2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



İyot Yetersizliği
MAKALE #6988 © Yazan Dyt.Canan DOĞAN | Yayın Mayıs 2011 | 5,630 Okuyucu
Dünya Sağlık Örgütü (WHO)'nün yaptığı araştırmalarda iyot yetersizliğinden dolayı 50 milyon çocuğun tam olarak gelişemediği, 100 bin bebeğin sakat kaldığı, toplam 1 milyar 572 bin kişinin de bu tehditle karşı karşıya kaldığı belirtildi. Dünya nüfusunun %29’ u iyot yetersizliğinin olduğu riskli bölgelerde yaşamaktadır. İyot yetersizliğinin ortaya çıkarabileceği sonuçları, guatr, zihinsel ve fiziksel performansta gerileme olarak sıralayabiliriz.

UNİCEF in Türkiye'de yürüttüğü araştırmalar sonunda1994 yılı itibariyle piyasadaki iyotlu tuz oranın yüzde 15 olduğu saptanmıştır, Bu oranı yüzde 100 e ulaştırmak için gerekli çalışmaların başlatıldığı, ülkemiz için olumlu haberlerden biridir. Zeka geriliğinin en önemli sebeplerinden birinin de iyot yetersizliğinden kaynaklandığını ve bu problemin ortadan kaldırılmasına yönelik ilk adımın kullandığımız tuzların iyotlanmasıyla ortadan kaldırılabileceğini bilmek bizleri rahatlatan önemli konulardan biridir.

En iyi tedavi şekli endemik guatra ve diğer tiroit hastalıklara neden olan iyot yetersizliğini ortadan kaldırmaktır. Bunun için besinlere iyot eklenmesi gerekmektedir. Tuza, ekmeğe veya suya iyot eklenmelidir. En yaygın iyot ekleme metodu tuza iyodun (potasyum iyodür) katılmasıdır. Son 80 yıldan beri birçok ülkede iyotlu tuz uygulamasına geçilmiştir. WHO (Dünya Sağlık Örgütü), günlük ihtiyaç olan 150mikrogram iyodun elde edilmesi için bir kilo tuza 20-40 mg iyot ilave edilmesini önermektedir. İyotlanmış tuzun üretiminden tüketiciye kadar sistemik olarak kontrol edilmesi önemlidir. Ülkemizde tuzun iyotlanmasına Sağlık Bakanlığı tarafından 1994 yılında başlanmış ve 1999 yılında sofra tuzunun iyotlanması zorunlu hale gelmiştir.13 Ocak 2005 tarih ve 25699 sayılım kanun ile de iyotsuz gıda sanayi tuzunun doğrudan tüketiciye sunumu yasaklanmıştır.

İyot ? Yetişkin bir insanın vücudunda ortalama 20-30mg kadar iyot bulunur. Vücudumuzdaki iyodun%75 i tiroit bezinde %25 i ise süt salgılayan meme bezi, mide mukozası ve diğer dokulardadır. İyot,tiroit hormonu için elzem olan bir maddedir. Tiroit bezinden salgılanan (T4 veT3) hormonlarının bileşiminde bulunur. Bu hormonlar birçok hücrenin metabolik işlevlerini düzenler, birçok organın büyüme ve gelişmesininde rol oynar. İyot olmadığında vücutta guatr hormonu yeteri kadar yapılamaz. Bunun sonucunda bebeklerde ses kalınlığı, boy ve kilo gelişiminde dengesizlik ve vücutta ödemler meydana gelir. Gebelik süresince annenin yetersiz iyot alması anne karnındaki bebeğinde iyot yetersizliği yaşamasına neden olur. İyot yetersizliğinden kaynaklanan hastalıkların temelinde toprakta iyodun yetersiz olması ve toprak kaybı ile gittikçe azalmasıdır. İyottan yetersiz toprakta yetişen bitkiler ve bunlarla beslenen hayvanlar da iyottan yetersiz besin kaynakları haline gelirler. Buzullar veya devamlı yağışlar topraktaki iyodu uzaklaştırarak yetişen sebze ve meyvelerde iyot eksikliğine neden olur. Yapılan araştırmalar, su ve toprağında yetersiz iyot bulunan bölgelerde guatr hastalığının sık görüldüğünü ortaya çıkarmıştır. Özellikle dağlar arasında kalmış düzlük bölgelerde iyot eksikliğine daha sık rastlanmaktadır. Ülkemizde karadeniz,akdeniz’in iç kesimleri doğu ve iç Anadolulun bazı bölgeleri guatr bölgesi olarak bilinmektedir. İyot eksikliği denize yakın bölgelerde yaşayan popülasyonda daha az görülür, çünkü iyot denizden buharlaşarak bulutlarda yoğunlaşır, yağmur olarak toprağa iner, bu bölgelerde bitkiler ve bu bitkileri yiyen hayvanların eti, sütü daha çok iyot içerir.
Selenyum yetersizliği de ülkemizde önemli bir problemdir. Yapılan çalışmalar guatrlı kişilerde selenyum düzeyinin de düşük olduğunu göstermektedir. Türkiye’de guatr sıklığı bölgelere göre değişmekle birlikte görülme sıklığı % 5-56 olarak saptanmıştır. Guatr kadınlarda erkeklerden 4-5 kat daha fazla görülmektedir. Suda bulunan perklorat ve kadmiyum fazlalığı da guatra neden olabilmektedir. Atık pillerle kirlenmiş sularda kadmiyum yüksektir ve guatr ortaya çıkar. Demir eksikliği olan kişilerde de guatr sıklığında artış olduğu yapılan çalışmalarla gözlenmiştir.

İyot yetersizliğinde ortaya çıkan hastalıklar:

Basit guatr/endemik guatr: Salgıladığı tiroid hormonları normal olduğu halde büyümüş tiroid bezi basit guatr olarak adlandırılır. İyot yetmezliğine bağlı guatr ı olan kişilerin kanlarında T3 ve TSH hormonlarında hafif artış T4 hormonunda hafif düşme gözlenir. Toplumda 6-12 yaş arası çocukların % 5’den fazlasında basit guatr görülmesi yaygın guatr olarak adlandırılır. Endemik (yaygın) guatr iyot yetmezliği olan bölgelerde sıklıkla görülür.

Zehirli guatr/iç guatr: Tiroid bezinin aşırı çalışmasına yani aşırı tiroid hormonu üretmesine hipertiroidi (zehirli guatr veya içguatr) denir. Guart ın bulguları ellerde titreme, ağız kuruluğu, çok yemek yemeye rağmen kilo kaybı, sinirlilik olarak sıralanabilir

Kretinizm: Hamilelikte yetersiz iyot alan annelerin bebeklerinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Bebeğin mental yetersizlik, spastik motor bozukluk, kas erimesi,s ağırlık, konuşma ve öğrenme güçlüğü gibi sorunlar yaşamasına neden olur.

Gebelikte ve menopoz döneminde de tiroid büyüklüğü artar ve guatr oluşabilir. İyot yetmezliği fazla olan kadınlarda gebe kalma ve çocuk doğurma sıklığı azalır. İyot yetmezliği üremeyi engelleyebilmektedir. Bu nedenle çocuğu olmayan yada düşük yapan kadınlarda iyot yetmezliği olup olmadığı da araştırılmalıdır.

Hamilelikte yetersiz iyot alımı, Düşük, ölü doğum, doğumsal anomali,
Yeni doğanda yetersiz iyot alımı, Guatr, zeka geriliği (IQ düşüklüğü)
Çocuklarda ve genç erişkinlerde yetersiz iyot alımı, Beden gelişiminde gerilik, boy kısalığı, Guatr, zeka geriliği, fiziksel gelişme bozukluğu
Erişkinlerde yetersiz iyot alımı, Guatr, beyin faaliyetlerinde bozukluk, yaşlılarda hipertroidiye yol açabilir.

İyot ihtiyacı ne kadardır

2000 yılında “The Institute of Medicine at the NationalAcademy of Sciences” günlük iyot ihtiyacını aşağıda ki şekilde belirlemiştir

0-6 ay çocuklarda 110 mikrogram/gün,
7-12 ay 130mikrogram/gün
1-9 yaş 90 mikrogram/gün
10-13 yaş 120mikrogram/gün
14 yaş ve üstü 150mikrogram/gün
Gebelikte 220mikrogram/gün
Emziklilikte 290 mikrogram/gün
İyot Kaynakları

En önemli iyot kaynakları su,deniz ürünleri,süt ve süt ürünleri, soya ürünleri ve yumurtadır. Çok az miktarda sebzelerde ve meyvelerde de bulunur.

Tiroid Sorunu Olan İyot Almalı mı?
Bu konuda doktorunuz sizi uyaracaktır, her tiroid sorunu iyot eksikliğine yada fazlalığına bağlı gelişmez, tiroid bezinin çalışmasını etkileyen pek çok hastalık olabilir. Tiroid hormonunun fazla salgılanması (hipertirodi), az salgılanması (hipotiroidi), nodüller, kanserler veya sık duyduğunuz Haşimoto hastalığı iyot eksikliğinden değil bağışıklık sistemden , kaynaklanan bir hastalıktır. Bazı koşullarda ise ilaç tedavisinin yanında iyot alımını sınırlamak gerekebilir.

Sonuç olarak, yeterli iyot eklenmesi iyot eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkacak istenmeyen etkileri ortadan kaldırmaktadır. Bunun için tuza katılan iyot miktarının vekalitesinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir. Marketlerde yada alışveriş merkezlerinde satılan tuzlar iyotlu ve iyotsuz olarak sınıflanmaktadır.

Canan DOĞAN Beslenme ve Diyet Uzmanı
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"İyot Yetersizliği" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Canan DOĞAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Canan DOĞAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Canan DOĞAN Fotoğraf
Dyt.Canan DOĞAN
İstanbul
Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi29 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dyt.Canan DOĞAN'ın Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'İyot Yetersizliği' başlığıyla benzeşen toplam 6 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Krom ve Sağlığımız ÇOK OKUNUYOR Aralık 2012
► Hamilelikte Beslenme Şubat 2012
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


13:16
Top