Kayıp hepimiz için zor şüphesiz. Peki bir çocuğun gözünde? Keyifli vakit geçirdiği, her geldiğinde onu heyecanla bekleyen ya da uzak olsa da istediği zaman sesini duyabildiği bir kişinin artık hayatında olmaması durumu onun minik kalbinde ne hissettirebilir?

Bunu kendi sürecimde deneyimlediğim ve bende önemli izler bırakan bir kayıp hikayemle anlatmak istiyorum. Henüz 4.5 yaşındayım. Evdeki telaştan, etrafımdaki kalabalıktan bihaber kuzenimin bize gelişini heyecanla karşılıyorum ve aklımdan geçen tek şey, onunla birlikte oynamayı planladığım harika oyunlar... Evdeki tüm odalar tanımadığım insanlarla tıka basa dolu. Fakat ben bir şekilde boş bir oda bulmanın verdiği keyifle, bizim tayfayı (abim, ikizim ve kuzenim) çağırıp eğlenceli oyunlara dalıyorum. Biraz gülüşmeler biraz kavga dövüşler derken akşam oluyor. Yemek için çağrıldığımızı düşünüyorum ama annem bugün anneannemlerde kalacağımızı söylüyor. Bu fikri biraz ilginç bulsam da evdeki curcunadan kurtulduğum için hiç sesimi çıkarmıyorum. O iki üç günü anneannemlerin evinde güle oynaya geçirdiğimi hatırlıyorum. Fakat olayın aslını eve geldiğimizde*öğreniyorum. Evdeki kargaşa bitmiş, tamamen sessizlik hakim. Salona giriyorum hasta dedem ve yatağı ortalıkta yok. Koşarak annemin yanına gidiyorum, soruyorum bi cevap yok. Ama* kuzenim onun yerine cevaplıyor, "Dedemiz artık mezarda. Orda yaşıyacakmış". Belki şaşırtıcı gelebilir fakat o zamanlar günümüzdeki gibi ölüm, mezar nedir bu kavramların hiçbirini bilmiyorum. Hatta mezarı bir yer zannediyorum. Kuzenime kızarak "saçmala, onun evi burası, gezmeye gitmiştir oraya, yine gelir" diyorum. İşte dedemin vefatını o gün böyle öğreniyorum. Böylelikle; (onun) gelmesini beklediğim, zihnimi kurcalayan sorularla mücadele ettiğim, yine de ölümüne ikna olamadığım derin bir yas sürecinin içerisinde kendimi buluyorum...Ve o zamanlar minik kalbimde taşıdığım bu ağırlığı yıllar geçse de, belki kapladığı boyut biraz değişse de hala bir yerlerde taşıyorum.

Şunu söyleyebilirim ki; o gün çevremdekiler beni oradan uzaklaştırmaya çalışırken, kimseden ölümüne dair kaygılarımı yatıştıracak bir söz duymazken, eminim dedemle vedalaşamamanın bende oluşturacağı etkilerin farkında değillerdi. Konuşulmadığında sorun yokmuş gibi devam edeceği düşünülen çoğu şeyin, aslında derin bir yara bırakarak devam edeceğini acı bir tecrübe ile öğrenmiş oldum. Bu nedenle, kayıp yaşayan çocukların bu süreci anlamlandırabilmesinin oldukça kıymetli olduğuna inanıyorum ve buna dair birkaç noktaya değinmek istiyorum:

Bir çocuğun yanından ayrıldığımızda onun için* temelde iki önemli soru mevcuttur: "Nereye gitti?" ve "Ne zaman gelecek?". Genellikle çocuklar bu iki sorunun cevabını alabildiğinde kendini rahatlamış hisseder ve oyununa devam eder. Fakat bu sorular onu üzmemek adına "Yok hiçbir yere gitmemiş, sen gördün mü bak burda ne varmış?" gibi cevaplarla geçiştirilmeye çalışıldığında çocuk huzursuzluğa hisseder ve aslında sakinleşeceğini düşündüğümüz yerde tepki göstermeye başlar. Tıpkı burada olduğu gibi onun hayatında önemli bir yere sahip olan kişinin uzun ayrılığı yani ölümü söz konusu olduğunda da benzer süreç işler. İşte bu zamanda yapılması gereken en temel nokta; onun anlayabileceği düzeyde ve doğru bir bilgiyle kafasındaki soru işaretlerini giderebilmek. Mümkünse en güvendiği yerde, güvendiği bir kimse ile.

Ve burada kimi çocuk sessizce olayı anlamlandırmaya çalışırken kimisi için arkası kesilmeyen birçok soruya hazırlıklı olmak gerekecek. Orada ne yapıyor?, canı yanıyor mu? O da bizi özler mi?... Bu süreçte her soruya elimizden geldiğince samimi cevap verebilmek kaygılarını biraz olsun azaltacak. Sonrasında hala güvende ve sevdiklerinin yanında olduğunu hissetmeye ihtiyaç duyacak. Ya da o kişiyi özlediğinde, ölümle ilgili bir soru tekrar zihnini kurcaladığında biriyle konuşabiliyor olmaya. Bazen sadece konuşmak isteyecek, bazen bir fotoğrafla onu hatırlamak, bazen ise onu kendi oyunlarına misafir etmek... Bu ne olursa olsun başa çıkmak için seçtiği her yol acıyı anlamlandırması ve dönüştürebilmesi için bir adım olacak.
Ve amacımız onu üzmeden büyütmek değil, hayatın her aşamasına hazırlayabilmek olduğunda acının da bazen iyi bir öğretmen olabileceğini öğrenecek 💔

Beni ölümle tanıştıran dedeme* ve kayıp yaşayan tüm çocuklara sevgilerimle...