göz göze gelin,
- ‘ Seni dinliyorum’ deyin,
- O anlatırken kafa sallama, evet, hı hı gibi dinlediğinizi belirten geri bildirimler verin.
- Konuşmasını bitirmesini bekleyin. Bitip bitmediğini sorun.
Asla yapmayın ;
- Mutfakta yemek karıştırken; ‘ Hadi sen anlat ben seni duyuyorum…’ demeyin
- Sözü bitmeden araya girmeyin. Yorum yapmayın.
- Konuştuğu her ne ise söylediğine pişman etmeyin, yargılamayın, kızmayın, sesinizi yükseltmeyin, umrunuzda değilmiş gibi davranmayın…
Ben bunları biliyorum zaten, iş uygulayabilmekte diyenler var biliyorum. Bilmek kolay yapmak zor, öğrenmek kolay uygulamak zor. Ama merak etmeyin bunları uygulamaya başladıktan sonra olumlu geri bildirimler alacaksınız, bu sizi motive edecek ve davranışınız alışkanlığa dönüşecek J
Etkili Dinlemek ne kazandırır ?
- Olumlu ilişkiler kurmayı,
- Sorunları büyütmeden çözmeyi,
- Algılamayı, anlamayı kolaylaştırır,
- Tüm bunların doğal sonucu olarak başarılı ve mutlu olmayı kazandırır.
Çocuğa olumlu davranış kazandırmanın en temel ve geçerli yolu örnek olmaktır. 6 yaş öncesi çocukların dinleyici olmalarını beklemekten ziyade konuşmacı olmaları gereğini kabul etmek ve onların konuşmalarını ciddiyetle, boy hizasına inerek, göz teması kurarak dinlemek hem ileride çocuğun iyi bir dinleyici olmasına yardımcı olacak hem de dil, bilişsel ve duygusal gelişimini destekleyecektir.
· Cocugunuza hitap ederken nelere dikkat etmelisiniz. Kullandiginiz bazi kelimeler (örnegin aslanim, kocum, prensesim vb gibi) cocugu nasil etkiler?
Çocukla iletişimde sağlıklı olan yöntem yalın, anlaşılır bir dil kullanılması, yalandan, korkutmalardan, tehditlerden, öğütlerden ve abartıdan uzak durulmasıdır. Tüm bunlar çocukta, özellikle bazı gelişim dönemlerine daha da önem kazanmaktadır.
Henüz soyut düşünme yetenekleri gelişmemiş özellikle 3 -5 yaş çocukları kendilerini izledikleri film kahramanlarıyla özdeşleştirebilir. Kendisini Super-Man ‘ le özdeşleştirip yükseklerden atlayabilir, Spider – Man’ la özdeşleştirip duvarlara tırmanabilir. Hal böyle olunca aslanım, prensesim, koçum, böceğim, kelebeğim… gibi sıfatlar çocuğun kendini algılamasında çarpıklıklara sebep olarak kişilik gelişimini zedeleyebilir.
Her ne kadar dayanamayarak hepimiz bu sıfatları kullanıyor da olsak doğru olan yöntem çocuğa adı ile hitap edilmesidir.
Eşinizle konuşurken çocuğunuz size sürekli bir şey anlatmaya çalışıyor mu ?
Siz ona bir şey anlatmaya çalışırken oda başka bir şeyden bahsediyor mu ?
İstediğiniz basit bir işlemi neden belirtmeksizin yapmıyor mu ?
Telefonda arkadaşınızla konuşurken, çocuğunuz bacaklarınızdan sizi çekiştiriyor mu ?
Yeni bir film izlemeye başladınız, çocuğunuz gelip tam önünde duruyor mu ?
Bu ve benzer durumlarla karşılaştıysanız muhtemel iki sorununuz var demektir. İlki çocuğunuzun sizinle daha fazla vakit geçirmeye ihtiyacı var. İkincisi çocuğunuzun dinleme becerileri gelişmemiş.
Yapıları gereği çocuklar sabırsızdırlar. Akıllarına geleni hemen söylemek isterler, o sırada yetişkinin bir işle uğraşıyor olması ya da başka biriyle konuşuyor olması onlar için önemli değildir. Özellikle 6 yaş öncesi çocuklar fikirleri ile ilgili yetişkinlerden daha heyecanlı oldukları için hemen düşüncelerini aktarmak isterler. Buna dikkat sürelerinin yetişkinlerden çok daha kısa olduğunu da eklersek neden acele ettiklerini, neden söz arasına girdiklerini anlamamız kolaylaşır.
Her çocuk birbirinden farklı gelişim seyri izler. Sorunu aynı olan çocukların verdiği tepkiler de aynı olacak demek kişilik farklılıklarını göz ardı etmektir. Çocuğu sorunlu davranışa götüren sebeplere kanalize olmak, çözüm için uygun anahtarı geliştirmeye yardımcı olur.
Dinleme becerilerinde sorun yaşayan çocukların bu sorunlarının değişik nedenleri olabilir.
Derin 5 yaşında bir çocuk ve annesi onun bir şey anlatmaya başladığı zaman herkesi susturduğundan ve sadece kendisinin konuşmak istediğinden yakınıyor. Arda 3 yaşında ve o konuşurken başkasının konuşması mümkün değil. Eylül 10 aylık, henüz konuşamıyor, yanında konuşulmasına izin vermiyor. Biri konuşmaya başlayınca sensorlü gibi ‘ yay yay yay, aa aa a, baba bbab …’ gibi anlamsız kelimelerle bağırıyor. Konuşan kişi susunca oda susuyor J
Ya da başka örnekler ;
Aslı 28 yaşında ve siz konuşurken dinlediğini zannediyorsunuz ancak bambaşka bir konuyla ilgili soru sorabiliyor.
Kutay 32 yaşında sizi dinlediğini düşünüyorsunuz ancak kafası sizden başka her yere çeviriliyor
Tamer 42 yaşında ve siz onunla ilgili bir sorununuzdan bahsederken o çözmeyi denemek yerine kendi sorunundan bahsediyor.
Güncel hayatınızda hemen her gün karşılaştığınız belki de yakındığınız bu ve benzer konuların temelindeki neden dinleme becerilerinin türlü nedenlerle gelişmemiş olması.
Dinleme becerilerinin gelişmemiş olması sadece kişinin dinleyemediğini değil aynı zamanda dinlediğini anlayamadığını da içerir. Örneklerden de anlayacağımız gibi bu sorun sadece çocukların değil hepimizin sorunu. İletişim eksiklerinden biri.
Öyleyse dinleme becerilerini kazanamama nedenleri neler ?
- Öğrenme eksikliği. Kutay karşısındaki kişiyi nasıl dinlemesi ve nasıl geri bildirim vermesi gerektiğini bilmediği için siz konuşurken etrafını izliyor.
- Dikkat dağınıklığı. Derin söyleyeceği şeyi unutmamak için acele davranmak zorunda çünkü her an dikkati dağılabilir ve unutabilir. Bu nedenle konuşmasına başlamadan herkesi susturma gayreti içine giriyor.
- Bireysel, gelişimsel özelliler. 6 yaş öncesi çocuklar heyecanlı yapıya sahiptirler. Akıllarına gelenleri bir an önce aktarmak, heyecanlarını paylaşmak isterler. Arda ‘ nın söylemek istedikleri varsa sizin önceliğinizin olması söz konusu değil.
- İlgi İhtiyacı. 10 aylık Eylül siz konuşurken fırsat vermiyorsa. ‘ Benimle ilgilen. ‘ mesajı veriyor demektir.
Dinleme becerilerinin kazanılmaması kişileri güncel hayatlarında da zor durumda bırakır. Arkadaşımızla dertleşirken etrafını seyretmesini, eşimize bir sorundan bahsederken bizi anlamaktan uzak olup, yeni sorunlar üretmesini ya da iş yerinde yapılmasını beklediğimiz işlerin geri bildirim verilmeden yapılmamasını hoş karşılayamayız. İletişimimiz bozulur, sorun ortaya çıkar. Var olan sorunu çözmeye çalışmak zaten eksik olan iletişim becerileriyle daha da güçleşir.
Öyleyse dinleme becerileri nasıl kazanılır.
- Nedeni bulmak. Öncelikle çocuğun ya da kişinin dinleyememe nedenine odaklanıp, çözüm aramak gerek. Dediğimiz gibi herkesin nedeni, dolayısıyla çözüm yolu farklı olabilir.
- Örnek Olmak. Dinleme becerilerinin her ne kadar erken yaşlarda kazanılması güç gibi olsa da alt yapıyı yine o yaşlarda hazırlamak gerek. Bizi dinlemesini, akabinde anlamasını beklediğimiz çocuğumuza en iyi örnek olarak, onu dinleyerek ve anlayarak öğretebiliriz. Anne, anne diye bacaklarınızdan çekiştirmeye alışan çocukta değil sizde bir sorun var demektir. Siz çocuğu etkin dinlemeyi öğrenememişsinizdir.
Etkili dinlemek için ;
- Çocukla boy hizasına inin,
- Göz göze gelin,
- ‘ Seni dinliyorum’ deyin,
- O anlatırken kafa sallama, evet, hı hı gibi dinlediğinizi belirten geri bildirimler verin.
- Konuşmasını bitirmesini bekleyin. Bitip bitmediğini sorun.
Asla yapmayın ;
- Mutfakta yemek karıştırken; ‘ Hadi sen anlat ben seni duyuyorum…’ demeyin
- Sözü bitmeden araya girmeyin. Yorum yapmayın.
- Konuştuğu her ne ise söylediğine pişman etmeyin, yargılamayın, kızmayın, sesinizi yükseltmeyin, umrunuzda değilmiş gibi davranmayın…
Ben bunları biliyorum zaten, iş uygulayabilmekte diyenler var biliyorum. Bilmek kolay yapmak zor, öğrenmek kolay uygulamak zor. Ama merak etmeyin bunları uygulamaya başladıktan sonra olumlu geri bildirimler alacaksınız, bu sizi motive edecek ve davranışınız alışkanlığa dönüşecek J
Etkili Dinlemek ne kazandırır ?
- Olumlu ilişkiler kurmayı,
- Sorunları büyütmeden çözmeyi,
- Algılamayı, anlamayı kolaylaştırır,
- Tüm bunların doğal sonucu olarak başarılı ve mutlu olmayı kazandırır.
Çocuğa olumlu davranış kazandırmanın en temel ve geçerli yolu örnek olmaktır. 6 yaş öncesi çocukların dinleyici olmalarını beklemekten ziyade konuşmacı olmaları gereğini kabul etmek ve onların konuşmalarını ciddiyetle, boy hizasına inerek, göz teması kurarak dinlemek hem ileride çocuğun iyi bir dinleyici olmasına yardımcı olacak hem de dil, bilişsel ve duygusal gelişimini destekleyecektir.
· Cocugunuza hitap ederken nelere dikkat etmelisiniz. Kullandiginiz bazi kelimeler (örnegin aslanim, kocum, prensesim vb gibi) cocugu nasil etkiler?
Çocukla iletişimde sağlıklı olan yöntem yalın, anlaşılır bir dil kullanılması, yalandan, korkutmalardan, tehditlerden, öğütlerden ve abartıdan uzak durulmasıdır. Tüm bunlar çocukta, özellikle bazı gelişim dönemlerine daha da önem kazanmaktadır.
Henüz soyut düşünme yetenekleri gelişmemiş özellikle 3 -5 yaş çocukları kendilerini izledikleri film kahramanlarıyla özdeşleştirebilir. Kendisini Super-Man ‘ le özdeşleştirip yükseklerden atlayabilir, Spider – Man’ la özdeşleştirip duvarlara tırmanabilir. Hal böyle olunca aslanım, prensesim, koçum, böceğim, kelebeğim… gibi sıfatlar çocuğun kendini algılamasında çarpıklıklara sebep olarak kişilik gelişimini zedeleyebilir.
Her ne kadar dayanamayarak hepimiz bu sıfatları kullanıyor da olsak doğru olan yöntem çocuğa adı ile hitap edilmesidir.
2 Beğeni 
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
çok konuşan çocuk, dinleme, dinlememe, dinleyen çocuk, dinleyici çocuk, dinleyemen çocuk, dinlemeyi öğretmek, dinleme becerisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
