Sosyal Zeka
SOSYAL ZEKA
Bireyler yaşamlarını ve genel iyilik hallerini sürdürebilmek için fizyolojik, psikolojik, sosyal ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Bu gereksinimlerini karşılarken çevrelerindeki diğer insanlarla etkileşim içerisinde bulunmaktadırlar. İnsanlar sahip oldukları iletişim becerileri sayesinde başkalarını etkileyebildikleri gibi başkalarından da etkilenirler Diğer insanlarla olan bu etkileşim yaşamı kolaylaştırıcı ve yaşanabilir kılmanın yanında çekilmez bir hale de getirebilir.
Sosyal bir varlık olan insan diğer insanlarla iletişim kurmak onlarla duygu ve düşüncelerini paylaşmak ve onların duygu ve düşüncelerini de öğrenmek ister. İletişim kurmadan yaşayamayız daima bir şekilde iletişim kurarız ama ne yazık ki bu iletişim her zaman doğru iletişim tarzı olmaz. İnsanlarla kurduğumuz bu iletişimin başarılı olması bireyi yalnızlıktan ve sosyal yönden izole edilmiş olmaktan koruyacaktır. Ünlü gezginci W. Carl Jack Jackson, yaklaşık iki ay süren Atlantik Okyanus’unu geçme macerasını anlatırken şöyle der: Aklımda kalan en önemli şey; birinci aydan sonra duyduğum korkunç ve katlanılmaz yalnızlık duygusu idi. Öğrendiğim en önemli şey ise; yaşamın insanlar olmadan olamayacağı ve bir anlamının olmadığı idi. Sürekli konuşabileceğim, gerçek, yaşayan, nefes alan birisine gereksinim duydum. Birey yalnızca insanların olmadığı ortamlarda değil diğer insanlarla birlikteyken de çevresinden soyutlanabilir.
Sosyal Zeka Nedir?
Zeka ile ilgili yapılan tanımlarda zekanın bir çevreye uyum yeteneği olduğu hep vurgulanmıştır. Aslında burada farkında olmadan sosyal zekada tanımlanmış olmaktadır. Zira çevreye uyumdan kastedilen yalnızca fiziksel çevreye uyum değil bilakis içinde bulunulan sosyal ortama uyumdur. Dolayısıyla bireylerin sosyal zekası ne kadar yüksekse çevreye uyum yetenekleri ve insan ilişkilerini yürütme becerileri o kadar yüksektir.
Sosyal zeka, insanların duygularını, ruh hallerini ve güdülerini doğru olarak değerlendirme, insanları anlama, idare etme yeteneği ve insan ilişkilerinde ustaca davranma olarak tanımlanabilir. Sosyal zeka iki boyutta incelenebilir: Bilgi ve işlev. İnsan ilişkilerinde bireyin kendisi dahil diğer bireylerin duygu düşünce ve davranışlarını anlama bilgi boyutunu oluşturmaktadır. İnsanları anlamaya dayalı olarak bu anlayışı davranışa dönüştürme ise sosyal zekanın işlevsel boyutunu oluşturmaktadır.
Sosyal Zekası Yüksek Bireylerin Özellikleri Nelerdir?
Karakter ve kişilikleri anlama ve değerlendirmede oldukça yetenekli olan insanların yüksek sosyla zekaya sahip olduğu kabul edilir. Bu insanlar , düşünme ve akıl yürütmede çok yeteneklidirler. Başkalarını anlayabilme ve insan ilişkilerinde akıllıca davranabilme sosyal zekası üstün insanların en önemli özelliklerindendir. İnsanların hislerini, niyetlerini ve sorunlarını keşfedebilme ve içgörü sahibi olabilme, başkalarının ne hissettiğini bilme, kolaylıkla yakınlık ve ahenk kurmaya yol açabilir. Sosyal zekası yüksek olan bireyler , insanlarla rahat bağlantı kurabilen , onların tepkilerini hislerini akıllıca okuyabilen, yönlendirebilen organize edebilen ve her insani faaliyette alevlenebilecek tartışmaların üstesinden gelebilen kişilerdir. Diğerlerinin birlikte olmaktan hoşlandığı kişilerdir. Çünkü duygusal olarak besleyicidirler; insanları iyi bir ruh haline sokarlar ve “Böyle insanlarla olmak ne büyük zevk” türünden şeyler söyletirler.
Sosyal Zeka Öğrenilebilir mi?
Sosyal zeka geleneksel zeka anlayışından farklı olarak öğrenilebilir ve geliştirilebilir. İnsanlar çocukluklarından itibaren çevrelerinden gördükleri iletişim modellerini benimserler ve iletişim tarzlarını oluştururlar. İnsanların çekingen veya utangaç olmalarında, sosyal fobik olmalarında biyolojik faktörlerin etkili olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bununla birlikte insan ilişkilerinin en kapsamlı kavramı olan sosyal zekanın gelişmesinde sosyal öğrenmenin biyolojik faktörlerden daha etkili olduğu düşünülmektedir.
Çocukluktan itibaren çevrelerinde model alabilecekleri uygun bireylerin olmayışı, aşırı otoriter ve suçlayıcı aile ortamında büyüme, anne ya da babanın ruhsal bozukluklarının olması, aile içi iletişimin bozuk olması veya sosyalleşebilme için uygun ortamın bulunmaması, bunun yanında bireyin akademik zekasının düşük olması nedeniyle sosyal zeka gelişmemiş olabilir. Bu durumda bireylerin çevrelerindeki kişilerle yeterli ölçüde ilişki kuramamalarına ya da ilişkilerinde içtenliğin ve dostluğun bulunmayışına neden olmakta ve bu durumda yalnızlık duygusunu doğurmakta, onları mutsuz etmekte ve hatta önemli kişilik sorunlarına neden olabilmektedir.
Sosyal Zekası Yüksek İnsanlar İnsan İlişkilerinde Her zaman Başarılı mıdır?
İnsanların diğer bireylerin duygu düşünce ve davranışlarını anlamaları, bu konuda oldukça yetenekli olmaları her zaman bunu performansa dönüştürebilecekleri anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla sosyal zekanın bir boyutunda oldukça iyi olan insanlar her zaman bunu davranışa yansıtamayabilmektedir. Özellikle sosyal fobik bireylerin insanların davranışlarını ve duygularını anlamada oldukça yetenekli oldukları bilinmektedir. Yani insanların beden dillerini, duygularını, neye kızacaklarını neden mutlu olacaklarını derin bir sezgiyle bilmektedirler ve bazen onları kızdırmamak için bazen de üzülmelerini istemedikleri için insanlara içlerinden geldiği gibi davranamamakta çekingenlik ve panik yaşamaktadırlar. Kısacası sosyal zekanın bilişsel boyutunun yüksek olması bireyin insan ilişkilerinde başarılı olması için yeterli olmamaktadır.
Sosyal Zekanın Kapsamında bulunan beceriler nelerdir?
Sosyal zeka kapsamı içerisinde yer alan beceriler ilişkide bulunulan bireyi dinleme, onun duygu ve düşüncelerini anlama, empati kurabilme, beden dilini etkili bir şekilde kullanma, sosyal iletişim kurallarını bilme, duygularını ifade edebilme, diğer insanlarla kolayca iletişim kurabilme, çatışmayı ele alma ve çözme, sosyal etkileşimi başlatma ve sürdürme, sözel olmayan becerileri anlama gibi becerilerdir. Bu becerilere sahip bireyler insanlarla nasıl geçinebileceklerini bilirler, yeni durum ve insanlara kolayca uyum sağlarlar, başkalarını nasıl güldüreceklerini, ikna edeceklerini bilirler. Bazı bireyler bu becerilere sahip değildir. Bu durum onların kendi ihtiyaçlarını karşılamada çeşitli güçlüklerle karşılaşmalarına neden olur. Utangaçlık, yalnızlık, atılgan olmayan davranış, duygularını ifadede yetersizlik bu güçlüklerden bazılarıdır. Bu durum bireylerde bazı istendik olmayan davranışlarına yol açabilmektedir. Bazı bireyler utangaçtır, diğerleri yalnızlık içerisindedir, bir başkaları ise yeterince atılgan değildirler. Bu yüzdende çoğu kez eksiklik duygusu yaşarlar. Yaşanan bu eksiklik duygusu bireyin okul, iş ve evlilik yaşamını da etkilemekte ve bu alanlarda mutlu ve başarılı olmasını güçleştirmektedir. Gerek okul ve iş gerekse evlilik yaşamında iletişimde bulunduğu bireylerle doyurucu ve yeterli bir ilişki yaşayamayan birey sosyal ve içsel uyumsuzluk yaşamakta ve psikolojik sağlığı riske girmektedir.
Sosyal Zeka Yaşam Kalitemizi Nasıl Etkiler?
Sosyal beceriler bireylerin yaşam kalitesini artırarak kendilerini geliştirmelerinde de önemli bir unsur olarak görülebilir. Maslow’un belirttiği gibi kendini gerçekleştiren kişinin özellikleri arasında sosyal zekası yüksek, insanın özelliklerine benzer bir çok madde bulunmaktadır. Örneğin içten geldiği gibi davranabilme, otonomiye önem verme, genel olarak insanlara sempati ve sevgi duyabilme, diğerlerine empati ile yaklaşabilme, kendini ve diğer insanları kabul etme, diğer insanlarla derin kişilerarası ilişkilere girme gibi.
Sosyal öngörüş ve başkalarının davranışlarını önceden tahmin edebilme insan ilişkilerinden oldukça karlı çıkmak mümkündür. Unutulmamalıdır ki bireyin hayatının her döneminde başarısı büyük ölçüde insanları anlama ve onlarla başarılı iletişim kurma yeteneğine bağlıdır. Sosyal zeka yönünden yetersiz olan bireyler çevreleriyle yeterli iletişimi kurmakta zorluk çektikleri için yalnız yaşama ihtimalleri yüksektir. Gerçek performanslarını gösteremedikleri için hak ettikleri başarıyı gösteremez veya olması gerekenin çok altında bir başarı gösterirler. İletişim becerilerindeki bu eksiklik evlilik, okul, iş, aile yaşamı olmak üzere hayatlarının pek çok boyutunda olumsuzluklara yol açabilmektedir.
Sosyal zeka ile ilgili yapılan araştırmalarda sosyal zekanın düşük olmasının psikolojik problemlerin ortaya çıkmasında etkili bir faktör olduğu görülmüştür. Sosyal zekanın düşük olması psikolojik problemlere neden olabilmekte, psikolojik problemlerde bireyin insanlarla olan ilişkilerinin iyice bozulmasına neden olmaktadır. Bu kısır döngü bir yerden kırılmadıkça bireyin ruhsağlığı gittikçe daha da kötüleşecektir.
Tayfun Doğan- Psikolojik Danışman
Bireyler yaşamlarını ve genel iyilik hallerini sürdürebilmek için fizyolojik, psikolojik, sosyal ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Bu gereksinimlerini karşılarken çevrelerindeki diğer insanlarla etkileşim içerisinde bulunmaktadırlar. İnsanlar sahip oldukları iletişim becerileri sayesinde başkalarını etkileyebildikleri gibi başkalarından da etkilenirler Diğer insanlarla olan bu etkileşim yaşamı kolaylaştırıcı ve yaşanabilir kılmanın yanında çekilmez bir hale de getirebilir.
Sosyal bir varlık olan insan diğer insanlarla iletişim kurmak onlarla duygu ve düşüncelerini paylaşmak ve onların duygu ve düşüncelerini de öğrenmek ister. İletişim kurmadan yaşayamayız daima bir şekilde iletişim kurarız ama ne yazık ki bu iletişim her zaman doğru iletişim tarzı olmaz. İnsanlarla kurduğumuz bu iletişimin başarılı olması bireyi yalnızlıktan ve sosyal yönden izole edilmiş olmaktan koruyacaktır. Ünlü gezginci W. Carl Jack Jackson, yaklaşık iki ay süren Atlantik Okyanus’unu geçme macerasını anlatırken şöyle der: Aklımda kalan en önemli şey; birinci aydan sonra duyduğum korkunç ve katlanılmaz yalnızlık duygusu idi. Öğrendiğim en önemli şey ise; yaşamın insanlar olmadan olamayacağı ve bir anlamının olmadığı idi. Sürekli konuşabileceğim, gerçek, yaşayan, nefes alan birisine gereksinim duydum. Birey yalnızca insanların olmadığı ortamlarda değil diğer insanlarla birlikteyken de çevresinden soyutlanabilir.
Sosyal Zeka Nedir?
Zeka ile ilgili yapılan tanımlarda zekanın bir çevreye uyum yeteneği olduğu hep vurgulanmıştır. Aslında burada farkında olmadan sosyal zekada tanımlanmış olmaktadır. Zira çevreye uyumdan kastedilen yalnızca fiziksel çevreye uyum değil bilakis içinde bulunulan sosyal ortama uyumdur. Dolayısıyla bireylerin sosyal zekası ne kadar yüksekse çevreye uyum yetenekleri ve insan ilişkilerini yürütme becerileri o kadar yüksektir.
Sosyal zeka, insanların duygularını, ruh hallerini ve güdülerini doğru olarak değerlendirme, insanları anlama, idare etme yeteneği ve insan ilişkilerinde ustaca davranma olarak tanımlanabilir. Sosyal zeka iki boyutta incelenebilir: Bilgi ve işlev. İnsan ilişkilerinde bireyin kendisi dahil diğer bireylerin duygu düşünce ve davranışlarını anlama bilgi boyutunu oluşturmaktadır. İnsanları anlamaya dayalı olarak bu anlayışı davranışa dönüştürme ise sosyal zekanın işlevsel boyutunu oluşturmaktadır.
Sosyal Zekası Yüksek Bireylerin Özellikleri Nelerdir?
Karakter ve kişilikleri anlama ve değerlendirmede oldukça yetenekli olan insanların yüksek sosyla zekaya sahip olduğu kabul edilir. Bu insanlar , düşünme ve akıl yürütmede çok yeteneklidirler. Başkalarını anlayabilme ve insan ilişkilerinde akıllıca davranabilme sosyal zekası üstün insanların en önemli özelliklerindendir. İnsanların hislerini, niyetlerini ve sorunlarını keşfedebilme ve içgörü sahibi olabilme, başkalarının ne hissettiğini bilme, kolaylıkla yakınlık ve ahenk kurmaya yol açabilir. Sosyal zekası yüksek olan bireyler , insanlarla rahat bağlantı kurabilen , onların tepkilerini hislerini akıllıca okuyabilen, yönlendirebilen organize edebilen ve her insani faaliyette alevlenebilecek tartışmaların üstesinden gelebilen kişilerdir. Diğerlerinin birlikte olmaktan hoşlandığı kişilerdir. Çünkü duygusal olarak besleyicidirler; insanları iyi bir ruh haline sokarlar ve “Böyle insanlarla olmak ne büyük zevk” türünden şeyler söyletirler.
Sosyal Zeka Öğrenilebilir mi?
Sosyal zeka geleneksel zeka anlayışından farklı olarak öğrenilebilir ve geliştirilebilir. İnsanlar çocukluklarından itibaren çevrelerinden gördükleri iletişim modellerini benimserler ve iletişim tarzlarını oluştururlar. İnsanların çekingen veya utangaç olmalarında, sosyal fobik olmalarında biyolojik faktörlerin etkili olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bununla birlikte insan ilişkilerinin en kapsamlı kavramı olan sosyal zekanın gelişmesinde sosyal öğrenmenin biyolojik faktörlerden daha etkili olduğu düşünülmektedir.
Çocukluktan itibaren çevrelerinde model alabilecekleri uygun bireylerin olmayışı, aşırı otoriter ve suçlayıcı aile ortamında büyüme, anne ya da babanın ruhsal bozukluklarının olması, aile içi iletişimin bozuk olması veya sosyalleşebilme için uygun ortamın bulunmaması, bunun yanında bireyin akademik zekasının düşük olması nedeniyle sosyal zeka gelişmemiş olabilir. Bu durumda bireylerin çevrelerindeki kişilerle yeterli ölçüde ilişki kuramamalarına ya da ilişkilerinde içtenliğin ve dostluğun bulunmayışına neden olmakta ve bu durumda yalnızlık duygusunu doğurmakta, onları mutsuz etmekte ve hatta önemli kişilik sorunlarına neden olabilmektedir.
Sosyal Zekası Yüksek İnsanlar İnsan İlişkilerinde Her zaman Başarılı mıdır?
İnsanların diğer bireylerin duygu düşünce ve davranışlarını anlamaları, bu konuda oldukça yetenekli olmaları her zaman bunu performansa dönüştürebilecekleri anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla sosyal zekanın bir boyutunda oldukça iyi olan insanlar her zaman bunu davranışa yansıtamayabilmektedir. Özellikle sosyal fobik bireylerin insanların davranışlarını ve duygularını anlamada oldukça yetenekli oldukları bilinmektedir. Yani insanların beden dillerini, duygularını, neye kızacaklarını neden mutlu olacaklarını derin bir sezgiyle bilmektedirler ve bazen onları kızdırmamak için bazen de üzülmelerini istemedikleri için insanlara içlerinden geldiği gibi davranamamakta çekingenlik ve panik yaşamaktadırlar. Kısacası sosyal zekanın bilişsel boyutunun yüksek olması bireyin insan ilişkilerinde başarılı olması için yeterli olmamaktadır.
Sosyal Zekanın Kapsamında bulunan beceriler nelerdir?
Sosyal zeka kapsamı içerisinde yer alan beceriler ilişkide bulunulan bireyi dinleme, onun duygu ve düşüncelerini anlama, empati kurabilme, beden dilini etkili bir şekilde kullanma, sosyal iletişim kurallarını bilme, duygularını ifade edebilme, diğer insanlarla kolayca iletişim kurabilme, çatışmayı ele alma ve çözme, sosyal etkileşimi başlatma ve sürdürme, sözel olmayan becerileri anlama gibi becerilerdir. Bu becerilere sahip bireyler insanlarla nasıl geçinebileceklerini bilirler, yeni durum ve insanlara kolayca uyum sağlarlar, başkalarını nasıl güldüreceklerini, ikna edeceklerini bilirler. Bazı bireyler bu becerilere sahip değildir. Bu durum onların kendi ihtiyaçlarını karşılamada çeşitli güçlüklerle karşılaşmalarına neden olur. Utangaçlık, yalnızlık, atılgan olmayan davranış, duygularını ifadede yetersizlik bu güçlüklerden bazılarıdır. Bu durum bireylerde bazı istendik olmayan davranışlarına yol açabilmektedir. Bazı bireyler utangaçtır, diğerleri yalnızlık içerisindedir, bir başkaları ise yeterince atılgan değildirler. Bu yüzdende çoğu kez eksiklik duygusu yaşarlar. Yaşanan bu eksiklik duygusu bireyin okul, iş ve evlilik yaşamını da etkilemekte ve bu alanlarda mutlu ve başarılı olmasını güçleştirmektedir. Gerek okul ve iş gerekse evlilik yaşamında iletişimde bulunduğu bireylerle doyurucu ve yeterli bir ilişki yaşayamayan birey sosyal ve içsel uyumsuzluk yaşamakta ve psikolojik sağlığı riske girmektedir.
Sosyal Zeka Yaşam Kalitemizi Nasıl Etkiler?
Sosyal beceriler bireylerin yaşam kalitesini artırarak kendilerini geliştirmelerinde de önemli bir unsur olarak görülebilir. Maslow’un belirttiği gibi kendini gerçekleştiren kişinin özellikleri arasında sosyal zekası yüksek, insanın özelliklerine benzer bir çok madde bulunmaktadır. Örneğin içten geldiği gibi davranabilme, otonomiye önem verme, genel olarak insanlara sempati ve sevgi duyabilme, diğerlerine empati ile yaklaşabilme, kendini ve diğer insanları kabul etme, diğer insanlarla derin kişilerarası ilişkilere girme gibi.
Sosyal öngörüş ve başkalarının davranışlarını önceden tahmin edebilme insan ilişkilerinden oldukça karlı çıkmak mümkündür. Unutulmamalıdır ki bireyin hayatının her döneminde başarısı büyük ölçüde insanları anlama ve onlarla başarılı iletişim kurma yeteneğine bağlıdır. Sosyal zeka yönünden yetersiz olan bireyler çevreleriyle yeterli iletişimi kurmakta zorluk çektikleri için yalnız yaşama ihtimalleri yüksektir. Gerçek performanslarını gösteremedikleri için hak ettikleri başarıyı gösteremez veya olması gerekenin çok altında bir başarı gösterirler. İletişim becerilerindeki bu eksiklik evlilik, okul, iş, aile yaşamı olmak üzere hayatlarının pek çok boyutunda olumsuzluklara yol açabilmektedir.
Sosyal zeka ile ilgili yapılan araştırmalarda sosyal zekanın düşük olmasının psikolojik problemlerin ortaya çıkmasında etkili bir faktör olduğu görülmüştür. Sosyal zekanın düşük olması psikolojik problemlere neden olabilmekte, psikolojik problemlerde bireyin insanlarla olan ilişkilerinin iyice bozulmasına neden olmaktadır. Bu kısır döngü bir yerden kırılmadıkça bireyin ruhsağlığı gittikçe daha da kötüleşecektir.
Tayfun Doğan- Psikolojik Danışman
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Sosyal Zeka" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Tayfun DOĞAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Tayfun DOĞAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
7 Beğeni 
Yazan Uzman
|
sosyal zeka, farkındalık, kişilerarası zeka, zekanın çeşitleri, sosyal iq, sosyal zekanın tanımı, sosyal zeka nedir
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
