Bilgisayar Oyunları: Destek Mi, Köstek mi?
Oyun, çocukların temel ihtiyaçlarından biri olduğunu söyleyecek kadar önemlidir. Okul öncesi dönem ve çocuğun okula başlamasıyla bilgisayarın kullanımı daha da yaygınlaşmaya başlamıştır. Buna paralel olarak da, bilgisayar oyunları her geçen yıl çocuklar ve gençler arasında bir popülarite kazanmaya başlamıştır. Bilgisayar oyunlarının hayatımızda yer edinmeye başlaması yaklaşık 40 yılı geçmiştir. Bugün sinemadan, askeri eğitimlere varıncaya kadar aslında pek çok alanda etkileşim içinde olduğunu biliyoruz.
Bilgisayar Oyunlarının Tarihçesi Üzerine
Bilgisayar oyunlarının gelişiminin tarihine şöyle bir kısaca göz attığımızda; 1962 yılında genç bir bilgisayar programcısı olan Steve Rusell, yoğun uğraşlar sonucunda arkadaşlarıyla beraber Spacewar (Uzay Savaşı)’un ilk versiyonunu programlamıştır. Oyundaki amaç, iki uzay gemisini birbiriyle savaştırmaktır. Tabi bu oyun bilgisayarların o gün için yaygın olmaması ve yüksek maliyet sebebiyle uzun bir süre evlere girememiştir.
70’lerin ortalarına doğru Arcade makinaları bilgisayar oyunlarının daha da yaygınlaşmasını sağlamış ama yine o süreçte aileleri bunaltmış olsa gerek ki, 70’lerin sonlarına doğru, ‘’Atari 2600’’ o dönem büyük çapta rağbet görmüştü. Hatta bunu, evlere giren en popüler alet olarak da tanımlamak mümkündür. Ülkemizde de bu alet oldukça tutuldu. 80’li yıllarda firmalar yavaş yavaş bu sektörün büyüklüğünü fark edip birçok oyun üreticisi ortaya çıkmış ve 90’ların ortalarına doğru PC’ler evlere girmeye başlayınca (tabi bu sürede internetin de önem kazandığını söylemek mümkün) da oyun severler birbirleriyle karşılıklı oyunu sadece Lan (yerel ağ) ortamında oynarken zamanla, birbirini tanımayan insanlar, online oyunları tercih etmeye başlamışlardı.
Bilgisayar Oyunlarının Etkisi
Biliyoruz ki oyunlar aracılığıyla çocuk kendini geliştirip geleceğe hazırlar, kendisini ve çevresini tanımaya yardımcı olur, çevre ile iletişimini sağlar ve de sosyalleşmesine doğrudan etkide bulunur. Çünkü oyun, toplumsal kuralların en iyi öğrenildiği ortamdır. Buna ek olarak çocuk, oyun aracılığıyla da duygularını en iyi şekilde ifade etme olanağı bulur. Oyun, çocuğu bedensel ve psikomotor yönden geliştirir, bilişsel gelişimi en iyi şekilde destekler ve de dilin kullanımı ve sözcük hazinesini geliştirir. Bunların bir kısmı bilgisayar oyunları aracılığıyla da gerçekleştirebilse de, hepsini gerçekleştirmesi söylenemez. Bilgisayar oyunları tasarlandığından beri, bu oyunların çocuklar üzerindeki etkisi üzerine kapsamlı bir araştırma başlatılmıştır. Bu çalışmalar, oyunların hem iyi hem kötü etkilerinin olduğu, bu durumun çocukların yaşlarına uygun oyunlar oynayıp oynamadıklarına ve oyunlara harcadıkları zamana göre değiştiği sonuçlarını ortaya koymuştur. Bilgisayar oyunlarının hem olumlu hem de olumsuz etkilerini bir arada değerlendirebilmek mümkündür.
- Olumlu Etkiler Üzerine
Beyin işlevleri anlamında değerlendirdiğimizde, bilgisayar oyunlarının el-göz koordinasyonlarını geliştirdiği, görsel ve hareketli nesneleri daha iyi tanıyıp tepki verme sürelerinin daha hızlı olduğu, yani nesneleri takip etmede ve hedefi yakalamada daha başarılı oldukları kanıtlanmıştır. Ayrıca çocuğun ve gencin çalışma hafızası ve akıl yürütme gibi bilişsel işlevlerindeki gelişmelerine de katkı sağlandığı bulunmuştur. Bunlara ek olarak, araştırmacılar, yine bilgisayar oyunlarının, çocukların sembolik kodları çözme yeteneklerini geliştirdiği ve onlara başarılı olma duygusunu ve mücadele etme isteğini aşıladığını vurguluyor. NASA’nın çalışması, bilgisayar grafik ortamında yetişmiş çocukların ileride mühendislik, sanal gerçeklik gibi gelişen iş alanlarında diğerlerinden daha başarılı olacaklarını açıklamıştır. Bilgisayar oyunlarıyla büyüyen çocukların aynı zamanda birkaç problemi birden çözme gibi yeteneğine kavuştuğu yönünde kanıtlar ve de çocuk ve gençlerin mantıklı düşünme ve stratejik plan yapma gibi yeteneklerini geliştirip hayatı öğrenmelerini sağladığı belirtilmektedir. Bu görüşler ve kanıtlara göre de başta eğitimciler olmak üzere, stratejiye yönelik bilgisayar oyunları öğretmenler tarafından bazı lise ve üniversite öğrencilerine önerilmektedir.
- Olumsuz Etkiler Üzerine
Öncelikle, bilgisayar oyunlarının çocukların fiziksel sağlığı üzerinde negatif etkileri olduğunu söylemekle söze başlayabiliriz. Saatlerce oturarak video oyunu oynamak başta obezite, uyku rahatsızlıkları, baş ağrıları, kuru gözler, el bileği rahatsızlığı, kas hastalıkları ve aynı zamanda iskelet düzensizlikleri gibi risklerin artmasına neden olabilir. Sağlık üzerindeki bir diğer etkiler de, kalp hızında artış ve yüksek kan basıncı olarak sayılabilir. Buna ek olarak, bilgisayar oyunlarının artması, çocukların oyun çağından daha çabuk çıkmasına neden olup oyuncakla oynama süresini azalttığını da söyleyebiliriz. Hatta çocukların kendi başına zaman geçirmesine, arkadaşlarından ve ailesinden de uzaklaşmasına sebebiyet verebiliyor denebilir.
Bilgisayar Oyunları: Psikolojik ve Sosyal Boyut
Özellikle birey, kişilik gelişimini gerçekleştirdiği ergenlik döneminde bazı temel psikolojik ihtiyaçlar duymaktadır. Nedir bunlar? Büyüme, gelişme ve kuvvetlenme, olgunlaşma ve değişme isteği, bireysel bağımsızlık kazanma, başarma ve güven kazanma, beğenilme ve takdir edilme, olumlu sosyal ilişkiler kurma ve de mutlu olma isteğidir. Bu doğal ihtiyaç ve isteklerine gerçek hayatta karşılık bulamayan ergenler, sanal da olsa bu gereksinimlerini bilgisayar oyunlarıyla tatmin etmek isteyebilir.
Ayrıca bu dönemde ergen, özdeşim kurma ihtiyacı içerisindedir. Bu ihtiyaç onun kendini beğendiği, takdir ettiği ve özendiği kişinin yerine koyma durumunu beraberinde getirebilir. Sinema ve kitap dünyasında popüler olan fantastik akımlar, bilgisayar oyunlarında da boy gösterdiği için-bu tarz oyunlara FRP tarzı oyunlar denir- bu tarz oyunlar ergenler için cazibe oluşturmaktadır. FRP oyunundaki güçlü ve yenilmez kahramanlarla özdeşim kuran birey, ister istemez kendini kahramanın yerine koyabilmektedir. Fakat ergenlik periyodunda psikolojik ve sosyal gelişimini tamamlayamayan bireyler, gerçek hayat ile sanal ortamı birbirine karıştırıp özdeşim kurduğu kahramanın hareket ve davranışlarını denemek isteyebilir ve de bu bir saldırganlık olacağı gibi yenilgi durumlarında da kendine zarar verme de olabilir.
Görüldüğü gibi bilgisayar oyunları ile ilgili bir genelleme yapmak ve olumlu ya da olumsuz bir hükme varmak oldukça güçtür. Önemli olan çocukların bilgisayar oyunu oynayıp oynamadığından ziyade hangi oyunları tercih ettiğidir. Örneğin şiddet kültürü içeren bir bilgisayar oyunu, problemlerin çözümünde şiddete başvurmayı işaret ederken; oyun, pratik zekayı arttıran özellikler taşıyorsa yararlı temayı işler. Bu da aslında içeriğin çok önemli olduğunu bize göstermektedir. Ancak, oyunların içeriği ne kadar olumlu olursa olsun, günlük yaşamdaki deneyimin verdiği bilgi, oradan yapılan soyutlamalar, bilgisayar oyunlarıyla kazanılamamaktadır. Çünkü bizler insan olarak tecrübe edinirken, hem düşünsel hem de duygusal etkenleri birleştiririz. Bir olay yaşadığımızda verdiğimiz tepkiyi kodlayıp unutmamamız için bu düşünce ve duyguyu yan yana getirmemiz gerekir. Gerektiği zaman bu yöntem aracılığıyla tecrübelerimizi hatırlayarak kullanabiliriz. Ancak bilgisayar oyunlarında neşe, öfke gibi duygusal dünya eksik; sadece fantezi mevcuttur.
Bilgisayar Oyunlarının Tarihçesi Üzerine
Bilgisayar oyunlarının gelişiminin tarihine şöyle bir kısaca göz attığımızda; 1962 yılında genç bir bilgisayar programcısı olan Steve Rusell, yoğun uğraşlar sonucunda arkadaşlarıyla beraber Spacewar (Uzay Savaşı)’un ilk versiyonunu programlamıştır. Oyundaki amaç, iki uzay gemisini birbiriyle savaştırmaktır. Tabi bu oyun bilgisayarların o gün için yaygın olmaması ve yüksek maliyet sebebiyle uzun bir süre evlere girememiştir.
70’lerin ortalarına doğru Arcade makinaları bilgisayar oyunlarının daha da yaygınlaşmasını sağlamış ama yine o süreçte aileleri bunaltmış olsa gerek ki, 70’lerin sonlarına doğru, ‘’Atari 2600’’ o dönem büyük çapta rağbet görmüştü. Hatta bunu, evlere giren en popüler alet olarak da tanımlamak mümkündür. Ülkemizde de bu alet oldukça tutuldu. 80’li yıllarda firmalar yavaş yavaş bu sektörün büyüklüğünü fark edip birçok oyun üreticisi ortaya çıkmış ve 90’ların ortalarına doğru PC’ler evlere girmeye başlayınca (tabi bu sürede internetin de önem kazandığını söylemek mümkün) da oyun severler birbirleriyle karşılıklı oyunu sadece Lan (yerel ağ) ortamında oynarken zamanla, birbirini tanımayan insanlar, online oyunları tercih etmeye başlamışlardı.
Bilgisayar Oyunlarının Etkisi
Biliyoruz ki oyunlar aracılığıyla çocuk kendini geliştirip geleceğe hazırlar, kendisini ve çevresini tanımaya yardımcı olur, çevre ile iletişimini sağlar ve de sosyalleşmesine doğrudan etkide bulunur. Çünkü oyun, toplumsal kuralların en iyi öğrenildiği ortamdır. Buna ek olarak çocuk, oyun aracılığıyla da duygularını en iyi şekilde ifade etme olanağı bulur. Oyun, çocuğu bedensel ve psikomotor yönden geliştirir, bilişsel gelişimi en iyi şekilde destekler ve de dilin kullanımı ve sözcük hazinesini geliştirir. Bunların bir kısmı bilgisayar oyunları aracılığıyla da gerçekleştirebilse de, hepsini gerçekleştirmesi söylenemez. Bilgisayar oyunları tasarlandığından beri, bu oyunların çocuklar üzerindeki etkisi üzerine kapsamlı bir araştırma başlatılmıştır. Bu çalışmalar, oyunların hem iyi hem kötü etkilerinin olduğu, bu durumun çocukların yaşlarına uygun oyunlar oynayıp oynamadıklarına ve oyunlara harcadıkları zamana göre değiştiği sonuçlarını ortaya koymuştur. Bilgisayar oyunlarının hem olumlu hem de olumsuz etkilerini bir arada değerlendirebilmek mümkündür.
- Olumlu Etkiler Üzerine
Beyin işlevleri anlamında değerlendirdiğimizde, bilgisayar oyunlarının el-göz koordinasyonlarını geliştirdiği, görsel ve hareketli nesneleri daha iyi tanıyıp tepki verme sürelerinin daha hızlı olduğu, yani nesneleri takip etmede ve hedefi yakalamada daha başarılı oldukları kanıtlanmıştır. Ayrıca çocuğun ve gencin çalışma hafızası ve akıl yürütme gibi bilişsel işlevlerindeki gelişmelerine de katkı sağlandığı bulunmuştur. Bunlara ek olarak, araştırmacılar, yine bilgisayar oyunlarının, çocukların sembolik kodları çözme yeteneklerini geliştirdiği ve onlara başarılı olma duygusunu ve mücadele etme isteğini aşıladığını vurguluyor. NASA’nın çalışması, bilgisayar grafik ortamında yetişmiş çocukların ileride mühendislik, sanal gerçeklik gibi gelişen iş alanlarında diğerlerinden daha başarılı olacaklarını açıklamıştır. Bilgisayar oyunlarıyla büyüyen çocukların aynı zamanda birkaç problemi birden çözme gibi yeteneğine kavuştuğu yönünde kanıtlar ve de çocuk ve gençlerin mantıklı düşünme ve stratejik plan yapma gibi yeteneklerini geliştirip hayatı öğrenmelerini sağladığı belirtilmektedir. Bu görüşler ve kanıtlara göre de başta eğitimciler olmak üzere, stratejiye yönelik bilgisayar oyunları öğretmenler tarafından bazı lise ve üniversite öğrencilerine önerilmektedir.
- Olumsuz Etkiler Üzerine
Öncelikle, bilgisayar oyunlarının çocukların fiziksel sağlığı üzerinde negatif etkileri olduğunu söylemekle söze başlayabiliriz. Saatlerce oturarak video oyunu oynamak başta obezite, uyku rahatsızlıkları, baş ağrıları, kuru gözler, el bileği rahatsızlığı, kas hastalıkları ve aynı zamanda iskelet düzensizlikleri gibi risklerin artmasına neden olabilir. Sağlık üzerindeki bir diğer etkiler de, kalp hızında artış ve yüksek kan basıncı olarak sayılabilir. Buna ek olarak, bilgisayar oyunlarının artması, çocukların oyun çağından daha çabuk çıkmasına neden olup oyuncakla oynama süresini azalttığını da söyleyebiliriz. Hatta çocukların kendi başına zaman geçirmesine, arkadaşlarından ve ailesinden de uzaklaşmasına sebebiyet verebiliyor denebilir.
Bilgisayar Oyunları: Psikolojik ve Sosyal Boyut
Özellikle birey, kişilik gelişimini gerçekleştirdiği ergenlik döneminde bazı temel psikolojik ihtiyaçlar duymaktadır. Nedir bunlar? Büyüme, gelişme ve kuvvetlenme, olgunlaşma ve değişme isteği, bireysel bağımsızlık kazanma, başarma ve güven kazanma, beğenilme ve takdir edilme, olumlu sosyal ilişkiler kurma ve de mutlu olma isteğidir. Bu doğal ihtiyaç ve isteklerine gerçek hayatta karşılık bulamayan ergenler, sanal da olsa bu gereksinimlerini bilgisayar oyunlarıyla tatmin etmek isteyebilir.
Ayrıca bu dönemde ergen, özdeşim kurma ihtiyacı içerisindedir. Bu ihtiyaç onun kendini beğendiği, takdir ettiği ve özendiği kişinin yerine koyma durumunu beraberinde getirebilir. Sinema ve kitap dünyasında popüler olan fantastik akımlar, bilgisayar oyunlarında da boy gösterdiği için-bu tarz oyunlara FRP tarzı oyunlar denir- bu tarz oyunlar ergenler için cazibe oluşturmaktadır. FRP oyunundaki güçlü ve yenilmez kahramanlarla özdeşim kuran birey, ister istemez kendini kahramanın yerine koyabilmektedir. Fakat ergenlik periyodunda psikolojik ve sosyal gelişimini tamamlayamayan bireyler, gerçek hayat ile sanal ortamı birbirine karıştırıp özdeşim kurduğu kahramanın hareket ve davranışlarını denemek isteyebilir ve de bu bir saldırganlık olacağı gibi yenilgi durumlarında da kendine zarar verme de olabilir.
Görüldüğü gibi bilgisayar oyunları ile ilgili bir genelleme yapmak ve olumlu ya da olumsuz bir hükme varmak oldukça güçtür. Önemli olan çocukların bilgisayar oyunu oynayıp oynamadığından ziyade hangi oyunları tercih ettiğidir. Örneğin şiddet kültürü içeren bir bilgisayar oyunu, problemlerin çözümünde şiddete başvurmayı işaret ederken; oyun, pratik zekayı arttıran özellikler taşıyorsa yararlı temayı işler. Bu da aslında içeriğin çok önemli olduğunu bize göstermektedir. Ancak, oyunların içeriği ne kadar olumlu olursa olsun, günlük yaşamdaki deneyimin verdiği bilgi, oradan yapılan soyutlamalar, bilgisayar oyunlarıyla kazanılamamaktadır. Çünkü bizler insan olarak tecrübe edinirken, hem düşünsel hem de duygusal etkenleri birleştiririz. Bir olay yaşadığımızda verdiğimiz tepkiyi kodlayıp unutmamamız için bu düşünce ve duyguyu yan yana getirmemiz gerekir. Gerektiği zaman bu yöntem aracılığıyla tecrübelerimizi hatırlayarak kullanabiliriz. Ancak bilgisayar oyunlarında neşe, öfke gibi duygusal dünya eksik; sadece fantezi mevcuttur.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bilgisayar Oyunları: Destek Mi, Köstek mi?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Mustafa Varol YORULMAZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Mustafa Varol YORULMAZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
bilgisayar oyunları, bilgisayar oyunlarının yararları, bilgisayar oyunlarının zararları, bilgisayar oyunlarının etkileri, bilgisayar oyunu
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
