İyi Anne Baba Nasıl Olabiliriz ?
İYİ ANNE BABA NASIL OLABİLİRİZ ?
İyi çocuk yetiştirmenin yolu iyi anne baba olmaktan geçer. Araba kullanmak için ehliyet alıyoruz. Ama nasıl iyi anne baba olacağımızla ilgili eğitim almıyoruz. Hiçbir bilgiye sahip olmadan, deneme ve yanılma yöntemini uyguluyoruz.
Anne ve babalar çocuk yetiştirmeyi 3 şekilde öğrenir:
1.Tıpkı kendi anne ve babası gibi davrananlar: Bu anne ve babalar kendi ailelerden öğrendiklerini devam ettirirler. Çocuklarıyla, tıpkı kendi anne ve babalarının kullandıkları iletişim dillini kullanırlar. Anne ve babasında eleştirdiği davranışları sergilerler. Zaman geçtikçe anne ve babası gibi davranırlar. Ailesinde hoşgörü ve sevgi gördüyse çocuğuna karşıda hoşgörülü ebeveyn olurlar. Ailesinde şiddet gördüyse, çocuğuna şiddet uygulayabilir. Genellikle öğrendiğimiz dili devam ettiririz.
2.Kendi anne ve babasının tam tersi davrananlar: Ben çok sıkıntı çektim, çocuğum asla çekmesin, diyerek çocuğunun her dediğini yapan, kendi anne ve babasından öğrendiği iletişim dilinin tam tersi davranan ebeveyn modelidir.
3.Kendi anne ve babasından öğrendiklerini analiz ederek davrananlar: Ailesinden öğrendiği iletişim dilinin olumlu yanlarını alıp, olumsuz yanları değiştirebilen, ben çocuğu nasıl doğru yetiştirebilirim diye düşünüp araştıran, doğru iletişim becerisini geliştirebilen ebeveyn modelidir.
Çocuklar ıslak çimento gibidir. Onlara söylenen her şey, onlarda iz bırakır. Çocuklar, yaşadıkları şeyi öğrenir. Bu nedenle iyi anne ve baba olmak için neler yapabiliriz?
KENDİ ÇOCUKLUK HİKÂYENİZİ TAMAMLAYIN
Kendi anne ve babasına karşı öfkeli olan ebeveyn çocuğuyla iletişim kurmakta zorluk yaşar. Bilmediği iletişim örüntüsünü devam ettiremez. Kendi çocukluğundaki öfkeyi, çocuğuna aktarır. O yüzden iyi çocuk yetiştirmek istiyorsak, kendi içimizdeki çocuğu onarmamız gerekiyor.
İYİ ANNE VE BABA OLMAK İÇİN İYİ EŞ OLUN
Mesleğe başladığım zaman hep çocuk terapisti olmak istemiştim. Amacım Mutlu Çocuk =Mutlu Yetişkin=Mutlu Toplum. Bu teorimde ben başında olmalıydım diye düşünmüştüm ama ne zaman çocuklarla çalışmaya başladım, teorimde bir terslik olduğunu gördüm. Çocuklarla başladığım seanslar hep anne ve babalara yöneldi. Bana mutlu çocuklar için, mutlu çiftler gerekliydi. Teori şöyle oldu; Mutlu Anne ve Baba = Mutlu Çift=Mutlu Çocuk =Mutlu Yetişkin. Bu yüzden yeni teoride ben çiftlerle çalışmaya başladım. Birbiriyle iyi iletişim kuran çiftler, çocuklarıyla da mutlu ilişki kurarlar.
NASIL ÇOCUK YETİŞTİRMEK İSTEDİĞİNİZİ DÜŞÜNÜN
Çocuklar tıpkı bilgisayar gibidir. Anne, baba olarak neyi yüklersek onu geri bildirim olarak alırız. Çocuk yetiştirmek tıpkı aşağıdaki yaşamın yankısı gibi, yaşamda ne ile karşılaşmak istiyorsak, yankısını oluşturabilmek için bunu önce anne baba yapmalıdır.
ÇOCUĞUNUZU BİREY OLARAK KABUL EDİN
Çocuklar doğduklarında belirli karakter özelliklerle doğarlar. Anne ve babalar öncelikli olarak çocuklarının özelliklerini iyi bilmeliler. Kendi hayalindeki çocuğa benzetmek için uğraşmalılar. Benim gibi olsun, bana benzesin ya da asla benim olumsuz özelliklerimi almasın gibi kalıplara yerleştirilmemelidir. Çocuğunuz bazı genetik özelliklerle anne ve babaya benzerken, sizden çok farklı bireyler olarak dünyaya geldiklerini unutmamak gereklidir.
BİLGELİĞİN BAŞLANGICI DİNLEMEKTİR
Dinleme, kelimelerin aktarmaya çalıştığı duyguları, çocukların hissettikleri ve yaşadıkları şeyi, onların bakış açılarını ve dolayısıyla iletişimlerinin özünü anlamayı mümkün kılar.
Çoğu anne ve baba dinlemekten çok konuşmayı tercih eder. Sürekli çocuğa soru sorar, ne yapması gerektiğini tembih eder. Çocuk konuşurken gözlerinin içine bakıp onu dinlemeli. Çocuğun hissettiği duyguyu seni anlıyorum, bu duyguyu benimle paylaştığın için çok teşekkür ederim diyerek çocuğun duygusunu kabul etmek gerekir. Kabul etmek demek, çocukların ifadelerini ciddiye alarak, diyaloğa saygılı bir biçimde başlamanın yoludur.
SADECE BİLGİ VERMEK YETMEYEBİLİR
Yüzme bilmiyorsanız ve size yüzme hakkında iki saat boyunca bilgi versem, yüzmeyi öğrenebilir misiniz? Hayır, havuza girip defalarca alıştırma yapmanız ve bir sürü talimat almanız gerekir. Çocuklarda bu şekilde öğrenir. Sözler öğrenmeye yardımcı olur ama bilgi vermek için yeterli değildir. Bazen alıştırma yapmak gerekir. Doğru davranışı kazandırmak için kesin sınırlar koyan mesaj verilmeli. Örnek olunmalı, Çocuğun davranışı tekrar etmesi sağlanmalı, çabaları ve gelişimi için cesaretlendirmeli.
BEN DİLİNİ KULLANMAK
Ben dilini kullanmaktaki amaç, çocukların o an yapmakta olduğu şeyi değiştirmeleri yönünde etkilemektir. Genellikle size kabul edilemez davranışı tanımlamanız ve onlara bu konuda üzgün, bazen de sinirli ya da hayal kırıklığına uğramış olduğunuzu söylemeniz yeterli değildir. Bunun nedenini bilmeleri gerekir.
Tam ben iletisi şunları kapsar;
1-Kabul edilmeyen davranışın tanımlanması
2-Ebeveyn tarafından yaşanan duygu
3-Ebeveyn üzerindeki somut etki
Örneğin, gazete okurken sürekli rahatsız edip oyun oynamak isteyen çocuğa, hem gazete okuyup, hem oyun oynayamam. Dinlenip gazete okuyamamak beni sinirlendiriyor demelidir.
SINIRLAR NET VE ANLAŞILIR OLMALI
Arabanızla giderken trafik ışıklarına yaklaştığınızda ışık sarıya dönerse ve ışıktan geçecek zamanınız a varsa yine durur musunuz? Çoğu yetişkin bunu yapmaz. Çocuklar da bu tür sinyal aldıklarında yanlış davranışlarını durduramazlar. Yetişkinler sarı ışıkta neden durmuyorlarsa çocuklarda aynı sebepten durmazlar. Yanı durmak isteğe bağlıdır.
Ebeveynlerin çoğu, çocuklarını yanlış davranışlarını durdurmak için yanlış sinyaller göndermektedir. Dur işaretinin gerçekten durmayı zorunlu kılmadığını hayırların aslında evet ya da olabilir anlamına geldiğini göremezler. Çoğu durumda sorun, sınırlar konusunda net olmayan iletişimden kaynaklanır.
ÇOCUKLA KURACAĞIMIZ EN ETKİLİ İLETİŞİMİN OYUN OLDUĞUNU UNUTMAMALIYIZ
Çocuklar için oyun hayatın provasıdır. Çocukla kuracağımız en önemli paylaşım alanı oyundur. Çocukla oyun oynadığınız zaman onun dünyasına yolculuk başlar. Çocuk kendisinin önemsendiğini, değer gördüğünü hisseder. Annesi ve babasıyla ortak paylaşım alanı başlar. Çocuğun anne ve baba ile işbirliği yapmasını sağlar. Annesi ve babası tarafından kabul edildiğini hisseden çocuk, anne ve babasıyla iyi iletişim kurar.
Her anne ve baba en iyi ebeveyn olmak ve en iyi çocukları yetiştirmek ister. Ama şunu unutmamalıyız; MÜKEMMEL ÇOCUK YOK, MÜKEMMEL ANNE VE BABADA YOK. Anne ve baba her insan gibi hata yapabilir. Önemli olan telafisi olan hatalar yapmaktır. Temelinde sevgi olan hiçbir şey asla başarısızlıkla tamamlanmaz.
Hülya Arslan KABA
Uzman Psikolog
Aile ve Çift Terapisti
KAYNAKÇA
Yavuzer, H. (1986) Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitapevi
Yavuzer, H. (1995) Çocuk Eğitimi El Kitabı. İstanbul: Remzi Kitapevi
Cüceloğlu,D (2000) İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitapevi
Clark, L. (1996) SOS Ana Babalara yardım .(Çev.Gültekin Yazgan )İstanbul Evrim Yayınevi
Gordon, T (2012) Etkili Anne ve Baba Eğitimi Uygulamalar
Dökmen, Ü (2008) İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık
Editör Yavuzer, H (2011) Ana-Baba Okulu. İstanbul: Remzi Kitapevi
Dr Haim G. Ginott (2011) Between Parent and Child
Gordon, T (2013) Etkili Anne ve Baba Eğitimi. İstanbul Profil Yayıncılık
Mackenzie, R (2011) Çocuğunuza Sınır Koyma. İstanbul Yakamoz Yayınevi
Çağdaş,A (2008) Anne Baba Çocuk İletişimi.İstanbul Kök Yayıncılık
Yörükoğlu, A (2007) Değişen Toplumda Aile ve Çocuk.İstanbul Özgür Yayınları
Cüceloğlu,D (1992) İçimizdeki Çocuk. İstanbul: Remzi Kitapevi
İyi çocuk yetiştirmenin yolu iyi anne baba olmaktan geçer. Araba kullanmak için ehliyet alıyoruz. Ama nasıl iyi anne baba olacağımızla ilgili eğitim almıyoruz. Hiçbir bilgiye sahip olmadan, deneme ve yanılma yöntemini uyguluyoruz.
Anne ve babalar çocuk yetiştirmeyi 3 şekilde öğrenir:
1.Tıpkı kendi anne ve babası gibi davrananlar: Bu anne ve babalar kendi ailelerden öğrendiklerini devam ettirirler. Çocuklarıyla, tıpkı kendi anne ve babalarının kullandıkları iletişim dillini kullanırlar. Anne ve babasında eleştirdiği davranışları sergilerler. Zaman geçtikçe anne ve babası gibi davranırlar. Ailesinde hoşgörü ve sevgi gördüyse çocuğuna karşıda hoşgörülü ebeveyn olurlar. Ailesinde şiddet gördüyse, çocuğuna şiddet uygulayabilir. Genellikle öğrendiğimiz dili devam ettiririz.
2.Kendi anne ve babasının tam tersi davrananlar: Ben çok sıkıntı çektim, çocuğum asla çekmesin, diyerek çocuğunun her dediğini yapan, kendi anne ve babasından öğrendiği iletişim dilinin tam tersi davranan ebeveyn modelidir.
3.Kendi anne ve babasından öğrendiklerini analiz ederek davrananlar: Ailesinden öğrendiği iletişim dilinin olumlu yanlarını alıp, olumsuz yanları değiştirebilen, ben çocuğu nasıl doğru yetiştirebilirim diye düşünüp araştıran, doğru iletişim becerisini geliştirebilen ebeveyn modelidir.
Çocuklar ıslak çimento gibidir. Onlara söylenen her şey, onlarda iz bırakır. Çocuklar, yaşadıkları şeyi öğrenir. Bu nedenle iyi anne ve baba olmak için neler yapabiliriz?
KENDİ ÇOCUKLUK HİKÂYENİZİ TAMAMLAYIN
Kendi anne ve babasına karşı öfkeli olan ebeveyn çocuğuyla iletişim kurmakta zorluk yaşar. Bilmediği iletişim örüntüsünü devam ettiremez. Kendi çocukluğundaki öfkeyi, çocuğuna aktarır. O yüzden iyi çocuk yetiştirmek istiyorsak, kendi içimizdeki çocuğu onarmamız gerekiyor.
İYİ ANNE VE BABA OLMAK İÇİN İYİ EŞ OLUN
Mesleğe başladığım zaman hep çocuk terapisti olmak istemiştim. Amacım Mutlu Çocuk =Mutlu Yetişkin=Mutlu Toplum. Bu teorimde ben başında olmalıydım diye düşünmüştüm ama ne zaman çocuklarla çalışmaya başladım, teorimde bir terslik olduğunu gördüm. Çocuklarla başladığım seanslar hep anne ve babalara yöneldi. Bana mutlu çocuklar için, mutlu çiftler gerekliydi. Teori şöyle oldu; Mutlu Anne ve Baba = Mutlu Çift=Mutlu Çocuk =Mutlu Yetişkin. Bu yüzden yeni teoride ben çiftlerle çalışmaya başladım. Birbiriyle iyi iletişim kuran çiftler, çocuklarıyla da mutlu ilişki kurarlar.
NASIL ÇOCUK YETİŞTİRMEK İSTEDİĞİNİZİ DÜŞÜNÜN
Çocuklar tıpkı bilgisayar gibidir. Anne, baba olarak neyi yüklersek onu geri bildirim olarak alırız. Çocuk yetiştirmek tıpkı aşağıdaki yaşamın yankısı gibi, yaşamda ne ile karşılaşmak istiyorsak, yankısını oluşturabilmek için bunu önce anne baba yapmalıdır.
ÇOCUĞUNUZU BİREY OLARAK KABUL EDİN
Çocuklar doğduklarında belirli karakter özelliklerle doğarlar. Anne ve babalar öncelikli olarak çocuklarının özelliklerini iyi bilmeliler. Kendi hayalindeki çocuğa benzetmek için uğraşmalılar. Benim gibi olsun, bana benzesin ya da asla benim olumsuz özelliklerimi almasın gibi kalıplara yerleştirilmemelidir. Çocuğunuz bazı genetik özelliklerle anne ve babaya benzerken, sizden çok farklı bireyler olarak dünyaya geldiklerini unutmamak gereklidir.
BİLGELİĞİN BAŞLANGICI DİNLEMEKTİR
Dinleme, kelimelerin aktarmaya çalıştığı duyguları, çocukların hissettikleri ve yaşadıkları şeyi, onların bakış açılarını ve dolayısıyla iletişimlerinin özünü anlamayı mümkün kılar.
Çoğu anne ve baba dinlemekten çok konuşmayı tercih eder. Sürekli çocuğa soru sorar, ne yapması gerektiğini tembih eder. Çocuk konuşurken gözlerinin içine bakıp onu dinlemeli. Çocuğun hissettiği duyguyu seni anlıyorum, bu duyguyu benimle paylaştığın için çok teşekkür ederim diyerek çocuğun duygusunu kabul etmek gerekir. Kabul etmek demek, çocukların ifadelerini ciddiye alarak, diyaloğa saygılı bir biçimde başlamanın yoludur.
SADECE BİLGİ VERMEK YETMEYEBİLİR
Yüzme bilmiyorsanız ve size yüzme hakkında iki saat boyunca bilgi versem, yüzmeyi öğrenebilir misiniz? Hayır, havuza girip defalarca alıştırma yapmanız ve bir sürü talimat almanız gerekir. Çocuklarda bu şekilde öğrenir. Sözler öğrenmeye yardımcı olur ama bilgi vermek için yeterli değildir. Bazen alıştırma yapmak gerekir. Doğru davranışı kazandırmak için kesin sınırlar koyan mesaj verilmeli. Örnek olunmalı, Çocuğun davranışı tekrar etmesi sağlanmalı, çabaları ve gelişimi için cesaretlendirmeli.
BEN DİLİNİ KULLANMAK
Ben dilini kullanmaktaki amaç, çocukların o an yapmakta olduğu şeyi değiştirmeleri yönünde etkilemektir. Genellikle size kabul edilemez davranışı tanımlamanız ve onlara bu konuda üzgün, bazen de sinirli ya da hayal kırıklığına uğramış olduğunuzu söylemeniz yeterli değildir. Bunun nedenini bilmeleri gerekir.
Tam ben iletisi şunları kapsar;
1-Kabul edilmeyen davranışın tanımlanması
2-Ebeveyn tarafından yaşanan duygu
3-Ebeveyn üzerindeki somut etki
Örneğin, gazete okurken sürekli rahatsız edip oyun oynamak isteyen çocuğa, hem gazete okuyup, hem oyun oynayamam. Dinlenip gazete okuyamamak beni sinirlendiriyor demelidir.
SINIRLAR NET VE ANLAŞILIR OLMALI
Arabanızla giderken trafik ışıklarına yaklaştığınızda ışık sarıya dönerse ve ışıktan geçecek zamanınız a varsa yine durur musunuz? Çoğu yetişkin bunu yapmaz. Çocuklar da bu tür sinyal aldıklarında yanlış davranışlarını durduramazlar. Yetişkinler sarı ışıkta neden durmuyorlarsa çocuklarda aynı sebepten durmazlar. Yanı durmak isteğe bağlıdır.
Ebeveynlerin çoğu, çocuklarını yanlış davranışlarını durdurmak için yanlış sinyaller göndermektedir. Dur işaretinin gerçekten durmayı zorunlu kılmadığını hayırların aslında evet ya da olabilir anlamına geldiğini göremezler. Çoğu durumda sorun, sınırlar konusunda net olmayan iletişimden kaynaklanır.
ÇOCUKLA KURACAĞIMIZ EN ETKİLİ İLETİŞİMİN OYUN OLDUĞUNU UNUTMAMALIYIZ
Çocuklar için oyun hayatın provasıdır. Çocukla kuracağımız en önemli paylaşım alanı oyundur. Çocukla oyun oynadığınız zaman onun dünyasına yolculuk başlar. Çocuk kendisinin önemsendiğini, değer gördüğünü hisseder. Annesi ve babasıyla ortak paylaşım alanı başlar. Çocuğun anne ve baba ile işbirliği yapmasını sağlar. Annesi ve babası tarafından kabul edildiğini hisseden çocuk, anne ve babasıyla iyi iletişim kurar.
Her anne ve baba en iyi ebeveyn olmak ve en iyi çocukları yetiştirmek ister. Ama şunu unutmamalıyız; MÜKEMMEL ÇOCUK YOK, MÜKEMMEL ANNE VE BABADA YOK. Anne ve baba her insan gibi hata yapabilir. Önemli olan telafisi olan hatalar yapmaktır. Temelinde sevgi olan hiçbir şey asla başarısızlıkla tamamlanmaz.
Hülya Arslan KABA
Uzman Psikolog
Aile ve Çift Terapisti
KAYNAKÇA
Yavuzer, H. (1986) Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitapevi
Yavuzer, H. (1995) Çocuk Eğitimi El Kitabı. İstanbul: Remzi Kitapevi
Cüceloğlu,D (2000) İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitapevi
Clark, L. (1996) SOS Ana Babalara yardım .(Çev.Gültekin Yazgan )İstanbul Evrim Yayınevi
Gordon, T (2012) Etkili Anne ve Baba Eğitimi Uygulamalar
Dökmen, Ü (2008) İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık
Editör Yavuzer, H (2011) Ana-Baba Okulu. İstanbul: Remzi Kitapevi
Dr Haim G. Ginott (2011) Between Parent and Child
Gordon, T (2013) Etkili Anne ve Baba Eğitimi. İstanbul Profil Yayıncılık
Mackenzie, R (2011) Çocuğunuza Sınır Koyma. İstanbul Yakamoz Yayınevi
Çağdaş,A (2008) Anne Baba Çocuk İletişimi.İstanbul Kök Yayıncılık
Yörükoğlu, A (2007) Değişen Toplumda Aile ve Çocuk.İstanbul Özgür Yayınları
Cüceloğlu,D (1992) İçimizdeki Çocuk. İstanbul: Remzi Kitapevi
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "İyi Anne Baba Nasıl Olabiliriz ?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Hülya ARSLAN KABA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Hülya ARSLAN KABA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
