2007'den Bugüne 92,753 Tavsiye, 28,304 Uzman ve 20,056 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?
MAKALE #22122 © Yazan Psk.Erol AKDAĞ | Yayın Şubat 2021 | 1,885 Okuyucu
Çocuğunuzda dikkat ve konsantrasyon sorunu olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz?

Dikkat eksikliği sorunu olan çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirsiniz?

Hareketli olan her çocuk hiperaktif midir? Sorularına cevap vermeye çalışacağım. Öncelikle dikkat eksikliği hiperaktivetenin nedenlerine bir bakalım.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun çeşitli nedenleri olabilir. Bunları 3 ana başlık altında toplayabiliriz.

1. Kalıtımsal nenler.
2. Beyindeki yapısal – işlevsel farklılıklar.
3. Çevresel nedenler.

1.Kalıtımsal Nedenler:

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) kalıtımsal bir rahatsızlık olduğu konusunda pek çok bilimsel kanıt vardır. Genetik bilimdeki son çalışmalar DEHB’ nin ailede ortaya çıktığını göstermiştir.

Tek yumurta ikizlerinin birinde DEHB varsa diğer eşinde görülme olasılığının % 80- 90 olduğu bilinmektedir. Çift yumurta ikizlerinden birinde DEHB varsa görülme olasılığının % 30 larda olduğu bilinmektedir. Bu oran normalden 6-10 kat daha fazladır. Bu durum kalıtımın etkisinin DEHB’nin ortaya çıkmasında rolünün büyük olduğunu gösterir.

2. Beyindeki yapısal ve işlevsel farklılıklar:

İnsanlarda diğer canlılardan farklı olarak bir şey yapmadan önce düşünmeyi sağlayan, durduran bir sistem vardır. Bu sistem, kişiye geçmişi hatırlama olayları değerlendirme, geleceği planlama işlemleri için gerekli olan süreyi sağlar. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bireylerin bu sistemleri yeterince iyi çalışmadığından başladıkları bir işi sürdüremezler. Sonuçlarını düşünmeden hareket ettiklerinden dolayı ortama ve amaca uygun davranış sergileyemezler.

Yapılan araştırma bulgularında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna (DEHB) sahip çocukların % 95’inde beyin zedelenmesi bulunmamaktadır. Eğer beyin zedelenmesi yoksa bu bozukluğun nedeni, doğuştan var olan yapısal veya işlevsel bir bozukluk olabilir. Beynin ön bölgesi (prefrontal lob) özdenetim, planlama, dikkati yoğunlaştırma gibi özelliklerle ilgilidir. Bir işlev bozukluğu söz konusu ise bu bölgede bir problem olmaktadır.

3.Çevresel nedenler:

Annenin, doğum öncesi alkol, sigara, uyuşturucu, ilaç kullanma, bulaşıcı hastalıklar, radyasyona maruz kalma, erken doğum ve doğum komplikasyonları, doğum sonrası hastalıklar (menenjit, ateş nöbetleri, kafa yaralanmaları) DEHB’in belirtilerine neden olabilmektedir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna her türlü sosyo – ekonomik düzeyde rastlanabilir. Yetersiz beslenmenin bir sonucu değildir.

Çeşitli yiyeceklerin (özellikle şeker, çikolata, cips türü yiyecekler) DEHB’ na neden olmadığı ancak az sayıda çocukta bazı yiyeceklerin, belirtilerin şidetininin artmasına yol açabileceği söylenebilir. Tatlı tüketimini azaltmak, bazı çocuklarda belirtilerin azalmasına yardımcı olabilmektedir. Ancak tam bir denetim için yeterli değildir. Dikkat Eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu anne – baba tutumlarının bir sonucu değildir. Ancak yanlış anne – baba tutumları (otoriter, ilgisiz, aşırı hoşgörüsüz aileler gibi) DEHB’nun şiddetini artırabilir.

Çocuğunuzda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olup olmadığını Nasıl Anlayabilirsiniz?

Bir çok anne – baba çocuklarının davranışlarına bakarak çocuklarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite olduğuna inanabilir. Fakat ; DEHB’li çocuklar çevreye verdikleri tepkiler açısından diğer çocuklardan ayrılır. Başka bir deyişle çoğu çocuklar, kendilerine bir şeyi yapmamaları söylendiğinde ve davranışın olumsuz sonuçları açıklandığında en azından bir süreliğine o davranışı bırakırlar. Dikkat eksikliği ve hiperaktiviteye sahip çocuklar, uygun yaklaşımlarla birisi kendilerine yardım etmediği sürece o davranışı bırakmamaktadırlar.

Bir çocukta ya da gençte dikkat eksikliği veya hiperaktivite bozukluğundan söz edebilmek için aşağıdaki belirtilerin yedi (7) yaşından önce ortaya çıkması, davranışların çoğunu en az 6 ay süreyle göstermiş olması ve bu belirtilerin günlük yaşamı olumsuz yönde etkileyecek boyutta olması gerekmektedir.

1. Davranışsal belirtiler:

• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların daha doğmadan önce anne karnında alışılmadık şekilde hareketli oldukları bilinmektedir.

• Aşırı hareketlidirler. Sınıfta ya da oturması gereken diğer ortamlarda oturmaz ve yerinden kalkarlar. El ve ayaklarını sürekli oynatırlar.

• Kendi başlarına karar vermekte güçlük çekerler.

• Sürekli konuşur, bağırır, başkalarını yaptığı işten alıkoyarlar.

• Düzensiz oldukları için eşyalarını, kitaplarını, kalemlerini ve oyuncaklarını sık sık kaybederler.

• Ödevlerin ve etkinliklerin düzenlenmesinde sıklıkla zorluk çekerler, defterlerinin başı sonu belli değildir. Çantalarını düzenli bir şekilde hazırlamazlar. Okula götürülmesi gereken eşyaların çoğu çantasında yoktur ya da gereksiz olanlar vardır.

• Çoğu kez olası sonuçları düşünmeden kendini fiziksel olarak tehlikeye atabilirler. (Sağına soluna bakmadan caddeye fırlamak gibi)

• Sorulan sorulara tamamlanmadan önce cevap verme eğilimleri vardır. Karşısındakini dinlememe, sık sık konuyu değiştirme davranışları görülür.

• Teneffüslerde veya evdeki boş zamanlarında oyun v.b. etkinliklere katılmakta güçlük çektikleri için bazı becerileri gelişmeyebilmektedir.

• Her şeye karışma, mobilyaların üzerinde gezme, ev içinde koşturma görülür.

2. Sosyal belirtiler:

• Dikkat sürelerinin kısa olması ve atak olmaları çocukların sosyal kuralları öğrenmelerini güçleştirmektedir. Bu nedenle kurallara göre oyun oynamakta güçlük çekerler. Arkadaşlık ilişkileri zayıftır.

• Grup içinde oynarken ya da çalışırken sırasını beklemekte zorlanırlar. Kurallara uymakta zorluk yaşadıkları için sosyal olarak uyumsuzdurlar.

• Akılları başka bir yerdedir, dinlerken karşılarındakinin gözlerine bakarlar ama dinlememiş ya da duymamış görüntüsü verirler. Bu yüzden tekrar tekrar aynı şeylerin kendilerine söylenmesine yol açarlar.

• Başkalarına karşı itme, çekiştirme, tükürme, vurma gibi davranışları sık gösterirler.

3. Bilişsel (Zihinsel) belirtiler:

• Zekaları , normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen genellikle okul başarıları, akademik başarıları düşüktür. Çünkü; Dikkat dağınıklığı ve aşırı hareketliliği çocukta öğrenme güçlüğü ortaya çıkarabilmektedir.

• Dikkatleri çok kısa sürelidir ve çabuk dağılır. Genellikle başladıkları işi sonlandırmada güçlük çekerler. Devamlı dikkat isteyen işlerde çalışmak istemezler.

• Kendilerine verilen bir görev üzerinde istedikleri gibi çalışamaz ve bitiremezler. İşlerin bitmesindeki bu aksaklık başka nedenlere değil, çoğunlukla sadece dikkatsizliğe bağlıdır.

• Dikkatlerini uygun olarak ortama yönlendiremezler.

• Zihinsel çaba gerektiren iş ve görevlerden kaçınırlar. Israr olursa eğer daha büyük sorunlar çıkarabilirler.

• Günlük işlerinde genellikle unutkandırlar. Randevularını, beslenme saatini, eşyalarını, öğretmenlerinin aileye gönderdiği mesajları sıklıkla unuturlar.

• Çalışmalarını plansız, düzensiz ve karmakarışık bir biçimde sürdürürler.

4. Duygusal belirtiler:

• Ruh halleri değişkendir. Depresyon, kaygı görülebilir.

• Kendilerine güvenleri genelde azdır.
• Çabuk heyecanlanırlar ve çabuk sinirlenirler.

5. Fiziki belirtiler:

• Kemik gelişimleri yaşıtlarına göre geri olabilir.

• Orta kulak iltihabı, üst solunum yolu enfeksiyonları sık görülebilmektedir.

• İdrar kaçırma sorunları daha sık görülebilmektedir.

• Alerjiler daha sık görülebilmektedir.

• Uyku süreleri daha kısadır.

Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite sorunu olduğunu düşündüğünüz
çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirsiniz?

• Konsantrasyonun temeli, birden çok şeyi bir anda yapmaya çalışmak yerine, tek bir şeyle ilgilenmek. Aynı anda tek iş yapmak, tek bir konuyla ilgilenmektir. Çocuğunuzu bu yönde davranması için teşvik edebilirsiniz.

• Dikkat dağılmasına ve konsantrasyon güçlüğüne neden olan dış etkenlerin azaltılmasını sağlayabilirsiniz. Bunu; çocuğunuzu, çalışma odasında bazı düzenlemeler yapmaya teşvik ederek gerçekleştirebilirsiniz.

• Çocuğunuza, dikkat gerektiren bir faaliyete, hoşlandığı başka bir faaliyet ile başlamasını önerebilirsiniz.

• Özellikle sınava hazırlanma, ödev yapma, konuları tekrar etme gibi dikkat gerektiren faaliyetlere başlamadan önce, çocuğunuzun hedef belirlemesine yardımcı olabilirsiniz. Örneğin; ona çalışmalarından ne elde etmek istediğini, ne yapacağını ve bunları ne kadar sürede gerçekleştirebileceğini sorabilirsiniz.

• Çalışmaya başlamakta güçlük çekiyorsa, yapacağı çalışmalar hakkında konuşmanız, onun kaygılarını, endişelerini anlamanıza yardımcı olacaktır.

• Çalışmalarını sürdüremiyorsa, çalışma ile ilgili hedeflerin kolay ve ulaşılabilir küçük hedeflere dönüştürülmesine katkıda bulunabilirsiniz.

• Ders yükü arttıkça çalışılacak süre uzadıkça, çocukların dikkat ve konsantrasyon güçleri zayıflayacaktır. Bunun için çocuğunuzun planlama becerisi kazanmasına yardımcı olabilirsiniz.

• Çocuğunuzdaki dikkat ve konsantrasyona dair olumlu gelişmeleri onunla paylaşabilirsiniz.

• Çocuğunuz belli bir alanda (Örneğin bilgisayar oyunları, t.v. izleme v.b.) kolayca dikkatini toplayabiliyor, diğer alanlarda sorun yaşıyorsa (Örneğin ödev yapma, ders çalışma) kendisine istediği alanlarda başarılı olabildiğini ifade edip bu durumu gösterebilirsiniz.

• Çocuklarınız dikkat ve konsantrasyon becerisini artırabilmek için, günlük gazetelerde yer alan köşe yazılarından birini okuyarak yazıda yer alan b,c,d,g harflerini işaretlemesini isteyebilirsiniz.

• Gazetelerin eklerinde verilen “ farklılıkların bulunması, kelime avcılığı, çapraz bulmacalar, mantık bilmeceleri, atasöz bulma, sayı ve sözcük eşleştirme, gizlenmiş nesneleri bulma, labirent, aynı şekli bulma oyunu” gibi oyunlarla ilgilenmeye özendirebilirsiniz.

• Çocuğunuzla açık ve etkili iletişimler kurarak onun duygusal açıdan rahatlamasını sağlayabilirsiniz.

• Dikkat eksikliği olan çocuklar genelde kitap okumuyorlardır, kitap okumayı sevmiyorlardır. Öncelikle aile içinde akşamları 15 dakika da olsa kitap okuma saati belirleyip çocukları kitap okumaya teşvik edebilirsiniz.

• Tv. İzleme, bilgisayar oyunlarında kısıtlamalar yapılması çok önemlidir. T.v. izleme ve bilgisayar oyunları oynama süresi uzadıkça dikkat kalitesi düşmektedir.

• Bu çocukların yemek alışkanlıkları, dikkatle üzerinde durulması gereken noktalardan biridir. Özellikle aşırı enerji veren yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalıdır. Bu çocukların bedensel sporlara mutlaka yönlendirilmelerinde yarar vardır. Böylelikle enerjilerini kanalize edecek bir yol ve faaliyette sunulmuş olunur.

• Ebeveynlerin üzerinde durması gereken asıl mesele tutarlılıktır. Yani ortak hareket etmedir. Dikkat eksikliğinde sihirli kelime alışkanlıktır. Alışkanlığa dönüştürülen her davranış beraberinde dikkat eksikliğinin olumsuz etkisini en aza indirecektir.

• Ebeveynin disiplinli ve tutarlı davranışları çocuklarda erken yaşlarda sorumluluk bilincinin gelişmesini ve çocuğun tutarlı davranış geliştirmesini de sağlayacaktır. Ebeveynin tutarlı ve disiplinize tutumunu hiçbir şekilde bozmaması ve başkalarına da bozdurmaması gerekir.

Son olarak şunu söylemek istiyorum: Erken tanı ve tedavi çok önemlidir. Çocuğunuzda dikkat eksikliği ve hiperaktiviteden şüphe duyuyorsanız mutlaka bir uzamandan yardım alınız.

Erol AKDAĞ
Klinik Psikolog
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Erol AKDAĞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Erol AKDAĞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     9 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Erol AKDAĞ Fotoğraf
Psk.Erol AKDAĞ
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi38 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Erol AKDAĞ'ın Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 20,056 uzman makalesi arasında 'Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?' başlığıyla benzeşen toplam 18 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Hayal Kuran Çocuklar Haziran 2021
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


02:13
Top