Korku, görünen veya görünmeyen tehlikeli uyaranlar(durum, kişi, olasılıklar) karşısında gösterdiğimiz tepkidir. Bu tehlikeli uyaranlar bazen karşıdan bize doğru havlayarak gelen bir köpek olabileceği gibi, bazen de annenin evden ayrılışı, hayalet korkusu, başarısızlık, yüksek sesler vb. olabilir. Yakınımızda bir bomba patlasa gerçekten korkarız. Bu gerçek bir korkudur. Önlem almazsak zarar görebiliriz. Korku, bizi tehlikelerden koruyan temel bir duygudur ve bizi hayatta kılar. Çünkü gerçek tehlikelere karşı bizim tetikte olmamızı sağlar. Gerçek olmayan korkulara ise sınavdan başarısız olmak, utandırılmak, parasız kalmak örnek gösterilebilir. Herkes bunlardan korkmayabilir. Korku da tüm duygularımız gibi kişiye özgü deneyimler sonucunda ortaya çıkar.
Çocuğun gelişim dönemlerinde de sıkça rastlanan bir kelimedir “korku”. Ebeveynler çocuklarının hayaletten, karanlıktan, sifonun çekilmesinden, hayvanlardan, polisten vb. durum ,kişi veya objelerden korktuklarını dile getirirler. Genellikle çocuklarda korkular bilişsel gelişimin başladığı ( 2-3 yaş ) dönemde ortaya çıkar. Yaşla birlikte korkular şekil değiştirerek ve artarak ilerleyebilir. Bu korkuları görmezden gelmemeli, anlamaya çalışmalıyız.
Korkunun ortaya çıkmasında ve öğrenilmesinde çevre koşulları, geçmiş yaşantılar, rol modeller(anne, baba, TV de gördükleri kahramanlar vb.) ve psikofizyolojik durumlar etkilidir. O yüzden çocuğun nelerden korkacağını anlamak ve öngörmek oldukça zordur. Araştırmalara göre doğuştan getirdiğimiz korkuların dışında (yüksekten düşme korkusu, ani sesler) bir de öğrenilmiş korkular vardır. Ebeveynlerin, çocuklarının korktukları şeyler karşısında gösterdikleri tepkiler, çocuklarında bu korkuları rol model alarak öğrenmesine yol açar. Asansöre binmekten korkan bir anne düşünün, bu korkuya maruz kalan çocuk tıpkı annesi gibi bir korku(gerçek olmayan) geliştirecek ve asansöre binmekten kaçınacaktır.
Korku bir kaçınma olarak ortaya çıkabilir. Çocuklar yeni bir şeyler öğrenirken (bisiklete binmek, yüzmek, tek başına bir yerden bir yere gitmek) , ebeveynleri onlara kızdığında veya endişeli mimiklerle onlara yaklaştıklarında, çocukta “korkulacak bir şeyler var” algısı yaratacak ve çocuk bir daha bu durumlarla karşılaşmak istemeyecektir. Özetle; korkuları ortaya çıkaran şey model alarak öğrenme ve deneyimlerimiz, korkuyu kalıcı hale getiren ise korkulan nesne veya durumdan kaçınma davranışıdır.
Çocuğun yaşantısı olayları anlaması ve yorumlaması, yetişkinlerden farklıdır. Farklı yaşta farklı korkular gelişebilir. Gelişime göre bu korkuları şöyle özetleyebiliriz.2 yaşındaki bir çocuğun, belirli seslerden (gökgürültüsü, elektrik süpürgesi) korkarken,6 yaşına geldiğinde hayalet, dolap içinde birinin saklanıyor olabileceği korkusu olabilir. Bunlar gelişime özgü korkulardır. İşlevselliğini bozmayacak şekilde bu korkuları yaşaması adaptiftir ve baş etme becerisi kazandırır.
Çocuklar korkularını nasıl ifade ederler? Çocuklar kendinde korku yaratan sıkıntıları, davranışlarıyla ortaya çıkarırlar ve anlaşılmayı beklerler. Özellikle, davranış değişimleri ( tırnak yeme, içe dönme, yeme güçlüğü, öfke nöbetleri, sık sık ağlama, alt ıslatma) çok dikkatli gözlenmelidir. Ebeveynlere düşen en büyük görev burada çocuklarının davranış değişikliğini fark etme ve korkularını anlamaktır. Korkularını söylemeleri konusunda çocuklarını cesaretlendirmelidirler. Çocuklar korkularının anlaşılacağından emin olurlarsa bu durumu paylaşırlar. Çocuğun sık sık tekrarladığı kelimelere dikkat etmek bu süreci anlamada yardımcıdır. “Korkacak bir şey yok çocuğum “ , “ Erkek adam hiç korkar mı karanlıktan “ gibi ifadeler korkunun ciddiye alınmadığının göstergesidir. Onun yerine “Seni korkutan ne olabilir?”, “Nasıl bir şey, anlatır mısın?” gibi ifadeler korkulan nesneye dair bilgi almanızı sağlar. Unutulmamalıdır ki anne babanın, korkulan nesne veya durum karşısında sakin tutumu ve sakinleştirici yanı çocuğun korkularını ortadan kaldırabilir. Korktukları durumlar, korkaklık olarak yorumlanırsa çocuklarda kaygı artar. Korkularla alay edilmemeli ve küçümsenmemelidir. Aşırı koruyucu tutumlarla çocuğunuzu daha kaygılı hale getirebilir. Belirli korkulara sahip çocuklara sabırla ve anlayışla yaklaşılmalıdır. Gerektiğinde ise çocuğunuzun korkularıyla sağlıklı bir şekilde baş edebilmesi için bir uzmandan yardım alınmalıdır.

Sevgilerimle…
Uzm Klinik Psikolog Özlem ŞEN BAYSAL
AYVALIK KEŞİF PSİKOLOJİK HİZMETLER MERKEZİ


Cumhuriyet Cad. 1.Sok.2.Ara. No: 9/4
(Garanti Bankası Karşı Aralığı) Balıkesir/ Ayvalık
Randevu için: 0506-992-88-04