2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Kaybeden Olmamak İçin Daha Çok Kaybetmek
MAKALE #16158 © Yazan Psk.Nur GEZEK | Yayın Ocak 2016 | 5,995 Okuyucu
UMUT TEORİSİ
Yürümediğini, yürümeyeceğini bildiğiniz halde bir ilişkiyi sonuna kadar sürdürdüğünüz oldu mu? Herhangi bir oyunda, örneğin tavlada, yenildiğiniz kesinleştiği halde oyuna sonuna kadar devam etmekte ısrarcı oldunuz mu?
Her şey dahil diye bir restoran ya da otelde yiyemeyeceğiniz kadar çok yiyecek aldığınız, ya da taşıyamayacağınız kadar içtiğiniz oldu mu?
Bu ve benzer sorulara cevabınız olumluysa, sizde ‘parayı batırma yanılımı’ var demektir. Bu durumu sadece para olarak değil, emek verdiğiniz bir şeyi terk edememe olarak da değerlendirebilirsiniz.
Bu durum bize bir dizi araştırmalar sonucunda göstermiştir ki, karar alma sürecinde bireylerde bir takım zihinsel motivasyonlar rol almaktadır. Bunlardan en önemlisi, karar alırken yapılan kar- zarar hesaplarıdır. Normalde olması gereken gelecekteki kazancın değerlendirilmesidir. Ancak olan bu değildir. İnsanlar gerçekçi kararlarını gelecekteki kazançlara göre değil, geçmişteki yatırımlarına göre alma eğilimine gitmektedirler. Burada düşünceyi tetikleyen yargılardan yola çıkarsak, bu yanılıma sahip bireyler geçmişte kaybetmiş olmayı kabullenemedikleri için, daha fazla yatırım yapma eğilimindedirler.
Bu konuda yapılan son bir araştırmaya göre karar alma sürecinde geçmişte yapılan yatırımların büyük ağırlığı var. Söz konusu araştırmada üç grup deneğe, üç farklı fiyattan sezonluk sinema bileti satılmıştır. Birinci gruba satılan kombine biletin fiyatı 15 dolarken, ikinci grubunki 2 dolar, üçüncü grubunki ise 7 dolardır. Sezon sonunda deneklerin kaç film izlediği araştırılmıştır. Ucuz bilet alan denekler, pahalı bilet alanlara oranla daha az sayıda filme gitmişlerdir. En fazla sayıda filmi 15 dolar ödeyen grup izlemiştir.
Örneklerle açıklamaya devam edersek, bazı deneylerde bu durum ‘Concorde Yanılımı’ olarak tanımlanır. Concorde adlı süpersonik uçağın, daha ilk deneme uçuşunda beklentilerin altında performans sergileyerek başarısız bulunmasına karşın üretimine ve yatırımlara devam edilmesi, uçağın adının psikolojide ''yeter artık'' diyememe takıntısı verilmesine yol açmıştı. Daha sonraki yatırımlarda da uçağın istenilen performansı sergilememesine karşın, yatırımlara devam edilmesi, daha önceki yatırımların kurtarılma çabasıdır. Hayvanlarda yuvaya daha çok emek veren taraf - ki bu genellikle dişidir- yuvayı terk edememektedir. Benzer bir durumu insan ilişkilerinde değerlendirebiliriz.
Bir çok kişi, yolunda gitmeyen bir ilişkinin bitirilememesini aynı nedenle açıklamaktadır. ‘Çok emek verdim.’ ‘ 10 yılım gitti.’ ‘ Belki düzelir diye bekledim, onca emek boşa mı gitsin?’ gibi savunmaları ilişkilerini bitiremeyen insanlardan duyabilirsiniz. Bu duruma verilen bir diğer isim de ‘umut teorisi’ dir. Yani insanları kazanma olasılıklarından çok yitirdikleri motive etmektedir. Bitirilemeyen ilişkilerde, emek harcayan taraf ilişkiyi terk etmek konusunda bir sürü mantıklı açıklama getirmeye çalışmakta, tıkandığı noktada ‘kaybeden olmayı(?)’ göze alamadığını itiraf etmektedir.
Bazı durumlarda da kişiler ilk aldıkları kararı haklı çıkartmak adına, yolundan gitmeyen her şeye karşın mevcut durumu sürdürerek umut teorisini haklı çıkartmaktadır. Yeni iş kurup fazla yatırım yapan kişilerin, işlerin kötüye gittiği dönemde daha fazla yatırım yapma eğiliminde olmaları bu teoriyi desteklemektedir. Yine bazı sporcuların yüksek ücretler karşılığında transfer edildikleri için, hem daha fazla maçta oynatıldıkları hem de istenilen performansı sergilemediklerinde ilk yapılan yatırımı haklı çıkarmak adına takımda tutulmaya devam edildiği, araştırmalarda ortaya çıkarılmıştır.
Benzer araştırmaklar göstermektedir ki, kumar oynayan insanların son bahislerde en büyük yatırımı yapmaktan kendilerini alıkoyamadıkları, ya da elinde kalan son parayı yatırma eğilimi gösterdikleri tespit edilmiştir. Parasının çoğunu kaybeden bahisçi, kaybeden olmayı göze alamayıp genellikle daha çok kaybetmiştir.
Bu noktada iş hayatında, kumarda ya da ilişkilerde ‘concorde yanılımına’ sahip bireyler geçmişte yaptıkları yatırımları dikkate almaktadırlar, gelecekteki olası kazançları değil. Oysa gerçekçi, mantıklı, rasyonel kararlar geçmişe göre alınmamalıdır. Geçmiş yalnızca deneyim olarak kar edebileceğimiz bir dönemdir. Asıl önemli olan, yani karar mekanizmasını etkilemesi gereken bundan sonrasında olacakları dikkate almaktır. Hep aynı şeyi yapıp, farklı sonuçlar beklememektir. Bir ilişkiye uzun süre emek veren taraf, bundan sonrasında aynı emeği verdiğinde farklı bir sonuç elde etme beklentisini düşürmeli, farklı şeyler denemelidir. Çünkü parayı batırma yanılımı olarak da geçen concorde yanılımının, mantıksal bir açıklaması yoktur, yalnızca ‘umut teorisi’ dir.
Özetlemek gerekirse, umut etmek psikolojik olarak güçlü kalmak için elbette gereklidir, ancak umutların tükendiği durumlarda ve ilişkilerde hala umut ederek çabalamak sadece yanılımdır.
Hazırlayan: Uzm.Psikolog Nur GEZEK
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Kaybeden Olmamak İçin Daha Çok Kaybetmek" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Nur GEZEK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Nur GEZEK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     3 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Nur GEZEK'in Yazıları
► Daha Mutlu Bir Yaşam İçin Psk.Rumeysa GÜNAY
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Kaybeden Olmamak İçin Daha Çok Kaybetmek' başlığıyla benzeşen toplam 45 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Maskeli Depresyon Haziran 2019
► Eyvah Boşanıyorum Mayıs 2016
► Ben Kimim Mart 2015
◊ Onunla Başlamadı Kasım 2020
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


13:35
Top